KADR SURESİ

Rahman ve Rahim Allah'ın Adı ile

Müfessirlerin çoğunun görüşüne göre Medine'de inmiştir. Bunu es-Sa'le-bi zikretmiştir. d-Maverdi ise bunun aksini nakletmektedir.

Derim ki: ed-Dahhak'ın görüşü ile İbn Abbas'ın iki görüşünden birisine göre bu sûre Medine'de inmiştir. el-Vâkıdi'nin naklettiğine güre Medine'de inmiş ilk sûre budur. Beş âyettir. [1]

1. Doğrusu, Biz, onu Kadr gecesinde indirdik.

"Doğrusu, Biz, onu" yani Kur'ân'ı "...indirdik." Her ne kadar bu sûrede henüz Kur'ân-i Kerİm'den sözedilmemiş ise de mananın böyle olduğu bili­nen bir husustur. Kur'ân'm tamamı da zaten tek bir sûre gibidir. Yüce Allah, şöyle buyurmaktadır: "O Ramazan ayı ki Kur'ân onda indirilmiştir." (d-Ba-kara, 2/185) Bir başka yerde de şöyle buyurmaktadır; "Hâ, Mim. Apaçık ki tabayemin olsun, ki şüphesiz Biz onu mübarek bir gecede indirdik." (ed-Du-han, 44/1-3) Bu buyrukta "mübarek gece"den kasıt, Kadir gecesidir.

eş-Şa'bî dedi ki: Biz, Kur'ân'] Kadir gecesinde indirmeye başladık, demek­tir. Bir görüşe göre Cebrail (a.s) Kur'ân'ı bir defada, toptan, Kadir gecesin­de Levh-i Mahfuzdan dünya semasınadaki Beytu'i-Izze'yt: indirmiştir. Cebra­il, Kur'ân'ı yazıcı meleklere yazdırmış, daha sonra da Peygamber (sav)'a kısım kısım indirmeye devam etmiştir. Kur'ân'ın ilk nazil olmaya haşlaması ile son nazil olun buyrukları arasında yirmiüç yıllık bir zaman geçmiştir. Bu açık­lamayı İhn Abbas yapmıştır. Daha önceden el-13akara Sûresi'ndc (2/185. âyet, 8. başlıkta) geçmiş bulunmaktadır.

el-Mavcrdi'nin naklettiğine göre, İbn Abbas şöyle demiştir: Kur'ân Rama­zan ayında. Kadir gecesinde, mübarek bir gecede, Allah tarafından bir defa­da, Levlı-i Mahfuzdan dünya semasındaki yazıcı, şerefli meleklere indirilmiş, daha sonra yazıcı, şerefli melekler yirmi senelik bir zaman süresinde bunu pey­derpey Cebrail'e bildirmiş, Cebrail de bunu Peygamber (sav)'a yirmi yıl sü­re içerisinde kısım kısım bildirmiştir, İbnu'l Arabi dedi ki: "Ancak bu açıkla­ma batıldır. Çünkü Cebrail ile Allah arasında ayrıca bir vasıta olmadığı gibi, Cebrail ile Muhammed -ikisine de selâm olsun- arasında bir vasıta yoktur."

"Kadir gecesinde", Mücahid, hüküm gecesinde diye açıklamıştır.

"Kadir gecesini sana ne bildirdi?" Yine Mücahid, hüküm gecesini, diye açıklamıştır. Takdir gecesi demektir. Ona bu ismin veriliş sebebi yüce Allah'ın bu gecede gelecek sene aynı geceye kadar kendi emrinden olan ölüm, ecel, rızık ve daha başka hususları dilediği şekilde takdir buyurmayıdır. Sonra bunu isleri çekip çeviren meleklere teslim eder. Bunlar dört melektir: İsrafil, Mikail, Azrail ve Cebrail (hepsine selâm olsun).

İbn Abbas'tan şöyle dediği nakledilmiştir: Ummu'l-Kitab (Ana kitab)'da se­ne içinde meydana gelecek rızık, yağmur, hayat, ölüm ve hacca gidecekler dahil herşey yazılır. îkrime dedi ki: Kadir gecesinden, Allah evini haccede-ceklerin kendi isimleri ve babalarının isimleri yazılır. Onlardan hiçbirisi dı­şarıda bırakılmaz ve unlara hiç kimse de ilave edilmez. Said b. Cübeyr de böy­le demiştir. Bu anlamdaki açıklamalar, daha Önceden ed-Duhan Sûresi'nin baştaraflarında (44/1-4. âyetlerin tefsirinde) geçmiş bulunmaktadır.

Yine İbn Abbas'tan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Yüce Allah, Şabanın ya­rısına rastlayan gecede meydana gelecek olaylara dair kaza ve hükümlerini takdir buyurur ve bunları Kadir gecesinde ilgililerine teslim eder.

Bu geceye Kadir gecesi deniliş sebebi; azameti, kadri ve şerefi dolayısıy­la olduğu söylenmiştir. Filan kişinin şerefi ve üstün bir mevkii vardır, anla­mında "filanın kadri vardır" şeklindeki (Arapların) tabirlerinden alınmıştır. Bu açıklamayı ez-Zühri ve başkaları yapmıştır.

Bu geceye bu ismin veriliş sebebinin, bu gecede yapılan itaatlerin pek bü­yük bir kadri ve pek çok sevab ve mükâfatı olduğu da söylenmiştir. Ebu Bekr el-Verrak dedi ki: Bu geceye bu ismin veriliş sebebi şudur: Herhangi bir de­ğeri ve önemi olmayan bir kimse bu geceyi ihya edecek olursa üstün bir değer ve öneme sahib olur.

Uir diğer açıklamaya göre bu ismin veriliş .sebebi, bu gecede üstün kad­ri (değeri) bulunan bir Kitabın yine üstün bir kadri bulunan bir rasûle, üs-lün bir kadri olan bir millete indirilmesidir.

Bir diğer görüşe göre; sebeb, bu gecede oldukça kadri yüksek ve önem­li meleklerin inmesidir.

Bir başka açıklamaya göre; yüce Allah'ın bu gecede hayırı, bereketi ve mağfireti indirmesidir. Sehl dedi ki: Bu geceye bu ismin veriliş sebebi, yü­ce Allah'ın bu gecede müminlere rahmetini takdir buyurmuş olmasıdır.

ei-Halil dedi ki: Çünkü bu gecede yeryüzü meleklere dar gelir. Yüce Al-lah'ın: "Riski kendisine daraltılan kimse de..." (et-Talak, 65/7) buyruğunda ("daraltılan" anlamı verilen kelime ile aynı kökten) gelme­si gibi. [2]

2. Kadir gecesini sana ne bildirdi?

3. Kadir gecesi, bin aydan daha hayırlıdır.

el-Ferrâ dedi ki: Kur'ân-ı Kerim'de nerede: "Sana ne bildirdi" buyruğu geçmişse yüce Allah bunu Peygamberine bildirmiştir. Nerede "yen nereden bileceksin" diye buyurulmuş ise, bu husus ona bildirilmemiştir. Süfyan da böyle demiştir. Bu husus daha önceden de (ei-İn-fitâr, 82/17; et-Târık, 86/2; el-Beled, 90/13. âyetlerin tefsirinde de) geçmiş bu­lunmaktadır.

"Kadir gecesi, bin aydan daha hayırlıdır" buyruğu ile bu gecenin fazi­let ve büyüklüğünü açıklamaktadır. Zamanın fazileti, o zaman içerisinde pek-çok faziletli olayların meydana gelmesi sebebi iledir. Bu gecede, benzeri bin ayda bulunmayan pekçok hayır paylaştırılır. Doğrusunu en iyi bilen Al­lah'tır.

Müfessirlerin bir çoğu da şöyle demiştir: Yani bu gecede yapılan amel, için­de Kadir gecesi bulunmayan bin ayda yapılacak amelden daiıa hayırlıdır.

Ebu'l-ÂSiye dedi ki: Kadir gecesi, kendisinde Kadir gecesi bulunmayan bin aydan daha hayırlıdır.

"Bin ay" ile yüce Allah'ın zamanın tümünü kastettiği de söylenmiştir. Çün­kü Araplar bin sayısını eşya ile ilgili en ileri nokta hakkında kullanırlar. Ni­tekim yüce Allah: "Onlardan herbiri kendisine bin yıl Ömür verilsin ister." (el-Bakara, 2/96) diye buyurmaktadır ki, bundan kasıt zaman boyunca...dır.

Denildiğine göre, geçmiş dönemde âbid kişiye, Allah'a bin ay yani sek-senüç yıl,dört ay süreyle ibadet etmediği sürece âbid denilmezdi. Yüce Al­lah, Muhammed (sav) ümmetine bir gece ibadet etmeyi, geçmiş kavimlerin ibadetlerle geçirdikleri bin aydan daha hayırlı kılmıştır.

Ebu Bekr el-Verrak dedi ki: Süleyman'ın hükümdarlık süresi beşyüz ay, Zül-karneyn'in de hükümdarlık süresi beşyüz ay idi. Her ikisinin hükümdarlık sü­resi bin ay eder. Yüce Allah, bu geceye erişebilen kimse için işleyeceği ame­li bu iki büyük hükümdarın hükümdarlıklarından daha hayırh kılmıştır.

İbn Mesud dedi ki: Peygamber (sav) İsrailoğullan arasından Allah yolun­da silahlı olarak bin ay cihad eden bir adamdan sözetti. Müslümanlar bu işe hayret ettiler, özendiler. Bunun üzerine: "Doğrusu Biz onu kadir gecesin­de indirdik... Kadir gecesi" bu şahsın Allah yolunda silah kuşandığı "bin ay­dan daha hayırlıdır. "[3] Buna yakın bir açıklama İbn Abbas'dan da nakle­dilmiştir.

Vehb b. Münebbih dedi ki: Bu kişi müslüman idi. Annesi onu Allah'a ada­mıştı. Kendisi putlara tapınan bir topluluk kasabasından idi. O kasabaya ya­kın bir yerde yerleşmişti. Tek başına onlara karşı cihad etmeye koyuldu. On­ların kimilerini öldürüyor, kimilerini esir alıyor ve cihadını devanı ettiriyor-du. Onlarla bir devenin iki çene kemiği ile karşılaşırdı. Onlarla çarpışıp su-sayacak oldu mu bu iki çene kemiğinden tatlı tuplu bir su fışkırırdı, o sudan içerdi. Bu şahsa pek büyük bir güç verilmişti. Demir (silah) ya da başka bir şey ona acı ve ıştırab vermezdi. Bu şahsın adı Şemsun idi.

Ka'b el-Ahbar dedi ki: Bu İsraiioğullart arasında bir kraldı. O tek bir iş yap­tı. Yüce Allah, onların dönemindeki Peygambere: Filana dilekte bulunması­nı söyle! diye vahyetti. O da şöyle dedi: Rabbim malımla, evladımla ve ca­nımla cihad etmek istiyorum. Yüce Allah ona bin çocuk verdi. Bu çocuklar­dan herhangi birisini gidecek bir askeri birlik arasında kendi malından silah­landırır, donatırdı ve Allah yoiunda cihad eden bir mücahid olarak çıkartır­dı. Bu çocuğu bir ay cihadda kalır ve öldürülürdü. Daha sonra bir başka as­keri birlik arasında bir başka çotuğunu donatırdı. Herbir çocuğu bir ay zar­fında öldürülürdü. Bununla birlikte hükümdar geceleri namaz kılmaya, gündüzleri oruç tutmaya devanı ediyordu. Bin aylık bir zaman içerisinde bin ço­cuğu öldürüldü. Sonra kendisi öne geçti, o da savaştı ve öldürüldü. İnsan­lar: Hiç kimse bu hükümdarın ulaştığı mertebeye erişemez, dediler. Bunun üzerine yüce Allah: "Kadir gecesi" bu hükümdarın geceleri namazla, gün­düzleri oruçla geçirdiği, malıyla, canıyla, çocuklarıyla, Allah yolunda cihad ettiği "biç aydan daha hayırlıdır" buyruğunu indirdi.

Ali ve Urve dedi ki: Peygamber (sav) İsrailoğullanndan dört kişiyi sözko-nusu etti. "Bunlar Allah'a seksen yit ibadet ettiler. Göz açıp kapayacak bir sü­re dahi O'na isyan etmediler." dedi. Eyyub, Zekeriya, yaşlı kadının oğlu Haz-kiyel ve Yuşa b. Nün'un isimlerini verdi. Peygamber (sav)'ın ashabı buna hay­ran kaldılar. Ona Cebrail gelerek şöyle dedi: Ey Muhammedi Senin ümme­tin bu kimselerin seksen yıl süre ile Allah'a ibadet edip, bir göz açıp kırpa­cak bir vakit kadar dahi Allah'a isyan etmemiş olmalarına hayret ettiler. Al­lah, senin üzerine bundan daha hayırlısını indirdi, deyip; "Doğrusu Biz onu Kadir gecesinde indirdik" (1. âyet) buyruğunu okudu. Rasûluliah (sav) bu­na çok sevindi.

Mâlik, Muvatta'da İbnu'l-Kasım ve başkalarından gelen rivayet yoluyla şöy­le demekledir: Kendisine güvendiğim kişi(ler)i şöyle derken dinledim: Rasûluüah (sav)'a kendisinden önceki ümmetlerin ömürleri gösterildi. Uzun Ömürleri boyunca başkalarının eriştiklerinin benzerine amel itibariyle ulaşa­mayacaktan mülahazasıyla ümmetinin (fertlerinin) ömürlerini kısa bulur gi­bi oldu. Yüce Allah ona Kadir gecesini verdi ve onu bin aydan daha hayır­lı kıldı.[4]

Tirmizi'de, el-Hasen b. Ali (r,anhuma)'dan gelen rivayete göre; Rasûlul-lah (sav)'a minberinin üzerinde Umeyyeoğullan(nın hali) kendisine gösteril­di. Bundan hoşlanmadı. Bunun üzerine: "Şüphe yok ki Biz sana Kevseri ver­dik." (el-Kevser, 108/1) buyruğu nazil oldu ki; bununla cennetteki bir nehri kastetmektedir.

Yine; "Doğrusu Biz onu kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesini sana ne bildirdi? Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır." (sûresi) nazil oktu. Senden sonra bu sûrede Umeyyeoğulları hükümdarlık yapacaklardır. el-Kasım b. el-Fadl el-f luddani dedi ki: Biz onların hükümdarlıklarını saydık, bin ay oldu­ğunu gördük. Bir gün fazla, bîr gün eksik değil. (Tirmizi) dedi ki: (Bu) garib bir hadistir[5]

4. Onda, melekler ve ruh Rabblcrİnin izniyle herbir iş için iner de iner.

"Onda, melekler... inerde iner." Semalarının hepsinden ve Sidretu'1-Mün-tehâ'dan melekler aşağıya iner. Cibril'in kaldığı yer de uranın ortasıdır. Me­lekler yere inerler, tan yeri ağarmasına kadar insanların yaptıkları dualara amin derler. İşte yüce Allah'ın: "Onda, melekler... iner de iner" buyruğu bunu an­latmaktadır.

"Ve ruh Rabblerinin İzni ile..." Kasıt, Cebrail U..s)'dır. el-Kuşeyri'nin nak-letıiğine göre "ruh" meleklerden bir sınıftır. Bunlar diğarlerinin koruyucula­rı olarak yaratılmışlardır. Bizim melekleri görmediğimiz gibi, melekler de bun­ları görmezler.

Mukatil dedi ki: Bunlar meleklerin en şereflileri ve yüce Allah'a en yakın­larıdır.

Bunların meleklerin dışında Allah'ın ordularından bir ordu olduğu da, söy­lenmiştir. Bu açıklamayı Mücahid, îbn Abbas'tan (Peygamber efendimize) mer-fû' bir rivayet olarak naklelmiştir. Bunu el-Maverdi, zikretmiştir. el-Kuşeyri'nin naklettiğine göre, bunların Allah'ın yarattıklarından bir çeşit ulduğu .söylen­miştir. Bunlar yemek yerler, elleri ve ayaklan vardır, melek değillerdir,

"Rûh”un tek başına bir saf olarak duracak büyük bir yaratık okluğu ve di­ğer bütün meleklerin tek bir saf teşkil edecekleri de .söylenmiştir. "Rûh'un, Cebrail (a.s)ın bu gecede, bu gecenin ahalisi üzerine sair meleklerle birlik­te indirdiği rahmet olduğu da söylenmiştir. Bunun delili: "O, kendi emri ile kullarından dilediği kimseler üzerine ruhu indirir." fen-Nahi, 16/2) buyru­ğu olup rahmeti indirir, demektir.

"Onda" Kadir gecesinde "Rabblerinin izni" yani emri "ile herbir iş için iner de iner." Yüce Allah'ın takdir edip, bu seneden gelecek seneye kadar hükme bağladığı verilen herbir emir ile iner demektir. Bu açıklamayı İbn Ab-bas yapmıştır. Yüce Allah'ın: "Allah'ın emri ile onu gözetleyecek izleyicile­ri vardır" (er-Ra'd, 13/11) buyruğunda olduğu gibi ki, burada Allah'ın em­ri ile... demektir

"İner de iner" anlamındaki buyruk genel olarak "te" harfi üstün olarak;  diye okumuşlardır. Ancak el-Bezzî te'yi de şeddeli okumuştur. Talha b.Musarrif ile İbn es-Semeyka meçhul bir fiil olarak “te”harfini öterli okumuştur(“indirlir de indirilir”anlamına gelir.)

Bunun, meleklerin bu gecede biribirlerine selâm vermeleri anlamında ol­duğu da söylenmiştir.

Katade dedi ki: "O... bîr selâmdır." O bir hayırdır. "Tanyeri ağarınca-

ya" tan yerinin doğuşuna "kadar" demektir.

el-Kisâi ve İbn Muhaysın "ağarınca" anlamındaki lafzı "lanı" harfi kesre -li alarak; diye; diğerleri ise üstün olarak okumuşlardır. Üstün ve es-reli okuyuş mastarın iki ayrı söyleyişidir, "Fe'ale, yefulu" kalıbında gelen fi­illerde (bu lıarfin) üstün okunuşu esastır. "Maktel ve mahreç" kelimelerinde olduğu gibi. Kesreli okunuşu ise kıyastan istisna kabul ediien kelimeler için sözkonusudur. "Meşrik, mağrib, menbit, meşkin, mensik, mahşir, maskit ve meczir" kelimelerinde olduğu gibi. Bütün bunların hepsinde hem üstün, hem de kesreli okuyuş nakledilmiştir ki; bu halde bundan kasıt isim değil, mas­tar olur. Burada üç husustan sözetmek gerekmektedir: [6]

1- Kadir Gecesinin Tayini:

Kadir gecesinin muayyen olarak hangisi olduğu hususunda ilim adamla­rının farklı görüşleri vardır. Büyük çoğunluğunun kabu! ettiği görüşe göre, Kadir gecesi yirmîyedinci gecedir. Çünkü Zirr h. Hubeyş'in rivayet etüği ha­dise göre, o şöyle demiştir: Ben Ubeyy b. Ka'b'a dedim ki: Kardeşin Abdul­lah b. Mesud şöyle der: Kim bir sene boyunca (geceleri) namaz kılarsa, Ka­dir gecesine rastlar. Ubeyy b. Ka'b dedi ki: Allah Ebu Abdurrahman'a mağ­firet buyursun. O bu gecenin ramazanın son on gününde olduğunu ve bu­nun yirmiyedinci gece olduğunu biliyor. Fakat o, insanların buna bel bağ­lamamasını istemiştir. Daha sonra da kat'i bir şekilde yemin ederek: O ge­cenin yirmiyedinci gece olduğunu ifade etmiştir. Ben ona: Ey Ebu'I-Münzir (Ubeyy b. Ka'b'tn künyesidir) neye dayanarak bunu söylüyorsun? dedim. Şöy­le dedi: Bunu Rasûlullah (sav)'ın bize haber verdiği delile dayanarak -yahut-ta bildirdiği alamete göre- haber veriyorum ki; o gün güneş (gözleri kamaş­tıracak kadar) bir parıltısı olmaksızın doğar. Tirmizî dedi ki: Bu, hasen, sa­hih bir hadistir. Bu hadisi Müslim de rivayet etmiştir.[7]

Bu gecenin senenin diğer ayları bir tarafa yalnızca Ramazan ayında oldu­ğu da söylenmiştir. Bu Ebu Hureyre ve başkalarının görüşüdür.

Bir diğer görüşe göre, Kadir gecesi, bütün senededir. Buna göre bir kim­se hanımını boşamayı ya da kölesini azad etmeyi Kadir gecesine bağlı ola­rak, verecek olursa yemin ettiği günden itibaren tam bir sene geçmedikçe hanımı ondan boş olmaz, kölesi de hürriyetine kavuşmuş olmaz. Çünkü şüp­he ile boşamanın gerçekleştirilmesi caiz olmaz. Kadir gecesinin belli bir vak­te tahsisi de sabit olmamıştır. O halde tam bir sene geçmedikçe boşamanın gerçekleşmemesi gerekir. Kölenin azad edilmesi de öyledir. Buna benzer ye­min ve başka hususlar da aynı hükümdedir. Zaten İbn Mesud da: Kim bü­tün sene (şecelerin)i ihya ederse, kadir gecesini isabet ettirir, demiştir. Bu husus İbn Ömer'e ulaşınca şöyle demiştir: Allah Abdu'r-Rahman'ın babası-na (Abdullah b. Mesud'un künyesi) rahmet buyursun. O kadir gecesinin ra­mazan ayının son on gününde olduğunu bilmeyen birisi değildir. Fakat o in­sanların buna bel bağlamalarım istememiştir.

Ebu Hanife de Kadir gecesinin senenin tümünde gizli olduğu görüşünü benimsemiştir. Ondan şöyle dediği de nakledilmiştir: Bu gece kaldırılmış bu­lunmaktadır. Bu gece sadece bir defa olmuş ve bitmiştir. Ancak doğrusu bu gecenin kalmaya devam ettiğidir.

Yine İbn Mesud1 dan rivayet edildiğine göre, Kadir gecesi eğer bu sene her­hangi bir günde ise, gelecek sene bîr başka gündedir. Ancak cumhurun ka­naatine göre Kadir gecesi her senenin Ramazan ayındadır.

Diğer taraftan Kadir gecesinin Ramazan ayının ilk gecesi olduğu da söy­lenmiştir. Bu, Ebû Rezîn el-Ukaylî'nin görüşüdür.

el-Hasen, İbn îshak ve Abdullah b. ez-Zübeyr: O Ramazanın onyedinci ge-cesidir. Sabahında Bedir gazvesinin gerçekleştiği gece de odur, demişlerdir. Onlar bu kanaate yüce Allah'ın: "Eğer Allah'a, Furkan günü olan o iki or­dunun birbirleriyle karşılaştıkları günde kulumuza indirdiğimize inanmış-samz..."(el-Enfal, 8/41) buyruğundan hareketle varmış gibi görünüyorlar. Bu da onyedinci gece(nin gündüzü) olmuştu.

Kadir gecesinin ondokuzuncu gece olduğu da söylenmiştir.

Ancak sahih ve meşhur olan Kadir gecesinin Ramazanın son on gecesin­de olduğudur. Malik, Şafiî, Evzaî, Ebu Sevr ve Ahmed'in görüşü budur.

Bir başka kesimin kanaatine göre Kadir gecesi yirmi birinci gecedir. Şafiî (r.a) da bu görüşe meyletmiş bulunmaktadır. Buna sebeb ise Ebu Said el-Hud-rî'nin rivayet ettiği Malik ve başkalarının da kitablarında kaydettiği su ve ça­murdan sözeden hadis-i şeriftir.[8]

(Ramazanın) yirmiüçüncü gecesi olduğu dii söylenmiştir. Çünkü İbn Ömer'in rivayet ettiğine göre, bir adam şöyle demiş: Ey Allah'ın Rasûlü! Ben Kadir gecesini Ramazanın bilimine yedi gece kalmış olan gecede gördüm. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Bu (Kadir gecesinin) yirmiüçüncü geceye rastlayan bir rüya görmüş bulunmakladır. Her kını bu ayda belli bir geceyi namazla geçirmek isterse yirmiüçüncü geceyi ihya etsin.[9]

Ma'mer dedi ki; Eyyub yirmiüçüncü gece gusleder ve hoş kokular sürü­nü rdü. '

Müslim'in Sahih'mde Peygamber (sav)'dan söyle dediği rivayet edilmek­ledir: "Ben rüyada kendimi Kadir gecesinin sabahında su ve çamur içinde sec­de ederken gördüm." Abdullah b. Uneys dedi ki: Ben onu yirmiüçüncü ge­cenin sabahında su ve çamur arasında Rasûlullalı (sav)'ı haber verdiği şekii-de gördüm, demiştir.[10]

Kadir gecesinin Ramazanın yirmibeşinci gecesi olduğu da söylenmiştir. Çünkü Ebu Said el-Hudri'nın rivayet ettiği hadise güre Rasûlullah (sav) şöy­le buyurmuştur: "Siz o geceyi son on gecede, dokuz gecede, yedi gecede, beşinci gecede arayınız." Bu hadisi Müslim rivayet etmiştir[11]

Malik dedi ki: Dokuzuncu gece ile kastettiği (ayın) yirmibırinci gecesi, ye­dincisi ile kastettiği (ayın) yirmiüçüncü gecesi, beşinci gece ile kastettiği Cayın) yirmibeşinci gecesidir.

Yirmiyedinci gece olduğu da söylenmiştir ki, bunun delili daha önceden geçmiş bulunmaktadır. Bu Ali (r.a), Aişe, Muaviye ve Ubeyy b, Ka'b'ın gö­rüşüdür.

İbn Ömer'in rivayetine göre Rasüluliah (sav) şöyle buyurmuştur: "Her kim Kadir gecesini araştıracak olursa, onu yirmiyedinci gecede araştırsın."[12]

Ubeyy b. Ka'b dedi ki: Ben Rasûlütlah (sav)'ı şöyle buyururken dinledim: "Kadir gecesi yirmiyedinci gecedir.[13]

Ebu Bekr el-Vernik dedi ki: Yüce Allah bu ayın -yani Ramazan ayının- ge­celerini bu sûrenin kelimelerine taksim etmiştir. Yirmiyedinci kelimeye ulaşınca ona işaret ederek "o" diye buyurmuştur. Aynı şekilde Kadir gece­si üç defa zikredilmiştir ve dokuz.harftir. Bunların toplamı da yirmiyedi et­mektedir.

Kadir gecesinin yirmidokuzuncu gece olduğu da söylenmiştir. Çünkü Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Kadir gecesi yirnıi-dokuzuncu -yahut yirmiyedinci- gecedir. Meleklerin bu gece sayısı çakıl ta­neleri kadardır,”[14]

Kadir gecesinin çift sayılı gecelerde olduğu da söylenmiştir. el-Hascn de­di ki: Ben"yirmidördüncü gece(nin sabahı) güneşi yirmi yıl süreyle gözetle­dim. Gördüm ki güneş (kamaştırıcı) ışığı bulunmayan beyaz bir şekilde do­ğuyordu.

Bununla o gecedeki nurların çokluğundan dolayı güneşin böyle okluğu­nu kastetmektedir

Kadir gecesinin bütün sene itinde gizli olduğu da söylenmiştir. Böylelik­le kişi bütün geceleri ihya etmek için gayret göstersin.

Allah'ın, bu geceyi Ramazan ayının tümünde gizlediği de söylenmiştir. Böy­lelikle Ramazan ayı boyunca onu idrak etmek ümidiyle bütün geceler çuk-ça amel ve ibadete yönelsinler. Tıpkı diğer namazlar arasında orta namazı, Esma-i Hüsna'sı arasında İsm-i Azam'ını, duanın kabul edildiği anı, cuma an­ları ile gecenin anlarında, gazabını masiyetlerde. rızasını itaatlerde, belli bir anı sair zamanlar arasında, salih kulunu diğer kullar arasında -Ü'nun rahme­tinin bir gereği ve bir hikmeti olarak- saklaması gibi. [15]

2 Kadir Gecesinin Alametleri:

Gecenin sabahında güneşin, göz kamaştırıcı bir parltisı olmaksızın beyaz olarak doğmasıdır. el-Hasen dedi ki: Peygamber (sav) Kadir gecesi hakkın­da şöyle buyurmuştur: "Kadir gecesinin alâmetleri arasında şunlar da vardır: O gece aydınlık ve hoş bir gecedir. O gece ne sıcak, ne de soğuktur. O ge­cenin sabahında güneş (gözleri kamaştıran) ışıkları bulunmaksızın doğar."[16]

Ubeycl b. Umeyr dedi ki: (Ramazanın) yirmiyedinci gecesinde denizde bu­lunuyordum. Deniz suyundan bir miktar aldım, onu tatlı ve rahat içilir bul­dum. [17]

3- Kadir Gecesinin Faziletleri:

Yüce Allah'ın: "Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır" (3 âyet) buyurması ile "onda melekler ve ruh... iner de iner" (4- âyet) buyurması (fazileti­ni anlatmak için) yeterlidir. Buhârî ile Müslim'de de şöyle buyurulmuştur: "Her kim Kadir gecesini (mükâfatına) inanarak, (ecrini) umarak namaz kslrnakla (vesair ibadetlerle) ihya ederse, onun geçmiş (küçük) günahları affolunur." Bu hadisi Ebu Hureyre rivayet etmiştir[18]

İbn Abbas dedi ki: Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Kadir gecesi oldu mu aralarında Cebrail'in de bulunduğu Sidretu'l-Münteha'da sakin olan melek­ler ardı arkasına inerler. Beraberlerinde birtakım sancaklar bulunur. Bu san­caklardan biri benim kabrimin üzerine, biri Beytu'l-Makdis'in üzerine, biri Mescid-i Haranı'ın üzerine, biri Turu Sina'nın üzerine dikilir. Kendisine se­lâm vermedik mü'min erkek ve mü'min bir kadın bırakmazlar. İçki içen, do­muz eti yiyen ve zaferana bulanan kimseler müstesna."[19]

Hadis-i şerifte de şöyle buyurulmuştur: "Bu gecenin tan vakti ortalığı ay-dınlatıncaya kadar, şeytan bu gecede dışarıya çıkmaz. Bu gece herhangi bir kimsenin aklına zarar veremediği gibi, herhangi bir fesad da işleyemez, bu gecede hiçbir büyücünün büyüsü etki gösteremez,"[20]

eş-Şa'bi dedi ki: Bu gecenin gecesi gündüzü, gündüzü de gecesi gibidir.

el-Ferrâ dedi ki: Yüce Allah, Kadir gecesinde ancak mutluluk ve nimet­ler takdir buyurur. Diğer gecelerde ise belalar ve türlü musibetleri takdir ed­er. Bu açıklama daha önce ed-Dahhak'lan da nakledilmiş idi. Böyle bir ka­naat, şahsi görüşe dayanılarak ileri sürülemez. O halde bu (peygambere ka­dar ulaşan) merfu bir rivayettir. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.

el-Muvatta'da, Said b. el-Müseyyeb'in şöyle dediği nakledilmektedir: Ka­dir gecesinde yatsı namazında (cemaatle birlikte) hazır bulunan kimse o ge­ceden kendi payına düşeni almış olur."[21]Böyle bir görüş mücerred (kişisel) görüşle anlaşılamaz.

Ubeydullah b. Amir b. Rabia'nın rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöy­le buyurmuştur: "Her kim Kadir gecesi akşam ve yatsı namazlarını cemaat ile birlikte kılarsa, artık o kimse Kadir gecesinden payına düşeni almış olur."[22]Bu hadisi es-Sa'lebi Tefsirinde zikretmiş bulunmaktadır.

Âişe (r.anha) dedi ki: Ey Allah'ın Rasûlü! Eğer Kadir gecesine denk gelir­sem ne diyeyim? diye sordum.

Şöyle buyurdu: " Allah'ım, şüphesiz ki Sen çok affedicisin, affetmeyi seversin, beni de affet, de" diye buyurdu.[23] (Kadr Sûresi burada sona ermektedir. Allah'a hamd olsun). [24]