41 HUDUD (ŞER’Î CEZALAR) KİTABI. 1

1. Recm (Taşlayarak Öldürme Cezası) İle İlgili Hükümler. 1

2. Zina İşlediğini İtiraf 5

3. Zina Cezasıyla İlgili Diğer Hadisler. 6

4. Zorla Zina Edilen Kadın. 7

5. İffete İftiranın Cezası. 7

6. Had Cezası Gerektirmeyen Haller. 8

7. El Kesmeyi Gerektiren Hırsızlık. 9

8. Kaçak Hırsız Kölenin Elinin Kesilmesi. 10

9. Mahkemeye İntikal Ettikten Sonra Hırsızın Affedilmezliği. 11

10. El Kesmekle İlgili Diğer Meseleler. 11

11. El Kesmeyi Gerektirmeyen Şeyler. 13

 

 

 

 

 

41 HUDUD (ŞER’Î CEZALAR) KİTABI

 

Hadd: Lugatta men etmek, engel olmak demektir. Araplar, yabancıların içe­riye girmesine mani olduğu için kapıcıya hadda, derler. Araziyi birbirinden ayıran sınırlara hudud denir, tslâm'da cezalar, fertlerin suç işlemesini önle­yici niteliği bulunduğu için böyle isimlendirilmiştir. Haddin ıstılah i manası ise, Allah hakkı olarak yerine getirilmesi zorunlu olan sınırlı ve belirli ceza­lardır. Bu tarife göre hadd:

1. Allah hakkıdır. Amme menfatıyla alakalıdır. Bundan dolayı, kısasa hadd denilmemiştir. Çünkü bu kul hakkıdır.

2. Cezaların miktan Kur'an ve hadisle tesbit ve tayin edilmiştir. Ta'zİr (had dışındaki) cezasının miktan, Kur'an ve sünnetle tesbit edilmediği için, buna da hadd denilmez.

Haddi gerektiren suçlar ve bu konudaki bazı hükümleri bildiren ayetler şunlardır;

a) Zina. bk. Nur: 2

h) Kazf, yani iffetli kimseye iftirada bulunmak, bk. Nur: 4-5.

c) Hırsızlık, bk. Maide: 39.

d) Sanıp içmek.

e) îrtidat, dinden dönme. bk. Bakara, 218.

f) Yol kesmek ve eşkiyahk. bk. Maide: 33-34.

 

1. Recm (Taşlayarak Öldürme Cezası) İle İlgili Hükümler

 

1. Abdullah b. Ömer'den (r.a.): «Yahudiler Resûluîlah (s.a.v.)'e gelerek kendilerinden bir erkekle bir kadının zina ettiği­ni haber verdiler. Bunun üzerine Resûluîlah (s.a.v.) kendilerine: «Tevratta recm karşılığında, ceza olarak ne var?» diye so­runca: «Zina edenlere meydan dayağı atılarak onları rezil ederiz» dediler. Bunu işiten Abdullah b. Selam «Yalan söylüyorsunuz, Tevrat'ta recm cezası vardır» dedi. Hemen Tevratı getirip açtılar. Biri elini recm. âyeti üzerine koyarak, önünü ve sonunu okumağa başlayınca, Abdullah b. Selâm ona: «Elini kaldır» dedi. Elini kaldı­rınca, recm âyeti gözüktü, Bunun üzerine Yahudiler: «Doğru ya Muhammed, Tevratta recm âyeti vardır» dediklerinde, Resûluî­lah (s.a.v.) zina edenlerin recm edilmelerini emretti, recmolundular.[1]

Ibn Ömer (r.a.) der ki: Recm edilen adamı gördüm, atılan taş lardan korumak için kadının üzerine eğiliyordu.»[2]

 

2. Said b. Müseyyeb'den: Eşlem kabilesinden bir adam Ebû Bekir (r.a.)'e gelip: «(Kendi hakkında) bu rezil herif zina işledi» de­yince Ebû Bekir (r.a.): «Bunu benden başkasına söyledin mi» dedi. Adam da: «Hayır» deyince Ebû Bekir (r.a.): «Allah'a tevbe et ve onun örtüsü ile örtün. (Allah'la kendi aranda gizli kalan günah ve suçunu başkalarına ifşa etme). Çünkü Allah kullarının tevbesîni kabul eder.» dedi. Adamın vicdan kendisine rahat vermedi de, Ömer b. Hattab'a (r.a.) gelip Ebû Bekir (r.a.)'e söylediğini ona da söyledi. Ömer (r.a.) da Ebû Bekir (r.a.) gibi cevap verince, yine vic­danı kendisine rahat vermeyip Resûlullah (s.a.v.)'e geldi ve: «Bu hakir kul zina etti» dedi. Resûlullah (s.a.v.)'de (cevap vermeyerek) ondan üç defa yüzünü çevirdi, (adam her defasında Resûlullah (s.a.v.)'in yüzünü çevirdiği tarafa gelerek aynı şeyi tekrar ediyor), Resûlullah da her defasında ondan yüzünü çeviriyordu. Adam da­ha fazla İsrar edince Resûlullah (s.a.v.) evine haber gönderip: «Bu­nun bir hastalığı ini var, yoksa deli mi?» diye sordu. Onlar da: «Hayır aklı ve sağlığı yerindedir» dediler. Bunun üzerine Resûlul­lah (s.a.v.): «Bekâr mı, evli mi?» diye sordu. Onlar da: «Evli ya Resûlullah» dediklerinde, Resûlullah (s.a.v.) emir buyurdu, adam recmedildi.[3]

 

3. Said b. Müseyyeb'den: Bana şöyle rivayet edildi: Resûlullah (s.a.v.), Eşlem kabilesinden Hezzal ismindeki şahsa:

«Ey Hezzal! Sen elbisenle onu Örtseydin (bunu gizli tu t say­dın), senin için daha hayırlı olurdu.» buyurdu. [4](Hadisin sene­dinde bulunan) Yahya b. Said der ki: Bu hadisi, içerisinde Eşlem kabilesinden Hezzal oğlu Nuaym oğlu Yezid'in de bulunduğu bir meclisdo rivayet ettiğimde, Yezid:

Hezzal, benim dedemdir ve bu hadis de doğrudur dedi.[5]

 

4. îDn Şıhab şöyle rivayet etti: «Bir adam Peygamber Efendi­miz (s.av.)'in zamanında zina ettiğini itiraf etti ve kendi aleyhine dört defa şehadette bulundu. Bunun üzerine Resûlullah (s.a.v.) recmedilmesini emir buyurdu. Hüküm infaz edildi.»

îbn Şihab: «işte bu sebeple kişi kendi aleyhindeki itirafından sorumlu tutulur.» dedi,[6]

 

5. Abdullah b. Ebî Müleyke'den: Hamile bir kadın Resûlullah (s.a.v.)'e gelerek zina yaptığını itiraf etti. Resûîulîah (s.a.v.):

«— Doğum yapıncaya kadar git» buyurdu. Kadın doğum yapıp Resûlullah (s.a.v.)'a gelince:

«— Git (sütten kesinceye kadar) çocuğu emzir» buyurdu. Kadın da çocuğu sütten kesip yine Resûlullah (s.a.v.)'a gelince: «— Git çocuğu bakıp gözetecek birinin yanına bırak»

dedi. Kadın çocuğu birinin yanma bırakıp gelince, Resûlullah rec-medilmcsine hüküm verdi, kadın da taşlanarak öldürüldü.[7]

 

6. Ebû Hüreyre ve Zeyd b. Halid el-Cühenî rivayet ettiler: İki adam davalarını Resûlullah (s.a.v.)'a arzettiler. Onlardan biri:

«—Ya Resûlullah aramızda Allah'ın kitabıyla hükmet,» dedi. Ondan daha anlayışlı olan diğeri:

«— Evet ya Resûlallah! Aramızda Allah'ın kitabıyla hükmet ve konuşmam için bana müsaade buyur» dedi. Resûlullah (s.a.v.):

«— Konuş» deyince, adam şunları anlattı:

«— Oğlum bunun yanında işçi (=asîO idi. Karısıyla zina etti. Bu hasmım oğlumun cezasının taşlanarak öldürülme olduğunu bana haber verince, ben yüz koyun ve bir cariye vererek oğlumu kurtardım. Sonra bunu bilenlere sordum. Onlar: Oğlunun cezası yüz kırbaçla bir yıl sürgündür. Bu adamın karısının cezası da reemdir diye fetva verdiler. Bunun üzerine Resûlullah (s.a.v):

«— Kudret ve iradesiyle yaşadığım Allah'a yemin ede­rim ki, aranızda elbette Allah'ın kitabiyle hükmedeceğim:[8] Cariyenle koyunların sana iade olunacak, oğluna da yüz kırbaçla bir yıl sürgün cezası verilecektir» buyurdu. Oğluna yüz kırbaçla bir yıl sürgün cezası verdi. Üneys'e de diğer adamın karısına gitmesini, şayet suçunu itiraf ederse recmetmesini em­retti. Kadın suçunu itiraf edince onu recmetti.[9]

imam Malik der ki: Hadiste geçen asif, ücretle çalışan kişi de­mektir.

 

7. Ebû Hureyre (r.a.)'den: «Sa'd b. Ubade Resûlullah (s.a.v.)'e: «Ne buyurursun, hanımımı yabancı bir erkekle yakaladığımda dört şahit getirinceye kadar ona zaman mı tanıyayım?» deyince, Resûlullah (s.a.v.):

«— Evet»dedi.[10]

 

8. Abdullah b. Abbas (r.a.)'dan: «Ömer b. Hattab (r.a.)'ı işitim, şöyle diyordu: Allah'ın kitabında evli olup da zina eden ve suçları delil veya gebelik ya da itirafla sabit olan erkek ve kadına recm (taşlayarak öldürme) cezası vardır.[11]

 

9. Ebû Vâkıd el-Leysî'den: Ömer b. Hattab (r.a.) Şam'da iken yanına bir adam gelip karısının yanında yabancı bir erkek gördü­ğünü söyledi. Bunun üzerine Ömer (r.a.), beni bu meseleyi sormak üzere adamın karısına gönderdi. Kadının yanına geldim. Yanında bir takım kadınlar vardı. Ona, kocasının Ömer b. Hattab'a anlattı­ğı şeyi ve kocasının bu sözüyle kendisinin cezalandınlamıyacağı-m haber verdim ve suçu üzerine almaması için bir takım telkinde bulundum. Fakat kadın suçundan dönmeyi kabul etmeyip itiraf etmede direndi. Bunun üzerine Hz. Ömer, emir verdi ve kadın rec-medildi.

 

10. Yahya b. Saîd'den: Saîd b. Müseyyeb'i işittim. Şöyle diyor­du: Ömer b. Hattab, Mina'ya çıktı. Kumluk bir yere devesini ıhtır­dı. Sonra kumdan bir yığın yaptı. Abasını üzerine yayarak yattı. Daha sonra ellerini göğe kaldırıp şöyle dua etti: «Ey Allah'ım! Yaş­landım, kuvvetten düştüm, ülkem (islâm hududları) genişledi. Eksik, fazla haksızlık yapıp kusur işlemeden ruhumu al» dedi.[12] Sonra Medine'ye geldiğinde insanlara şöyle hitabetti:

«Ey insanlar! Sizlere sünnetler ve farzlar bildirildi. Dosdoğru islam yoluna bırakıldınız. Ancak insanları doğru yoldan sağa sola saptırırsanız (orasına karışmam).» Sonra elinin birini diğerine vurarak şöyle devam etti: «Kalkıp da Allah'ın kitabında recm hük­münü bulamıyoruz diye (tilaveti mensuh olan) recm âyetini inkâr ederek helak olmaktan sakınınız. Resûlullah (s.a.v.) recm etti.[13] Biz de recmettik. Eğer insanlar: 'Ömer, Allah'ın kitabında ziyade yaptı' demeseydi: 'Evli erkekle evli kadın zina ederlerse onları mu­hakkak recmediniz* âyetini (Kur'an'a) yazardım. Çünkü biz bunu (Resûlullah zamanında) okuduk.

îmam Malik der ki: Said b. Müseyyeb: «Zilhicce ayı çıkmadan Hz. Ömer şehid edüdi»[14] demiştir.

îmam Malik der ki: «(Tilaveti mensuh olan recm âyetinde geçen) eş-Şeyh ve eş-Şeyha kelimeleri evli erkek ve evli kadını de­mektir.[15]

 

11. İmam Malik'e şöyle rivayet edildi: Osman b. AfFan'a altı aylık evli, doğum yapmış bir kadın (daha önce zina yapmış olabile­ceği gerekçesiyle) getirildi. Hz. Osman da kadının recm edilmesini emredince, Ali b. Ebi Talib:

«—Kadının recmedilmesi gerekmez. Çünkü Allah'ın kitabın­da: «İnsanın ana rahmine düşmesi ile sütten kesilmesi sü­resi otuz aydır»[16] «—Emzirme süresini tamamlamak isti-yen anneler çocuklarını tam iki yıl emzirirler»[17] buyurur. O halde gebelik altı ay olabilir. Kadının recmedilmesi gerekmez. Bu­nun üzerine Osman b. Affan, kadının arkasından haberci gönder­di. Fakat kadını recmedilmiş buldu.

imam Malik, îbn Şihab'a, Lut kavminin yaptığı gibi yapanla­rın (homoseksüellerin) durumunu sorunca:

«— Muhsan olsun olmasın recmedilmesi gerekir» dedi.[18]

 

2. Zina İşlediğini İtiraf

 

12. Zeyd b. Eslem'den: «Resûlullah (s.a.v.) zamanında bir adam zina yaptığını itiraf edince, Resûlullah bir kırbaç istedi. He­men kendisine kırık bir kırbaç getirilince:

«— Daha sağlamını» buyurdu. Bu defa budaklan kesilme­miş yeni bir sopa getirilince:

«— Biraz küçüğünü» buyurdu. Bu defa da budakları kesil­miş düzgün ve eğilebilen bir kırbaç getirilince Resûlullah (s.a.v.) emretti, adam kırbaçlandı. Sonra Resûlullah (s.av.) şöyle buyurdu:

«— Ey insanlar! Allah'ın takdir ettiği cezalardan uzak­laşma zamanı geldi. Şu çirkin şeylerden birini kim işlerse açığa vurmasın, tevbe ve Allah'ın affıyla gizli kalsın. Zira kim gizlenmesi gereken şeyi açığa çıkarırsa, biz de Allah'ın kitabını (hükmünü) kendisine tatbik ederiz»[19]

 

13. Ebû Ubeyd'in ki2i Safîyye şunları anlattı: Ebû Bekir (r.a.)'e bekâr bir cariye ile zina yapıp onu gebe bırakan, sonra da suçunu itiraf eden bekâi bir adam getirildi de Ebû Bekir (r.a.) emir verdi, adama yüz kırbaç vuruldu ve Fedek'e[20] sürüldü.

imam Malik der ki: Önce zina ettiğini itiraf edip sonra bu iti­rafından dönerek ben zina etmedim diyen kimsenin itirafından dönmesi kabul edilir. Kendisine zina cezası uygulanmaz. Zira bu had (ceza) Allah hakkıdır. Ceza şu iki şeyden biriyle tatbik edilir:

1.  Ya suçlunun zina yaptığım isbat eden dört şahit,

 

2.  Ya da suçlunun kendi itirafı. Suçlu itirafında devam ederse ceza tatbik edilir.

îmanı Malik der ki: Yetiştiğim alimlere göre zina eden köleler sürgün edilmezler.[21]

 

3. Zina Cezasıyla İlgili Diğer Hadisler

 

14. Ebû Hüreyre ve Zeyd b. Hâlid el-Cüheni (r.a.)'den: «Resû-lullah (s.a.v.)'e evli olmayan cariye zina ederse buna ne ceza veri­lecek diye sorulunca:

«Zina ederse kırbaçlayınız. Sonra yine zina ederse yine kırbaçlayınız. Sonra tekrar zina ederse sizde tekrar kır­baçlayınız. Daha sonra bir örme urgan (=dafîr) karşılığında da olsa onu satınız» buyurdu.[22]

îbn Şihab «Resûlullah üçüncüden sonra mı yoksa dördüncü­den sonra mı satın buyurdu bilemiyorum», dedi.

imam Malik şöyle demiştir: Hadiste geçen dafîr kelimesi ip (~habl) demektir.

 

15. Nafi'den: Bir köle esir alınan cariyelerin bekçiliğini yapı­yordu. Bunlardan birini zorlayarak onunla zina etti. Ömer b. Hat-tab köleyi kırbaçladı ve sürgün cezası verdi, cariyeyi kırbaçlama­dı. Çünkü köle kendisini zorlamıştı.[23]

 

16. Mahzum kabilesine mensup Ebû Rabia oğlu Ayyaş oğlu Abdullah'dan: Ömer b. Hattab, Kureyş gençleriyle bana da emret­ti. Devletin esir aldığı cariyelerden zina edenlere ellişer kırbaç vurduk.[24]

 

4. Zorla Zina Edilen Kadın

 

îmam Malik der ki: Hamile olarak bulunan kocasız kadın: »Zina yapmaya zorlandım veya evlendim» dese, evli olduğuna ve­ya zorlandığına veya bekârsa kendisinden kan geldiğine ya da im­dat dileyip yardımına gelindiğinde bu halde bulunduğuna veya o duruma düşmesine sebep olan benzeri sebepler bulunduğuna dair delil getiremezse sözüne itibar edilmez, kendisine zina cezası tat­bik edilir.[25]

îmam Malik der ki: Zorla zina edilen kadın, üç hayızla temiz­lenmedikçe evlenmez. Şayet hayzında şüphe ederse, bu şüpheden kendini kurtarıp temizlenmedikçe evlenemez.[26]

 

5. İffete İftiranın Cezası[27]

 

17. Ebu'z-Zinad'dan: Ömer b. Abdulaziz bir köleye iffete iftira suçundan dolayı seksen kırbaç vurdu.

Ebu'z-Zinad der ki: Abdullah b. Amir b. Rabia'ya bunu sor­dum. O da şöyle cevap verdi: Ben Ömer b. Hattab, Osman b. Affan ve bunlardan sonraki halifelere yetişdim. Bunlardan hiç birinin, iffete iftira suçundan dolayı köleye kırk kırbaçtan fazla vurduğu­nu görmedim.[28]

 

18. Züreyk b. Hakim el-Eylî'den: Mısbah isminde bir adam oğ­lundan yardım diledi. Oğlu biraz gecikti. Sonra gelince babası:

«— Ey zinakâr» dedi. Züreyk der ki: Bunun üzerine oğlu (iffe­tine iftira suçundan dolayı) babasını bana şikayet etti: Ben de ba­basını kırbaçlamak isteyince [29] oğlu:

«— Vallahi babamı kırbaçlarsan, ben de zina yaptığımı ikrar ederim» dedi. Oğîu böyle deyince iş büsbütün karıştı, içerisinden çıkamadım. Durumu o zaman vali bulunan Ömer b. Abduîaziz'e yazdım. O da bana:

«— Oğlunun affim kabul et» diye cevap verdi.

Züreyk der ki: Ömer b. Abdulaziz'e yine:

«Kendisine ya da ana ve babasına zina suçu isnad edilip de ana ve babasından biri ya da her ikisi ölen kimse'hakkmda ne bu­yurursun?» diye yazdığında şöyle cevap verdi:

«Adam kendisiyle ilgili iftirayı affederse affını kabul et. Her ikisi veya biri ölü olan ana ve babasına iftira edilmişse o zaman Al­lah'ın kitabıyla hükmet (seksen kırbaç vur). Ancak iftira edilen

meseleyi gizlemek isterse cezalandırma.»

Yahya der ki: Malik'in şöyle dediğini işittim: Kendisine iftira edilen kimse mesele ortaya çıktığında aleyhinde suç işlediğine dair delili bulunmasından korkar da affederse bu caizdir.

 

19. Urve, babasının şöyle dediğini rivayet etmiştir: «Bir toplu­luğun iffetine iftira eden kimseye ancak bir ceza uygulanır.»

îmam Malik der ki: Zina suçu isnad edilerek iftiraya uğrayan kimseler topluca değil de ayrı ayrı bulunsalar da yine bir ceza uy­gulanır»[30]

Abdurrahman'm kızı Amre'den: Ömer b. Hattab zamanında iki adam karşılıklı birbirlerine sövdüler. Bunlardan biri diğerine:

«— Vallahi, ne babam zina etmiştir, ne de annem.» dedi. Bunun üzerine Ömer b. Hattab, bu tariz yoluyla iffete iftira mıdır, değil midir diye ashabla istişarede bulununca birisi:

«— Adam bununla anasını ve babasını övmüştür» dedi. Bir başkası da:

«— Anasını ve babasını övmek bundan başka türlü de olabilir­di (sövüşme esnasında böyle demesi hasmının ana ve babasının if­fetine sataşmadır). Ona hadd-i kazf (iffete iftira cezası) uygula­man gerekir.» deyince Ömer (r.a.) buna seksen kırbaç vurdu.

îmam Malik der ki: Bize göre ceza, ancak ya nesebi sabit baba­yı inkâr etmek[31] veya zina isnad etmek ya da bunları tariz yoluyla ifade etmekle olur. Bunları söyleyene tam ceza (seksen kırbaç) ge­rekir.[32]                                                                              

imam Malik der ki: Biz adam diğerinin babasını inkâr etse, kazf cezası gerekir, inkâr edilen anne köle olsa yine ceza gerekir[33]

 

Hanefi ve Şafii mezhebine göre, tariz yoluyla yapılan iftiradan dolayı had gerekmez. Ancak hakim uygun göreceği ta'zir (terbiye) cezası verir.

 

6. Had Cezası Gerektirmeyen Haller

 

îmam Malik der ki: Biri kendisinin de ortağı bulunduğu bir cariyeye yaklaşsa zina suçu cezası verilmez. Cariye hamile kalın­ca, fiatı takdir edilir, ortakların hisseleri verilir. Cariye kendisi­nin olur. Doğacak çocuk da buna nisbet edilir.

îmam Malik der ki: Biti diğerine cariyesini helal kılsa, o da cariyeye yaklaşsa, hamile kalsın kalmasın yaklaştığı gün cariye­nin fiatı takdir edilir (cariye kendisinin olur). Hamile kalmışsa çocuğun babası olur. Had de uygulanmaz.

îmam Malik der ki: Biri oğlunun veya kızının cariyesiyle mü­nasebette bulunsa, hamile kalsın kalmasın kendisine had (zina cezası) uygulanmaz. Cariyenin kıymeti takdir edilir ve bu kıymet karşılığında ona verilir.

 

20. Ebû Abdurrahman oğlu Rebia'den: Bir adam karısının ca­riyesini bir yolculuğunda beraberinde götürdü ve onunla münase­bette bulundu. Karısı kıskandı. Ömer b. Hattab'a şikâyet etti. Ömer (r.a.) adamı sorguya çekince:

«— Cariyeyi karım bana bağışladı» dedi. Bunun üzerine Ömer (r.a.), «ya bana delil getirirsin ya da seni recmederim» deyince ka­rısı cariyeyi kocasına bağışladığını itiraf etti.

 

7. El Kesmeyi Gerektiren Hırsızlık[34]

 

21. Abdullah b. Ömer (r.a.)'dan: «Resûlullah (s.a.v.) üç dirhem değerindeki kalkanı çalan hırsızın elini kesti»[35]

 

22. Ebû Hüseynin oğlu Abdurrahman oğlu Abdullah el-Mek-ki'den: Resûlullah (s.a.v.) «Ağaçtaki meyvenin ve dağdaki ot-layan hayvanın çalınmasından dolayı el kesilmez. Ancak ağıldaki hayvan ve kurutulmak üzere sergi yerine serilmiş meyve çalınır da değeri kalkanın fîatına (üç dirhem) ula­şırsa o zaman el kesilir» buyurdu.[36]

 

23. Abdurrahman'ın kızı Amre'den: Bir hırsız Hz. Osman (r.a.) zamanında turunç çaldı. Hz. Osman buna flat biçilmesini emir buyurdu.Üç dirhem takdir edilince, hırsızın elini kesti. O za-ma on iki dirhem bir dinar ediyordu.

 

24. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'in zevcesi Hz. Aişe valide­mizden: «Üzerimden (hükümleri) unutacak kadar uzun zaman geçmedi: El kesmede çalman mal en az çeyrek dinar (üç dirhem) olmalıdır.»[37]

Hanefi ve Şafiilere göre ağaç üzerindeki meyveyi yemeden dolayı el kesme cezası verilmez. Malikilere göre ise mahfuz yerdeki ağacın meyvesin ala­nın eli kesilir.

 

25. Abdurrahman kızı Amre'den: ResûluJlah (s.a.v.)'in zevcesi Hz. Aişe, beraberinde kardeşi Abdullah'ın oğullarının kölesi ve iki azad ettiği cariyesiyle birlikte Mekke'ye gitti. Oradan azatlı cari-yeleriyle desenli kıymetli kumaştan yapılmış ve yeşil kumaşdan duble geçirilmiş bir hırka gönderdi. Köle bu hırkayı alıp dikişini söktü. Kıymetli kumaşı alarak yerine ince keçe veya koyun postu dikti. Cariyeler Medine'ye dönünce hırkayı sahibine verdiler. On­lar bohçayı açınca kıymetli kumaşdan hırka yerine keçeden kepe­nek buldular. Durumu cariyelere anlattılar. Onlar da Hz. Aişe'ye anlattılar veya mektupla bildirerek köleyi itham ettiler. Köle sor­guya çekildi. Suçunu itiraf edince, Hz. Aişe emir verdi, eli kesil­di.[38]

Hz. Aişe: «El kesme de çalınan mal en az çeyrek dinar değerin­de olmalıdır» dedi.

îmanı Malik der ki: Bana göre, el kesmek için çalınan mal üç dirhem olmalıdır. Dirhemin değeri yükselse de, düşse de far ket -mez. Çünkü Resûlullah fs.a.v.J üç dirhem değerindeki kalkan hır­sızlığında, Hz. Osman da üç dirhem değerindeki turunç hırsızlı­ğında el kesti.[39]

 

8. Kaçak Hırsız Kölenin Elinin Kesilmesi

 

26. Nafi'den: Abdullah b. Ömer'in kölesi kendisini terkedip kaçtı ve hırsızlık yaptı. (Daha sonra yanına dönünce) Abdullah b. Ömer bunu, elini kesmesi için Medine valisi bulunan Said b. As'in yanına gönderdi. Vali elini kesmekten kaçınarak:

«— Efendisinden kaçan köle hırsızlık yapınca eli kesilmez» deyince, Abdullah b. Ömer:

«— Bunu Allah'ın hangi kitabının neresinde buldun?» dedi. Sonra kendisi emir verdi, hırsızın eli kesildi.[40]

 

27. Hakim oğlu Zureyk'den: Efendisinden kaçmış olduğu dö­nemde hırsızlık yapan bir köle satın aldım. Sonra işin içerisinden çıkamayıp vali Ömer b. Abdulaziz'e yazdım. (Mektubumda): «Ka­çak köle kaçakken hırsızlık yaparsa elinin kesilmeyeceğini işit­tim.» dedim. O da bana yazdığımın zıddını yazdı: «Sen bana kaçak köle hırsızlık yaparsa elinin kesilmeyeceğini işittiğini yazdın. Halbuki Allah'u Teâlâ kitabında şöyle buyuruyor: «Erkek ve ka­dın hırsızın yaptıklarına bir ceza (hırsızlık yapmamaları için başkalarına ibret) olmak üzere Allah'ın emriyle (bi­rer) ellerini kesin. Allah mutlak galibdir. Yegane hüküm ve hikmet sahibidir» [41]Çaldığı malın kıymeti çeyrek dinar ve daha fazlaya ulaşırsa elini kes.»

îmam Malik'e şöyle rivayet edildi: Kasım b. Muhammed, Sa­lim b. Abdullah ve Urve b. Zübeyr: «Kaçak köle el kesmeyi gerekti­ren miktarda mal çalarsa eli kesilir.» derlerdi.

îmam Malik der ki: Bizdeki ittifaktı hükme göre, kaçak köle el kesmeyi gerektirecek miktarda mal çalarsa eli kesilir.

 

9. Mahkemeye İntikal Ettikten Sonra Hırsızın Affedilmezliği

 

28. SafVan oğlu Abdullah oğlu Safvan'dan: Umeyye oğlu Saf-van'a «hicret etmeyen kurtuluşa eremez» denilince, Medine'ye hicret edip abasını yastık edinip mescidde uyudu. Bir hırsız gelip abasını aldı. SafVan da hırsızı yakalayıp Resûlullah (s.a.v.)'a götü­rünce Resûlullah (s.a.v.):

«— Bunun abasını sen mi çaldın?» dedi. Hırsız:

«— Evet» deyince Resûlullah (s.a.v.) elinin kesilmesini emre­dince SafVan: «Elinin kesilmesini istemedim bu ona sadaka olsun» deyince Resûlullah (s.a.v.): «Keşke bunu hırsızı, bana getirme­den önce yapsaydın» buyurdu.[42]

 

29. Ebû Abdullahman oğlu Rebia'dan: Zübeyr b. Avvam, hır­sız yakalamış bir adamla karşılaştı. Bu adam hırsızı hakime gö­türmek istiyordu. Zübeyr, adamın hırsızı serbest bırakması için şefaatçi olunca, adam:

«— Hayır hakime götürmeden davamdan vaz geçmem» dedi. Bunun üzerine Zübeyr:

«— Onu hakimin huzuruna götürünce, Allah onu kurtarmaya çalışana da ve bunu kabul edene de lanet etsin. (Huzura çıkınca davandan vazgeçsen de eli kesilir)» dedi.

 

10. El Kesmekle İlgili Diğer Meseleler

 

30. Abdurrahman'ın babası Kasım'dan: Yemen ahalisinden eli ve ayağı kesik bir adam gelip Hz. Ebû Bekr'e misafir oldu ve Yemen valisinin kendisine zulmettiğinden şikâyet etti. Bu adam geceleyin namaz da kılıyordu. Hz. Ebû Bekir (bunu görünce):

«— Yemin ederim ki senin gecen, hırsızın gecesi gibi değil»[43] dedi. Sonra Hz. Ebû Bekir (r.a.)'ın hanımı Umeys kızı Esma'nın gerdanlığını kaybettiler. Adam da onlarla beraber gerdanlığı arı­yor ve:

«— Ey Allah'ım! Şu güzel hayırlı aileye geceleyin baskın yapıp gerdanlığı alanın durumunu sana havale ediyorum» diye beddua­da bulunuyordu. Daha sonra gerdanlığı bir kuyumcuda buldular. Kuyumcu gerdanlığı kendisine eli ayağı kesik adamın getirdiğini

iddia etti. O da suçunu itiraf edince ya da onun çaldığına dair şahid bulununca, Hz. Ebû Bekir emir verdi, adamın sol eli de kesildi. Hz, Ebû Bekir:

«—- Vallahi bana göre adamın kendi aleyhine bedduada bu­lunması hırsızlığından daha kötü» dedi.

îmam Malik der ki: Bize göre, defalarca hırsızlık yapan kimse şikâyet edilip daha önce el kesme cezası verilmemişse, bütün hır­sızlıkları için bir eli kesilir. Ancak daha önce hırsızlık suçundan eli kesilmiş olup da bu defa çaldığı malın miktarı yine el kesme ce­zasını gerektiriyorsa, öbür eli de kesilir.[44]

 

31. Ebu'z-Zinad rivayet etti: Bir muharebede Ömer b. Abdula-ziz'in valisi (yol kestikleri zannıyla) bir kısım insanlar yakaladı. Bunlar hiçbir kimseyi öldürmemişlerdi. Bunları ya öldürmeyi ya da ellerim kesmeyi istedi. Durumu Ömer b. Abdulaziz'e yazdı. O da «Bundan daha hafif bir ceza versen iyi olur» diye cevap verdi.

imam Malik der ki: Bize göre Sahibinin çuvallar içerisinde derleyip toplayıp pazara bıraktığı mallardan, biri el kesme cezası­nı gerektirecek miktarda çalarsa eli kesilir. Mal sahibi malının yanında olsun veya olmasın, gece veya gündüz olsun durum değiş­mez.

îmam Malik der ki: El kesme cezasını gerektirecek miktarda mal çalan kimsede çaldığı mal bulununca alınıp sahibine verilir. Hırsızın da eli kesilir.

imam Malik der ki: Bir grup insan bir eve gelerek evden çuval, sandık, ya da sepet içerisinde bulunan el kesme cezasını gerektire­cek üç dirhemlik veya daha fazla miktardaki malı hep beraber ta­şıyarak çalarsalar hepsinin elleri kesilir. Ama bunlardan her biri

kendi başına müstakil bir eşya çıkarsa o zaman üç dirhem değe­rinde eşya çıkaranın eli kesilir, daha az miktarda eşya çıkara-nınki ise-kesilmez.[45]

İmam Malik der ki: Birinin evi müstakil avlu içerisinde olup orada başka oturan olmasa, burada hırsızlık yapanın çaldığı ma­lı avludan dışarı çıkarmadıkça eli kesilmez. Ama avlu içerisinde­ki müstakil kilitli başka evlerde oturanlar da olsa, o zaman bu ev­lerden bitinden el kesmeyi gerektirecek miktarda malı evden çalıp çakaranın —avludan dışarı çıkmasa da— eli kesilir.

îmam Malik der ki: Efendisinin özel odasına girip çıkmasına müsaade etmediği kölesi gizlice efendisinin odasına girerek el kes­meyi gerektirecek miktarda malını çalsa eli kesilmez. Aynı vasıf­taki cariye de sahibi bulunan hanımın malını çalsa eli kesilmez. Ama yukarıda belirttiğimiz köle efendisinin hanımının evine giz­lice girerek el k esmeyi gerektirecek miktarda malını çalsa o zaman eli kesilir.

îmam Malik der ki: Evine girmesine izin vermediği kendisi­nin ve kocasının Özel hizmetine bakmayan, kadının cariyesi evine gizlice girerek el kesme cezasını gerektirecek miktarda mal çalar­sa eli kesilmez.

îmam Malik der ki: Bir kadının hizmetinde bulunmayan ve odasına girmesine izin vermediği cariyesi gizlice girer de hanımı­nın el kesmeyi gerektiren bir şeyini çalarsa eli kesilmez. Fakat ay­nı cariye gizlice eve girer de hanımının kocasının bir şeyini çalarsa eli kesilir.

imam Malik der ki; Evin hanımı müşterek odalarından değil de kocasının müstakil kapalı odasından el kesme cezasını gerekti­recek miktarda malını çalsa eli kesilir. Aynı şekilde karısının eş­yasını çalan kocanın da eli kesilir.[46]

îmam Malik der ki: Küçük çocuk ile konuşamayan yabancı, evlerinden çalınırsa, çalanın eli kesilir. Evlerinden çıkarlarsa,

çalanın eli kesilmez. Bu, dağdaki mal ile ağaçtaki meyveyi çalma­ya benzer.[47]

imam Malik der ki: Bize göre, mezar soyan bir kimsenin me­zardan dışarı çıkardığı şeyin miktarı el kesmeyi gerektirecek mik­tarda ise eli kesilir. Çünkü ev, içindekilerin muhafaza edildiği yer olduğu gibi, mezar da içinde bulunanların korunduğu yerdir.[48]

 

11. El Kesmeyi Gerektirmeyen Şeyler

 

32. Habban oğlu Yahya oğlu Muhammed'den: Bir köle bir ada­mın bahçesinden bir hurma fidanı çalarak efendisinin bahçesine dikti. Fidan sahibi hurma fidanını aramaya çıktı. Bulunca köleyi Mervan b. Hakem'e şikâyet etti. Mervan da onu hapsederek elini kesmek isteyince kölenin efendisi Hadîc oğlu Rafi'e giderek bunun hükmünü sordu. Râfî':

«— Resûlullah (s.a.v.)'ın 'Ağaçtaki meyve ve hurma göbe­ğinin çalınmasından dolayı el kesme gerekmez,' buyurduğu­nu işittim» deyince, adam:

«— Mervan b, Hakem kölemi hapsetti, elini kesmek istiyor. Benimle bareber gidelim de Resûlullah (s.a.v.)'den işittiğin hadisi ona haber ver» dedi. Râfî' adamla beraber Mervan b. Hakem'e gi­dip:

«— Bu adamın kölesini mi yakaladın?» dedi. Mervan:

«— Evet» deyince Rafı':

«— Peki ona ne yapacaksın? dedi. Mervan:

«— Elini kesmek istiyorum» deyince Râfi ona;

«— Resûlullah'm 'ağaçtaki meyve ve hurma göbeğinin çalınmasından el kesilmez' buyurduğunu işittim' dedi. Bunun üzerine Mervan emretti, köle serbest bırakıldı.[49]

 

33. Yezîd oğlu Sâib'den: Abdullah b. Amr el-Hadramî bir köle­sini Ömer b. Hattab'a getirerek:

«— Şu kölemin elini kes, çünkü hırsızlık yaptı.» dedi. Hz. Ömer:

«— Ne çaldı?» diye sorunca Abdullah:

«— Hanımımın altmış dirhem değerindeki bir aynasını çaldı» dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer:

«—- Onu serbest bırak, elinin kesilmesi gerekmez. Eşyanızı ça­lan hizmetçinizdir.»[50]

 

34. İbn Şihab'dan: Mervan b. Hakem'e (sahibinin gafletinden yararlanarak) bir eşyayı alıp kaçan bir adam getirildi. Mervan eli­ni kesmek istedi. Bir de bunun hükmünü, haber göndererek Zeyd b. Sabit'ten sordu. Zeyd b. Sabit de;

«— (Sahibinin gafletinden yararlanarak) alınıp kaçılan mal­dan dolayı el kesme cezası yoktur» dedi.

 

35. Said oğlu Yahya'dan: Hazm oğlu Amr oğlu Muhammed oğlu Ebû Bekir demir yüzükler çalmış olan Nebatlı bir köleyi ya­kalayıp elini kesmek için hapsetti. Abdurrahman'ın kızı Amre, Ümeyye ismindeki cariyesini Ebû Bekir'e gönderdi. Ebû Bekir: 'Ben insanlar arasında iken cariye bana geldi ve teyzen Amre sana: Ey yeğenim değersiz bir şeyi çalan hırsızı yakaladığın bana bildirildi, sen bunun elini mi kesmek istiyorsun diyor' dedi. Ben de evet, deyince, cariye: 'Amre sana: el ancak çeyrek ve daha fazla dinar değerindeki malın çalınması halinde kesilir diyor» dedi. Bu­nun üzerine ben de köleyi salıverdim»

îmam Malik der ki: Bizdeki ittifaka göre, kölelerden kim bir şeyi kendi aleyhine itiraf ederse, bu itirafından dolayı kendisine bedenî had ve ceza uygulanır. Çünkü kendi aleyhine itirafı caiz­dir.

îmam Malik der ki: Ama efendisine zarar verecek bir şey itiraf ederse bu caiz değildir. (Efendisi sorumlu olmaz.)

îmam Malik der ki: Bir toplulukla beraber bulunup onlara hizmet eden amele veya bir adam, onlardan bir şey çalsa elleri ke­silmez. Çünkü bunların durumu hırsızın durumu gibi değil, ema­nete hıyanet eden kimsenin durumu gibidir. Bu gibilerin eli kesil­mez.

îmam Malik der ki: Aldığı emaneti inkâr eden kimsenin eli ke­silmez. Bu, aldığı borcu inkâr eden kimse gibidir, inkârından do­layı eli kesilmez.

îmam Malik der ki: Bize göre, üzerinde ittifak edilen görüş şu­dur: Evde çalacağı eşyaları toplayıp henüz dışarı çıkarmamış ola­rak yakalanan hırsızın eli kesilmez. Bu, önüne içmek için şarap koyup da henüz içmemiş, kadınla zina yapmak için bir araya gel­miş de henüz yapmamış olan kimselerin durumu gibidir. Bunlara had gerekmediği gibi, hırsızlık yaptığı evde yakalanana da gerek­mez.

imam Malik der ki: Değeri el kesmeyi gerektirecek miktara ulaşsın veya ulaşmasın, (sahibinin yanından) alınıp kaçırılan maldan dolayı el kesilmez.