9- Hayher (Anlaşması,
Savaşı, Ganimeti...)
(:-1697-:) İbn Ömer anlatıyor: Resulullah s.a.v. Hayber halkını
kalelerine sıkıştırana kadar onlarla savaştı ve onların tarlalarını, ekinlerini
ve hurmalıklarını ele geçirdi. Hayber ahalisi bineklerinin aldığı kadarıyla
eşyalarını alıp orayı terk etmeye Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i razı
ettiler. Altın ve gümüşü Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e
bırakacaklardı. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara, bir şey
saklamamalarını ve bir şey kaybetmemeleri şartını koştu. Eğer bunu yaparlarsa
zimmetlerinin ve onları koruyacak kimsenin olmayacağını söyledi. Onlar Huyey b.
Ahtab'ın içinde mal ve zinet eşyaları bulunan tulumunu sakladılar. Huyey bunu
kendisiyle Hayber'e Nadır'den getirmişti. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Huyey'in amcasına:
"Huyey'in Nadir'den
getirdiği tulumu ne yaptınız?" deyince: "Onu nafakalar ve savaşlar
bitirdi" karşılığını verdi. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
"O zaman yakındır
ve mal bitmeyecek kadar çoktur" deyince Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem onu Zübeyr b. Avvam'ın yanına gönderdi. Zübeyr de ona (itirafta
bulunması için) acı çektirdi. Huyey bu durumdan önce bir harabeye girmişti.
Huyey'in amcası:
"Huyey'yin şu
harabede dolaştığını gördüm" dedi. Gidip o harebede sandığı aradılar ve
buldular. Bunun üzerine Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, İbn Ebi Hakik'i
ve Safiyye binti Huyey b. Ahtab'ın kocasını öldürttü. Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem bunların kadınlarını ve çocuklarını esir aldı. Mallarını da,
ahitlerini bozmaları sebebiyle Müslümanlar arasında paylaştırdı ve Hayber
ahalisini sürgün etmek istedi. Bunun üzerine:
"Ey Muhammed!
Burada kalıp çalışmamıza ve işinizi görmemize izin ver" dediler.
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ve ashabının tarlada çalışıp işini
görecek köleleri yoktu. Bütün ekin, hurma ve Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in olan her şeyden bir payalmak üzere Hayber'i onlara verdi. Abdullah b.
Revaha her sene gider, çıkacak malı tahmin ederdi ve ona göre icar miktarını
belirlerdi.
Abdullah b. Revaha'nın icar
konusunda sıkı olmasından dolayı Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e
şikayette bulundular. Hatta ona rüşvet bile vermek istediler. Abdullah b.
Revaha:
"Ey Allah'ın
düşmanları! Bana rüşvet mi yedireceksiniz? Vallahi ben size en çok sevdiğim
kişinin yanından geliyorum. Size de olan nefretim maymun ve domuzlara olan
nefretimden daha fazladır. Yerle gök bununla ayakta durdu" dedi.
Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem Safiyye'nin gözlerinde morluk görünce: "Ey Safiyye!
Gözlerindeki bu morluk nedir?" dedi. Safiyye: "Başım İbn Ebi Hakık'in
kucağında iken uyumuştum. Rüyamda Ay gibi bir şeyin kucağıma düştüğünü gördüm.
Bunu ona haber verince bana vurdu ve:
"Yesrib kralını mı
temenni ediyorsun?" dedi. Safiyye şöyle devam etti: "Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem kocamı, babamı, ve kardeşimi öldüren biri olduğu
için insanların içinde en çok nefret ettiğim kişiydi. Resulullah s.a.v. benden
özür dileyip:
"Baban bana karşı
Arapları kışkırttı" dedi ve içimdeki kin gidene kadar: "Şunu şunu
yaptı" dedi. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hanımlarından her
birine yılda seksen vesak hurma ve yirmi vesak arpa verirdi. Ömer b. el-Hattab
zamanında Müslümanlar kandırıldı ve İbn Ömer'i bir evin üstünden aşağı attılar.
Bunun üzerine Ömer b. el HaWlb:
"Hayber'de hissesi
olan hisselerini almak için hazır bulunsun" dedi ve malı taksim etti.
Liderleri: "Bizi buradan gönderme. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in ve Ebu Bekr'in kalmamıza izin verdikleri gibi sen de burada kalmamıza
izin ver" dediler. Ömer liderlerine:
"Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in : "Eğer bineğin seni alıp Şam'a doğru hiç
durmadan iki gün gitse nasıl olur?" dediğini unuttuğumu mu
sanıyorsun?" dedi ve malı Hudeybiye ahalisinden Hayber savaşında bulunan
kişilere taksim etti.
- - -
Hadisi İbn Hibban,
İhsan 7/316, 317 (5176), Beyhaki (9/137, 4/229, 231), Ebu Davud 3006, 408,
3409), Ahmed (2/17, 22, 24), Heysemi, Mecmau'z-Zevaid (4/121, 9/251), Taberani,
M. el-kebir 24/67 (177), Buhari (2285, 2329, 2331, 2338) ve Müslim (1551) ve
Beğavi, Şerhu'ssünne 8/251 (2177) rivayet etmiştir.
(:-1698-:) Enes b. Malik anlatıyor: Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Hayber'i fethettiği zaman, Haccac b. ilat:
"Ey Allah'ın
Resulü! Mekke'de malım ve ailem var. Ben onların yanına gitmek istiyorum.
Gerektiğinde sana dil uzatır veya kötü konuşursam izin verir misin?" dedi.
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem de ona izin verdi. Haccac, Mekke'deki
hanımının yanına vardığında ona:
"Benim burada ne
kadar malım varsa topla. Muhammed'in ve ashabının ganimetierinden bir şeyler
satın almak istiyorum. Müslümanlar kaçtı ve malları yağmalanıyor" dedi. Bu
haberin Mekke'de yayılması üzerine müslümanların üzüldüğü müşriklerin de
sevinip neşelendikleri görüldü. Bu durum Abbas b. Abdilmuttalib'e ulaştığında Mescid'de
yerinde yığılıp kaldı ve kalkacak gücü kalmadı.
(Ravi) Ma'mer der ki:
Cezeri bana Miksam'dan şöyle haber verdi: "Abbas, sırt üstü uzandı ve
Kusem adında, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e benzeyen oğlunu göğsüne
alarak şöyle dedi:
"Sevdiğim Kusem!
Kadri yüce olanın benzerisin. Bütün nimetlerin sahibi Rabbimin Nebisinin.
İnatçılar bunu istemese, kabul etmese de. "
Ma'mer devamında
Sabit'in, Enes'ten şöyle naklettiğin söyledi: (Abbas) Haccac b. ilat'a bir köle
gönderdi. Köle, Haccac'a: "Yazık sana. Sen ne ile geldin ve burada ne
diyorsun? Allah senin getirdiğin haberlerden daha iyisini vaad etti"
deyince, Haccac köleye:
"Fazilet sahibine
selamımı iletip ona şöyle de: " Benim için de birkaç beyit söylesin.
Haberler onu mutlu edecek şekildedir" dedi. Köle (Enes'in) yanına gelip
kapıya ulaştığında: "Müjdeler olsun ey fazilet sahibi!" deyince,
Abbas kalkıp köleyi alnından öptü. Köle Haccac'ın dediklerini haber verince de
Abbas köleyi azad etti. Sonra Haccac gelip şöyle haber verdi:
"Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hayber'i fethetti ve mallarını ganimet olarak aldı.
Malları konusunda Allah'ın hükmü icra edildi. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Safiyye binti Huyey'i kendine seçti. Onu azad edip hanımı olması veya
ailesine yetişmesi arasında muhayyer bıraktı. O ise, azad edilip Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hanımı olmayı tercih etti. Ben burada olan malım
için gelmiştim. Mallarımı toplayıp öyle gitmeyi istedim. Bunun için Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den izin istedim ve Nebi s.a.v. bana gidip
istediğimi söylememe izin verdi. Benim durumumu üç gün kimseye söyleme, sonra
dilediğini söyle."
Ravi devamında şöyle
dedi: (Haccac'ın) hanımı,yanındaki takılarını ve ev eşyalarını toplayıp ona
verdi. Sonra Haccac malı alıp gitti. Üç gün sonra Abbas, Haccac'ın hanımına
geldi ve: "Kocan ne yaptı?" diye sordu. Kadın ona kocasının gittiğini
söyleyip: "Ey Ebu'I-Fadl! Allah sana tasa vermesin. Duydukların yüzünden
düştüğün duruma üzüldük" dedi. Abbas:
"Allah beni
üzüntüye sokmadı ve Allah'a hamd olsun ki istediğimizden başkası olmadı. Haccac
bana şöyle dedi: "Allah, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in eliyle
Hayber'i fethetti ve haklarında Allah'ın hükmü icra edildi. Resulullah s.a.v.
Safiyye'yi kendine seçti ve «Eğer kocana ihtiyacın varsa peşinden git»
dedi."
Haccac'ın hanımı:
"Vallahi! Sanırım sen doğru söylüyorsun" dedi. Abbas:
"Ben doğru
söylüyorum. Durum da haber verdiğim gibidir" dedi. Sonra Kureyş'in
meclisine gitti. Onlar: "Ey Ebu'I-Fadl! Başına hayırdan başka bir şey
gelmedi" deyince, Abbas şöyle dedi:
"Allah'a hamd olsun
ki, hayırdan başka bir şey olmadı. Haccac bana şöyle haber verdi: «Allah,
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in eli ile Hayber'i fethetti ve
Hayberliler hakkında Allah'ın hükmü uygulandı. Resulullah s.a.v. Safiyye'yi
kendine seçti. Bu konuyu üç gün gizlememi istedi. Kendisine ait olan malını
alıp geri dönmek için geldiğinde: "Allah Müslümanların üzüntüsünü
müşriklerin üstüne koydu." Mekke'deki üzüntülü Müslümanlar çıkıp Abbas'ın
yanına geldiler ve Abbas kendilerine olanları anlattı. Bunun üzerine
Müslümanlar sevindi. Allah, Müslümanlardaki üzüntüyü, hiddeti ve kaygıyı
müşriklerin üstüne nakletti.'
- - -
İsnadı sahihtir.
Hadisi İbn Hibban, İhsan 7/30, 32 (4513) ve Ebu Ya'la, müsned 6/195,197 (3479)