DEVAM: 7- KADIN BİR
VELİSİ (YANİ EŞİ VEYA MAHREMİ OLAN BİR ERKEK) OLMAKSIZIN HACC'A GİDEBİLİR
(Mİ?), BABI
حدّثنا
هِشَام بْنُ
عَمَّارٍ.
حدّثنا شُعَيْبُ
بْنُ
إِسْحَاقَ.
حدّثنا ابْنُ
جُرَيْجٍ. حَدَّثَنِي
عَمْرُو
ابْنُ
دِيَنارٍ؛
أَنَّهُ سَمِعَ
أَبَا
مَعْبَد
مَوْلَى
ابْنِ عَبَّاسٍ،
عَنِ ابْنِ
عَبَّاسٍ؛
قَالَ: جَاءَ
أَعْرَابِيٌّ
إِلَى
النَّبِيِّ
صلى الله عليه
وسلم قَالَ:
إِنِّي
اكْتُتِبْتُ
فِي غَزْوَةِ
كَذَا
وَكَذَا.
وَامْرَأَتِي
حَاجَّةٌ. قَالَ
((فَارْجِعْ
مَعَهَا)).
(Abdullah) bin
Abbâs (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre (bir gün) bir bedevi, Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in yanına gelerek: (Yâ Resûlallah!) Ben şöyle şöyle bir
savaşa (katılmak için) yazıldım. Halbuki, karım hacc'a gitmek üzeredir, (Ne
buyurulur?) dedi. Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (Adama): «O halde sen karınla beraber hacc'a
gitmek üzere geri dön, buyurdu.»
AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari ve Müslim de rivayet etmişlerdir.
Onların rivayet
ettikleri metin uzuncadır ve onda. kadının berabarinde bir mahremi olmaksızın
yolculuğa çıkmasının ve yanına yabancı bir erkeğin girmesinin yasaklığına dair
hükümler de vardır.
el-Hafız,
el-Fetih'te bu hadisin şerhinde özetle şöyle der: "Soru sahibinin ve
karısının isimlerine dair bir bilgi edinemediğim gibi adamın ismini yazdırdığı
savaşın hangi savaş olduğunu da tesbit edemedim. Bazı alimler bu hadisi delil
göstererek: Yolculuğa çıkacak kadının beraberinde bir mahremi bulunmadığı zaman
kocasının ona refakat etmesinin vacibliğine hükmetmişlerdir. Ahmed de böyle
hükmetmiştir. Meşhur kavle göre kocası refakat etmeye mecbur değildir. Şayet
kocası masrafının karısı tarafından karşılanmasını taleb ederse kadın bunu
kabullenmek zorundadır.
Keza bu hadis
delil gösterilerek erkeğin karısını farz olan hac ibadetinden alakoyma hakkına
sahib olmadığına hükmetmişlerdir. Ahmed böyle hükmedenlerdendir. (Hanefi
alimler de kadının beraberinde bir mahremi bulunduğu takdirde kocasının
kendisini farz olan hac'tan men edemeyeceğine hükmetmişlerdir) Şafii mezhebinin
en sahih kavline göre hac ibadetinin geciktirilmesi caiz olduğu için erkek
karısını farz hacdan alakoyabilir. İbnü'I-Münzir erkeğin karısını bütün
seferlerden men etme hakkına sahib bulunduğu yolunda icma'ın varlığını
söylemiştir. Ancak vacib olan sefer hususunda alimler ihtilaf etmişlerdir.
Nevevi de: Bu
hadis en önemli işin diğer önemli işlere tercih edilmesinin gerekliliğine
delalet eder. Nitekim sözü edilen adamın karısıyla beraber hacc'a gitmesi
savaşa gitmesine tercih edilmiştir. Çünkü kadına başkasının refakat etmesi
mümkün değildi. Fakat adamın yerine başkasının savaşa katılması mümkündü,
der." (EI-Fetih'ten yapılan nakil bitti.)
Buhari'nin
şerhlerinde beyan edildiği gibi bu hadiste sözü edilen adam savaşa gönüllü
olarak katılmak için ismini mücahidler defterine yazdırmış ve savaşa katılması
kendi 'htiyarına kalmış olsa gerek. Hadisteki ifade tarzı da bunu teyid eder.
Çünkü gerek müellifimizin rivayetinde ve gerekse Buhari'nin Cihad bölümündeki
rivayetinde adam; "Ben şöyle bir savaşa yazıldım" der. Yani ben şöyle
bir savaşa katılmak için ismimi mücahidler defterine yazdırdım. Şu halde adam
devlet tarafından çağırıIdığı umümi veya öZE!l bir seferberlik için yazılmış
asker durumunda değildi. Bu nedenledir ki, Resül-i Ekrem (s.a.v.) adamın,
savaşa gitme işini bırakıp karısıyla beraber hacc'a gitmesi emri ni vermiştir.