DEVAM: 7- Mİ'RAZ (UCU
SİVRİ DEĞNEK VEYA BİR NEVİ OK) İLE AVLANAN AV (IN HÜKMÜNÜN BEYANI) BAB!
حدّثنا
عَمْرُو بْنُ
عَبْدِ اللهِ.
حدّثنا وَكِيعٌ
عَنْ
أَبِيهِ،
عَنْ
مَنْصُورٍ،
عَنْ
إِبْرَاهِيمَ،
عَنْ
هَمَّامِ
بْنِ
الْحَرِثِ
النَّخَعِيِّ،
عَنْ عَدِيِّ
بْنِ
حَاتِمٍ؛
قَالَ: سَأَلْتُ
رَسُولَ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم عَنِ الْمِعْرَاضِ؟
فَقَالَ ((لاَ
تَأْكُلْ
إِلاَّ أَنْ
يَخْزِقَ)).
Adîy bin Hatim
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Ben mi'râz (ile av vurma meselesin) i Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e sordum. O buyurdu ki: (Mi'raz ile vurduğun
av'ı) yeme. Meğer ki mi'râz (avı) yaralayıp vücûdunu dele. (Yâni o takdirde
ye.)
AÇIKLAMA: Müellifimizin iki senedie rivayet ettiği bu iki hadisin benzeri Kütüb-i
Sitte'nin hepsinde rivayet olunmuştur.
Mi'raz: Bu
kelimenin' manası hakkında değişik açıklamalar yapılmıştır. Bazılarına göre
Mi'raz, iki tarafı ince, sivri olup orta kısmı kalın ve enli olan ok zarı ve
kalemidir. Bazılarına göre ise ağır bir ağaç parçası veya sopadır, çoğunlukla
ucunda sivri demir parçası bulunur.
Mrraz hangi
şekilde tarif ediİirse edilsin hüküm şudur: Böyle bir alet ava atıldığı zaman
sivri ucu avın vücudunu delip yaralamak suretiyle öldürürse, avın eti helaldır.
Aletin başka bir tarafı ava değip öldürürse av murdar sayılır. Bir taş veya
sopanın değmesiyle öldürülen hayvan gibidir. Böyle öldürülen hayvan'a Mevkuze
ve Vakiz denilir.
Dört mezheb
imamları ve Cumhur bu hadisle amel ederek yukardaki hükmü vermişlerdir.
OK, BIÇAK, KILIÇ,
UCU SİVRİ VE KESKİN HERHANGİ BİR ALET, SAÇMA, MERMİ, AĞAÇ VE TAŞ İLE AVLANAN
AVIN HÜKMÜ
Yukarda sayılan
cisimlerle avlanan avın hükmü hakkında, Abdurrahman el-Cezeri'nin dört mezheb
fıkhına ait eserinden aşağıdaki bilgiyi aktarmayı uygun buldum.
Avcı
hayvanlarla avlama nevi yanında ok gibi cansız cisimlerle av avlamak da
meşrudur. Cansız cisimlerle avlanan avın helal olması için bazı şartlar aranır.
Şartlardan birisi, ava atılan cismin keskin tarafı veya sivri ucuyla avı vurup
yaralamaktır. Şu halde avcı, bıçak, kılıç hançer ve ok gibi bir aleti ava
attığı zaman, onun keskin tarafı veya sivri ucu ava isabet edip yaralamak
suretiyle öldürürse, av helal sayılır. Şayet attığı aletin başka bir tarafı ava
değip ağırlığıyla öldürürse ve avcı onu ölü olarak ele geçirirse, o av
haramdır. Ancak av henüz ölmemiş iken avcı yetişip boğazlarsa o zaman helal
sayılır.
Keza avcı, taş,
sopa ve tahta parçası gibi keskin olmayan bir cismi atıp avı öldürürse o av
murdardır.
Keza saçma veya
mermi ile vurulup öldürülen ve ölü olarak ele geçirilen av da haramdır. Av
hayvanı büyük olup atılan kurşunla hemen ölmeyip diri iken avcı yetişip
boğazlarsa o zaman hel al olur. Şu halde saçma ve mermi ile avlamak isteyen
avcı meharetli olup av hayvanı aldığı saçma veya kurşunla hemen ölmeyip
dayanabilecek güçte olur ve avcı yetişip boğazlarsa bu şartlarla bu nevi
avlamak caizdir. Aksi takdirde caiz değildir.
Saçma veya
mermi ile avlanıp öldürülen avın haramlığının sebebi şudur: Vurulan avın atılan
kurşunun değmesi şiddetiyle mi, yaralanmasıyla mı öldüğü bilinmez. Değmesiyle
ölmesi halinde taşın değmesiyle ölmesi gibi sayılır ki Mevküze hükmüne girer.
Hanefiler:
Saçma ve mermi ile avlama hükmünün dönüm noktası şudur: Vurulan avın aldığı
yaradan dolayı mı, atılan kurşunun şiddetli değmesiyle mi öldüğünün kesinlikle
bilinmesi veya bunda tereddüt edilmesidir. Eğer a vın ölümünün, atılan kurşunun
değmesinden dolayı olduğu bilinir veya muhtemel ise ölü olarak ele geçirilen av
haramdır. Şayet bundan dolayı olmadığı ve kurşunun açtığı yaradan dolayı olduğu
kesinlikle bilinir ise o zaman ölü olarak ele geçirilen av helal sayılır.
Avlanan
hayvanın büyük gövdeli ve güçlü olduğundan dolayı, kurşunun değmesiyle değil
vücudunda açılan yaradan dolayı öldÜğÜ bilinirse helM sayılır. Ama keklik gibi
zayıf bir av hayvanının saçmaların değmesiyle ölmesi düşünülebildiği için böyle
bir av hayvanı ölü olarak ele geçirildiği zaman haramdır. yenilmez,
demişlerdir.
Malikiler ise:
Saçmalarla avlanan hayvanlar hakkında ilk alimler tarafından beyan edilen bir
kesin hüküm yoktur. Son alimlerden güvenilir zatların çoğu ise demişler ki,
saçmalarla vurulup öldürülen av hayvanının eti yenir. Çünkü saçmalar avın
kanını akıtır ve ok gibi aletlerden daha hızlı öldürücüdür. Avın helal sayılması
için vücudunun yarılması şart değildir, vücüdunun delinmesi de kafidir, derler.
Aletle avlanan
hayvanın helal olmasının şartlarından birisi de vurulan avın yaralanması ve
kanının akıtılmasıdır. Diğer bir şart da avın, atılan ok ve benzeri keskin veya
sivri bir cismin isabet etmesiyle öldüğünün bilinmesi ve ölmesinde başka bir
sebebin etkisinin bulunmadığının bilinmesidir. Avcının okla vurduğu bir av
henüz ölmemiş iken bir suya düşerse ve suyun içinde ölürse eti yenmez. Çünkü
aldığı yaradan mı, suda boğulmaktan mı öldüğü bilinemez.
Bu konu
hakkında geniş bilgi için fıkıh kitabIarına başvurmayı tavsiye ederek konuyu
böylece kapatalım.