DEVAM: 25- MURDAR
HAYVAN DERİLERİ TABAKLANINCA GİYME BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. حدّثنا
خَالِدُ بْنُ
مَخْلَدٍ
عَنْ مَالِكِ بْنِ
أَنَسٍ، عَنْ
يَزِيدَ
ابْنِ
قُسَيْطٍ،
عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمنِ،
عَنْ أُمِّهِ،
عَنْ
عَائِشَةَ؛
قَالَتْ:
أَمَرَ
رَسُولُ اللهِ
صلى الله عليه
وسلم أَنْ
يُسْتَمْتَعَ
بِجُلُودِ
الْمَيْتَةِ،
إِذَا
دُبِغَتْ.
Âişe (r.anha)'dan
rivayet edildiğine göre şöyle söylemiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) ölü hayvanların derilerinden tabaklandığı zaman yararlanmayı emretti.
AÇIKLAMA: İbn-i Abbas (r.a.)'ın hadisini Müslim, Tirmizi, Ebü Davud ve Nesai ile
Ahmed de rivayet etmişlerdir. Bazı rivayetlerdeki hadis metni şöyledir: ''Deri
tabaklandığı zaman (şer'an) temizlenmiş olur.'' Bu ve bundan sonraki hadislerde
geçen "İhab" kelimesinin anlamı hakkında lügat alimleri ihtilaf
etmişlerdir. Nevevi: Lügat alimlerinin bazısına göre deri henüz tabaklanmamış
iken ona İhab denilir ve tabaklandıktan sonra ise ona İhab denmez. Bazılanna
göre ise İhab, tabaklanmış veya tabaklanmamış olan deri demek,tir, der.
Hattabi de: Bir
gurup demiş ki, eti yenmeyen hayvan derisine İhab denmez ve dolayısıyla eti
yenmeyen hayvan derisi tabaklanmakla şer'an temiz sayılmaz. Tabaklanma yalnız
eti yenen ölü hayvan derisini temizler. Halbuki bu gurubun dediği şey
yanlıştır. İhab kelimesi eti yenen hayvan derisine şümullü olduğU gibi, eti
yenmeyen hayvan derisine de şümullüdür, der ve buna dair delilleri anlatır.
Avnü'I-Mabud
yazarı bu hadisin izahı bölümünde: Hadisin ifade tarzı ve İhab kelimesi;
tabaklamanın her nevi ölü hayvan derisini şer'an temizlediğine delalet eder.
Eti yenmeyen hayvan derisi de hadisin kapsamı içine girer, der.
Alimlerin bu
konudaki görüşlerini aşağıda beyan edeceğim.
Meymune
(r.anha)'nın hadisini Müslim, Ebu Davud ve Nesai de rivayet etmişlerdir. Buhari
de bunun bir benzerini İbn-i Abbas (r.a.)'ın hadisi olarak rivayet etmiştir.
Bu hadis eti
yenen hayvan ölüsünün, yalnız etinin yenmesinin haram olduğuna ve derisinin
tabaklanmak süretiyle şer'an temiz hale getirilmesinin mümkün olduğuna delalet
eder. Bilindiği gibi murdar hayvanın haramlığı Maide süresinin üçüncü
ayetindeki;
''Size murdar
hayvan haram kılındı,. cümlesiyle sabittir. Bu ilahi ferman murdar hayvanın her
şeyine şümulIüdür. Bu hadis ise onun hükmünü husüsileştiriyor, açıklama yapıyor
ve bundan maksad murdar hayvanın yenmesidir, diyor. Bundan şu hüküm de çıkar:
Sünnet, yani sabit ve sahih hadis, Kitab'ın, yani Kur'an-ı Kerim'in hükmünü
husüsileştirebilir.
Selman
(r.a.)'ın hadisi Zevaid nevindendir.
Aişe
(r.anha)'nın hadisi ise Ebu Davud ve Nesai tarafından da rivayet edilmiştir.
Aişe (r.anha)'nın hadisi de eti yenen ve yenmeyen murdar hayvan derisinin
tabaklanmakla şer'an temiz ve kullanılır hale getirilmesinin mümkün olduğuna
delalet ediyor.
Ölü hayvan
derisinin tabaklanmakla temizlenmesi meselesi hakkında müteaddid görüşler
bulunur. Avnü'l-Mabüd yazarı bu görüşleri özlü olarak şöyle anlatıyor:
1. Ebu
Hanife'ye göre her nevi ölü hayvan derisi tabaklanma'da temiz olur. Yalnız
domuz derisi bu hül{mün dışındadır.
2. Şafii'ye
göre bütün hayvanların ölüsünün derisi tabaklanmakla temizlenmiş olur. Ancak
köpek, domuz ve bunlardan birisi ile başka hayvanın birleşmesinden dOğan hayvan
derileri tabaklanmakla da temizlenmez. Yukarıda belirtilen hüküm, eti yenen
veya yenmeyen hayvanlara şümullüdür. Bu görüş Ali bin Ebi Talib (r.a.) ile
İbn-i Mes'üd lr.a.)'den de rivayet edilmiştir.
3. Eti yenen
ölü hayvan derisi tabaklanmakla temiz olur. Fakat eti yenmeyen hayvan derisi
tabaklanmakla da temizlenmez. Evzai. İbnü'l-Mübarek. Ebü Sevr ve İshak bin
Raheveyh'in mezhebi budur.
4. Ölü hiç bir
hayvan derisi tabaklanmakla temiz olmaz. Bu görüş Ömer bin el-Hattab, oğlu
AbduIlah ve Aişe lr.anha)'dan rivayet olunmuştur. Ahmed bin Hanbel'den rivayet
olunan meşhur görüşü de budur. Malik'den yapılan iki rivayetten birisi de
böyledir.
5. Bütün ölü
hayvanların derisi tabaklanmakla temiz olur. Ancak şu var ki, derinin dış kısmı
temizlenmiş olur, fakat iç kısmı temizlenmiş sayılmaz. Bu itibarla böyle bir
deri kuru işlerde kullanılır da yaş ve sıvı işlerde kullanılmaz. Keza üzerinde
namaz kılınır. Fakat içinde, yani mesela böyle bir deri giyilmiş olduğu halde
namaz kılınmaz. Malik'den yapılan meşhur rivayet de böyledir.
6. Köpek ve
domuz dahil tüm ölü hayvanların derileri tab aklanmakla temizlenmiş olur.
Zahiriye mezhebi imamı Davud' un görüşü böyledir. Bu görüş Ebü Yüsuf'tan da
rivayet edilmiştir.
7. Ölü hayvan
derileri tabaklanmasa bile kullanılabilir. Bu, Zühri'nin görüşüdür. Fakat
geçerli bir görüş sayılamaz.