10- ALLAH (AZZE VE
CELLE)'NİN İSİMLERİ BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. حدّثنا
عَبْدَة بْنُ
سُلَيِمْانَ
عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ عمروٍ،
عَنْ أَبِي
سَلَمَةَ، عَنْ
أَبِي
هُرَيْرَةَ؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه وسلم
((إِنَّ للهِ
تِسْعَةً
وَتِسْعِينَ
اسْماً.
مِائَةً
إِلاَّ
وَاحِداً.
مَنْ
أَحْصَاهَا
دَخَلَ
الْجَنَّةَ)).
Ebu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu demiştir: «Şüphesiz Allahın doksan dokuz (yani) yüz eksi bir ismi
vardır. Kim bu isimleri (tamamen) sayarsa cennet'e girer.»
Diğer tahric
edenler: Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesai
AÇIKLAMA: Bu hadiste Allah'ın doksan dokuz isminin olduğu bildirildikten sonra bu sayının
te'kidi için «Yüz eksi bir" ifadesi de kullanılmıştır ki bu rakamın
yaklaşık olarak verilmediği veya çokluk anlamında kullanılmadığı iyice
anlaşılsın.
Hadis; Allah'ın
doksan dokuz ismini sayanın cennete gireceğini müjdeler. Bu cümlede geçen
"Ahsaha" fiili "Onları saydı" demek olup "İhsa"
masdarından türemedir. Burada "İhsa" sözcüğü ile neyin kastedildiği
hususunda Hattabi şu bilgiyi verir:
Allah'ın
isimlerini İhsa, yani saymak bir kaç şekilde olabilir:
1- Allah'ın
doksan dokuz isminin tamamını saymaktır. Yani kişi Allah'ı bu isimlerin hepsi
ile çağırır, anar ve över. İsimlerinin bir kısmını anmakla yetinmez. mu'min
kişi böyle yapmakla cennete girmeye liyakat kazanmış olur ve anılan müjdeye
mazhar olur.
2- Allah'ın
doksan dokuz isminin hakkını vermek, gereğince amel etmek, yani isimlerin
taşıdığı yüce anlamları düşünüp buna göre durum ve davranışlannı düzenlemektir.
Mesela Allah'ın Rezzak = Rızık verici olduğunu bilip düşünerek rızkı için
endişeye kapılmamalı, bunu helalinden talep etmeli, haram kazanca
girişmemelidir. Diğer isimler de böyledir.
3- Allah'ın
doksan dokuz ismini manalarıyla beraber öğrenmek ve ezberlemektir.
İbnü'l- Cevzi
de yukarıdaki manaları sıralamakta ve buna şu yorumu eklemektedir: Diğer bir
mana Kur'an-ı Kerim'i hatmetmektir. Çünkü Allah'ın doksan dokuz ismi Kur'an-ı
Kerim de mevcuttur.
Kurtubi. de:
Allah Teala'dan umarım ki herhangi bir müslüman yukarda yazılı şekillerden her
hangi birisiyle ve tam bir ihlasla Allah'ın doksan dokuz ismini anarsa yüce
Allah o kimseye cenneti nasip eder, demiştir.
Muhakkik
alimler hadisteki İhsa fiilini hıfzetmek, ezberlemek manasına yorumlamışlardır.
Bu duruma göre bu isimleri ezberleyen bir müslüman Allah'ın lütuf ve keremiyle
cennete girecektir.
Nevevı de
yukardaki yorumları naklettikten sonra; Buhari ve diğer muhakkik alimlerin
görüşüne göre bundan maksadm Allah'ın doksan dokuz ismini ezberlemek olduğunu
beyan eder. ve aynı görüşte olduğunu söyler. Bu arada şunu da söyler: Bu
hadiste Allah'ın isimlerinin doksan dokuzdan fazla olmadığına dair bir kayıt
yoktur. Bu itibarla alimler: Bu hadisten maksad Allah'ın doksan dokuz ismini
sayan müslüman cennete girmesi için Allah'ın vaadinin olduğunu bildirmektir.
Hadisin manası isimlerin doksan dokuzdan fazla olmadığını belirtmek değildir,
demişler ve bu hususta ittifak halindedir. Bunun içindir ki başka bir hadiste;
Allahıml Ben
senin Zatına verdiğin veya yüce katında saklayıp da kimseye bildirmediğin bütün
isimlerinle senden (hayır) isterim, buyurulmuştur.
Malikiler'den
İbnü'l-Arabi de bazı alimlerin Allah'ın bin isminin bulunduğunu söylediklerini
naklettikten sonra, bu sayının az olduğunu söylemiştir.
Müellifimizin
rivayet ettiği Aişe (r.anha)'nın 3859. hadisi de Aişe'nin Allah'ın bazı
isimlerini bilmediğine delalet eder. Bundan sonra gelecek hadisin açıklamasında
belirteceğim gibi el-Hafız, el-Fetih'te Allah'ın doksan dokuz isminin Kur'an'da
bulunduğunu ifade eder. Bunlar dışında sahih hadislerIe sabit olan isimler
vardır. Bundan çıkan sonuç; Aişe (r.anha) gerek Kur'an'da ve gerekse sahih
hadislerde buyurulan isimleri bildiği halde bazı isimleri bilmediğini
açıklamakla, Allah'ın isimlerinin doksan dokuzdan çok olduğunu belirtmiş
sayılır, kanısındayım.