6- Riyakarlığın Küçük
Şirk Sayılması
1. Şeddad b. Evs
- - (-)
23578 (1)- Ubilde b.
Nusey bildiriyor: Şeddad b. Evs ağlayınca ona: "Neden ağlıyorsun?"
diye soruldu. Şeddild: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den
işittiğim bir şeyaklıma geldi de ondan ağladım" dedi ve şöyle devam etti: "Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: '' ümmetim hakkında şirkten ve gizli
şehvetten korkuyorum'' buyurduğunu işittim. "Ey Allah'ın Resulü! Senden
sonra ümmetin şirke bulaşacak mı?" diye sorduğumda: ''Evet!'' karşılığını
verip şöyle devam etti: ''Güneşe, Ay'a, taşa veya puta tapacak değiller, ancak
amellerinde riyaktir olacaklardır. Gizli şehvet de birinin güne oruçlu
başlaması, ancak şehvetine hitap eden bir şeyle karşılaşınca orucunu bozup onu
yapmasıdır.''
[Hasen]
Diğer tahric: İbn Mace
(4205), Beyhaki, Şuabu'l-iman'da (6830), Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de
(7144-5) ve Hakim, Müstedrek'te (4/330) rivayet ettiler.
23579 (2)- İbn Canın
anlatıyor: Ebu'd-Derda ile (Şam yakınlarındaki) Cabiye mescidine girdiğimizde
içerde Ubade b. es-Samit ile karşılaştık. Sol eliyle sağ kolumu, sağ eliyle de
Ebu'd-Derda'nın sol kolunu tuttu ve aramızda yürümeye başladı. Yürürken de aramızda
konuşuyorduk ki ne konuştuğumuzu ancak Allah biliyordu. Bir ara Ubade şöyle
dedi: "Şayet birinizin veya her ikinizin de ömrü yeterse müslümanlardan
Kur'an'ı Muhammed (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in diliyle öğrenmiş herhangi
birinin onu okuyup tekrarlamasını, helallerini helal, haramlarını haram
saymasını, buyruk ve yasaklarına uymasını veya Kur'an'ı Muhammed (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in diliyle öğrenmiş bir kardeşinden öğrenip tekrar tekrar
okumasını, helallerini helal, haramlarını haram saymasını, buyruk ve
yasaklarına uymasını görmeniz çok uzak olmayacaktır. Ancak ölü bir eşeğin
başının sahibine faydası ne ise bu kişinin de size faydası o kadar
olacaktır."
Bu şekilde yürürken
karşımıza. Şeddad b. Evs ile Avf b. Malik çıktı.
Birlikte oturduğumuzda
Şeddad: "Ey insanlar! Sizler için en çok korktuğum şey Resulullah'tan da
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) işittiğim gizli şehvet ile şirktir" dedi.
Ubade b. es-Samit ile Ebu'd-Derda: "Allahım bizi bağışla! Ama Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize: ''Şeytan; Arap yarımadasında artık
kendisine kulluk edilmesinden umudunu kesti'' buyurmamış mıydı? Gizli şehvetin
ne olduğunu biliyoruz, kadın ve diğer dünyalık olan her türlü şeye karşı olan
şehvettir. Ey Şeddad! Peki, bizim için korktuğunu söylediğin bu şirk de ne
oluyor?" diye sorunca, Şeddad: "Biri bir adam için namaz kılsa veya
oruç tutsa veya onun için sadaka verse sizce şirk koşmuş olmaz mı?"
sorusuyla karşılık verdi. "Evet, vallahi biri bir adam için namaz kılsa
veya oruç tutsa veya onun için sadaka verse şirk koşmuş olur" karşılığını
verdiklerinde Şeddad: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:
''Gösteriş için namaz kılan; şirk koşmuş olur. Gösteriş için oruç tutan; şirk
koşmuş olur. Gösteriş için sadaka veren; şirk koşmuş olur'' buyurduğunu
işittim" dedi.
Avf b. Malik:
"Peki, Allah böylesi bir kişinin yaptığı amellerden sırf kendi rızası için
yapılanları ayırıp şirk koşularak yapılmış olanları bırakması mümkün değil
mi?" diye sorunca, Şeddad şu karşılığı verdi: "Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu işittim: ''Allah: ''Bana ortak (şirk)
koşan kişi için (bu ortaklar içinde) en üstün ortak benim. Zira, bana şirk
koşan kişinin az veya çok yaptığı ameller bana ortak koştuğu kişiye aittir. Ben
ise öyle bir ortaklıktan uzağım'' buyurur. ''
[Hasen]
Diğer tahric: Taberani,
el-Mu'cemu'l-kebir'de (7139), Hakim, Müstedrek'te (4/329) ve Beyhaki,
Şuabu'l-iman'da (6844) rivayet ettiler.
2. Ebu Said b. Ebi
Fadale
- - (-)
23580 (1)- Ashabdan Ebu
Said b. Fadale el-Ensari der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
şöyle buyurduğunu işittim: "Allah gelmesi şüphesiz olan o günde gelmiş
geçmiş tüm insanları bir araya topladığında biri şöyle seglenir: "Her kim
Allah için yaptığı bir amele başkalarını da ortak etmişse karşılığını da Allah
dışında ortak ettiği kişiden istesin. Zira Allah böylesi bir ortaklıktan
uzaktır. ''
[Hasen]
Diğer tahric: Tirmizi,
tefsir 5/314 (3154, "hasen ğarib"), İbn Mace, zühd 2/1406 (4203) ve İbn
Hibban (404, 7345) rivayet ettiler.
23581 (2)- Ashabdan Ebu
Said b. Fadale el-Ensari der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
şöyle buyurduğunu işittim: ''Allah gelmesi şüphesiz olan o günde gelmiş geçmiş
tüm insanları bir araya topladığında biri şöyle seslenir: ''Her kim Allah için
yaptığı bir amele başkalarını da ortak etmişse karşılığını da Allah dışında
ortak ettiği kişiden istesin. Zira Allah böylesi bir ortaklıktan uzaktır.''
[Hasen]
Diğer tahric: Tirmizi,
tefsır 5/314 (3154, "hasen ğarib"), İbn Mace, zühd 2/1406 (4203) ve
İbn Hibban (2499) rivayet ettiler.
3. Ebu Bekre
- - (-)
23582- Ebu Bekre'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
''Kim (işlediği hayrı
şöhret için) insanlara duyurursa, Allah, onun (gizli işlerini) duyurur. Her kim
de (halk nazarında mevki kazanmak için) işlediği ameli halka gösterip riyakarlık
ederse, Allah ta (kıyamet günü) rezil eder'' buyurmuştur.
[Hasen]
Diğer tahric: Bezzar,
Müsned'inde (3691) rivayet etti.
4. Cundub el-Beceli
- - (-)
23583- Cundub
el-Beceli'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim
insanlara duyurmak için hareket ederse Allah da onu (gizli kusurlarını ya da
riyakarlığını) duyurur. Kim insanlara göstermek niyetiyle hareket ederse Allah
da onu (gizli kusurlarını) gösterir'' buyurmuştur.
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari,
rekaik 11/235 (6499) ve Müslim, zühd 4/2281 (2987) rivayet ettiler.
5. Ebu Said
- - (-)
23584- Ebu Said'in
bildirdiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim işlediği hayrı
halkın takdirini kazanmak için başkalarına gösterirse, Allah da onun
riyakarlığını açığa vurur. Kim de işlediği hayrı şöhret kazanmak için halka
duyurursa, Allah onun gizli işlerini duyurur. '' buyurmuştur.
[Hasen]
Diğer tahric: Tirmizi,
zühd 4/591 (2381) ve Ebu Ya'la (1059) rivayet ettiler.
6. Ebu Said el-Hud ri
- - (-)
23585- Rubeyh b.
Abdirrahman b. Ebi Said el-Hudri, babasından, o da dedesinden bildiriyor: Bir
ihtiyacı olur veya
[Hasen]
Diğer tahric: İbn Mace
2/1406 (4204) ve Hakim (4/329, "sahih") rivayet ettiler.
7. Ebu Hind
- - (-)
23586- Ebu Hind
ed-Dari'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: ''Kişi riya ve gösteriş için bir işe kalkıştığı zaman Allah
kıyamet gününde onu ifşa ve teşhir eder. ''
[Sahih]
Diğer tahric: Darimi
(2751), Bezzar (Keşfu'l-estar 2026, 3564), Beyhaki, Şuabu'l-iman'da (6823) ve
Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de (22/803) rivayet ettiler.
8. Mahmud b. Lebid
- - (-)
23587 (1)- Mahmud b.
Lebid bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Sizin için en çok
küçük şirkten endişe ediyorum'' buyurdu. "Ey Allah'ın Resulü! Küçük şirk
de ne oluyor?" diye sorduklarında: ''Riyadır'' karşılığını verdi ve şöyle
devam etti: ''Allah kıyamet gününde herkes amellerinin karşılığını alacağı
sırada riyakarlara: ''Dünyadayken amellerinizi kime göstermek için yaptıysanız
onların yanına gidin, bakalım yanlarında bu amellere bir karşılık bulacak
mısınız!'' buyurur. ''
[Sahih]
Diğer tahric: İbn Ebi
Şeybe (2/481) ve İbn Huzeyme (937) rivayet ettiler.
Heysemi (10/102):
"Ahmed'in ravileri Sahih'in ravileridir" demiştir.
23588 (2)- Mahmud b.
Lebid bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Sizin için
en çok küçük şirkten endişe ediyorum'' buyurdu ... " Sonrasında ravi bir
öncekinin aynısını aktarır.
[Sahih]
23589 (3)- Mahmud b.
Lebid bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Sizin için en çok
küçük şirkten endişe ediyorum'' buyurdu. "Ey Allah'ın Resulü! Küçük şirk
de ne oluyor?" diye sorduklarında: ''Riyadır'' karşılığını verdi ve şöyle
devam etti: ''Allah kıyamet gününde herkes amellerinin karşılığını alacağı
sırada riyakarlara: ''Dünyadayken amellerinizi kime göstermek için yaptıysanız
onların yanına gidin, bakalım yanlarında bu amellere bir karşılık bulacak
mısınız!'' buyurur. ''
[Sahih]
9. Beşir b. Akrebe
- - (-)
23590- Ömer b.
Abdilaziz'in Remle valisi olan Abdullah b. Avf elKinani bildiriyor: Amr b. Said
b. el-As'ın öldürüldüğü gün Abdulmelik b. Mervan, Beşir b. Akrebe'ye: "Ey
Ebu'l-Yeman! Bugün senin sözlerine ihtiyacım var. Kalkıp bir konuşma yap"
dedi. Beşir şu karşılığı verdi:
"Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu işittim: ''Kim şöhret ve nam
için kalkıp bir konuşma yaparsa Allah kıyamet gününde bu kişiyi gösteriş ve
şöhret peşinde olanların makamında durdurur. ''
[Sahih]
Diğer tahric: Taberani, M. el-Kebir'de 2/29 (1227) rivayet
etti. Heysemi (3163) der ki: "Hadisi el-Mu'cemu'l-kebir'de Taberani ve
ayrıca Ahmed b. Hanbel rivayet etmiş olup ravileri güvenilir olarak
değerlendirilmişlerdir."
10. İbnu'l-Edra'
- - (-)
23591 - İbnu'l-Edra' der
ki: Bir gece Nebi'i (Sallallahu aleyhi ve Sellem) koruma amaçlı nöbet
tutuyordum. Bir ihtiyacı için çıkınca beni gördü. Kolumdan tutup yürümeye
başladık. Kıraatini açıktan yaparak namaz kılan bir adamla karşılaştığımızda:
''Belki de adam gösteriş yapıyordur'' buyurdu. "Ey Allah'ın Resulü! Adam
açıktan Kur'an okuyarak namaz kılıyor" dediğimde elimi bıraktı ve: ''Bu
konuda abartıyla (sesini yükseltmekle) amacınıza ulaşamazsınız'' buyurdu. Başka
bir gece yine onun için nöbet tutarken bir iş için dışarıya çıktı ve kolumdan
tutarak yine yürümeye başladık. Kur'an okuyarak namaz kılan bir adamla
karşılaştığımızda ben: "Belki de adam gösteriş yapıyordur" dedim.
Ancak Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Hayır! Bu kişi Allah'a
yönelmiş (evvab) biridir'' buyurdu. Baktığımda bu kişinin Abdullah Zu'l -
Biddeyn olduğunu gördüm.
[Sahih]
Diğer tahric: İbn Asakir
(6/234) rivayet etti. Heysemi (9/269): "Ravileri Sahıh'in
ravileridir" demiştir. 26712 (l)'de tekrar edecektir.
11. Abdullah b. Amr
- - (-)
23592 (1)- Amr b. Murre
bildiriyor: Ebu Ubeyde'nin evindeyken bir adam bize şunu anlattı:
"Abdullah b. Amr, İbn Ömer'e: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in; ''Kim bir ameli insanlara göstermek için yaparsa Allah gösteriş
yaptığını tüm mahlukatına duyurarak onu küçük düşürüp rezil eder'' buyurduğunu
işittim" deyince, Abdullah b. Ömer'in gözleri yaşardı"
[Sahih]
Diğer tahric: İbn Kesir,
Tefsır'de (5/334) ve Heysemi, Mecmau'z-Zevaid'de (10/222) rivayet ettiler.
23593 (2)- Amr b. Murre
bildiriyor: Ebu Ubeyde'nin evindeyken bir adam bize şunu anlattı:
"Abdullah b. Amr, Abdullah b. Ömer'e: "Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'in: ''Kim bir ameli insanlara göstermek için yaparsa Allah gösteriş
yaptığını tüm mahlukatına duyurarak küçük düşürüp rezil eder'' buyurduğunu
işittim" deyince, İbn Ömer'in gözleri yaşardı."
[Sahih]
23594 (3)- Amr b. Murre
der ki: Ebu Ubeyde'nin yanında otururken riyakarlık konusu açıldı. Ebu Yezid
künyeli bir adam şöyle dedi: "Abdullah b. Amr'dan işittiğime göre
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim bir ameli insanlara göstermek
için yaparsa Allah kıyamet gününde onun gösteriş yaptığını tüm mahlukatına
duyurarak küçük düşürüp rezil eder'' buyurmuştur."
[Sahih]
23595 (4)- Abdullah b.
Amr'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim bir
ameli insanlara göstermek için yaparsa Allah onun gösteriş yaptığını tüm
mahlukatına duyurarak küçük düşürüp rezil eder'' buyurmuştur.
[Sahih]
12. Ebu Hureyre
- - (-)
23596- Süleyman b. Yesar
der ki: İnsanlar Ebu Hureyre'nin yanından dağılınca Natil eş-Şami ona:
"Hocam! Bize Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den işittiğin bir
hadis anlat" dedi. Ebu Hureyre şu karşılığı verdi: "Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu işittim: ''Kıyamet gününde
herkesten önce üç kişinin hesabı görülür. Bunlardan biri şehit düşen kişidir.
Bu kişi huzura çıkarılıp kendisine verilen nimetler söylenecek. Kişi verilen bu
nimetleri itiraf ettikten sonra Allah ona: ''Bu nimetlere karşılık ne yaptın?''
diye soracak. Kişi: ''Senin rızan için ölene kadar savaştım'' deyince, Allah:
''Yalan söylüyorsun! Aksine hakkında ''Cesur biri'' denilsin diye savaştın ve
denildi de!'' karşılığını verecek. Sonra emredip niyetine göre hesaba çekilecek
ve cehenneme atılacak. Bir diğeri de ilim öğrenip bunu başkalarına öğreten ve
Kur'an okuyan kişidir.
Bu kişi de huzura
çıkarılıp kendisine verilen nimetler söylenecek. Kişi verilen bu nimetleri
itiraf ettikten sonra Allah ona: ''Bu nimetlere karşılık ne yaptın?'' diye
soracak. Bu kişi: ''Senin rızan için ilmi öğrenip başkalarına öğrettim ve
Kur'an'ı okudum'' deyince, Allah: ''Yalan söylüyorsun! Aksine hakkında ''Alim
bir'' denilsin diye öğrendin ve denildi de! Yine ''İyi okuyor'' denilsin diye
Kur'an'ı okudun ve denildi de!'' karşılığını verecek. Sonra emredip niyetine
göre hesaba çekilecek ve cehenneme atılacak.
Bir diğeri de Allah'ın
her türlü maldan bolca verdiği kişi olacaktır. Bu kişi de huzura çıkarılıp
kendisine verilen nimetler söylenecek. Kişi verilen bu nimetleri itiraf
ettikten sonra Allah ona: ''Bu nimetlere karşılık ne yaptın?'' diye soracak. Bu
kişi: ''Senin rızan için sevip istediğin her alanda infakla bulundum'' deyince,
Allah: ''Yalan söylüyorsun! Aksine hakkında ''Cömert biri'' denilsin diye
bunları yaptın ve denildi de! Sonra emredip niyetine göre hesaba çekilecek ve
cehenneme atılacak.''
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim,
Nesai, Tirmizi, İbn Hibban ve Münzid rivayet ettiler.
13. Ebu Hureyre
- - (-)
23597 (1)- Ebu
Hureyre'nin bildirdiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: ''Allah buyurur ki: ''Ben kişinin ortak koştukları içinde en
hayırlısıyım. Bundan dolayı kişi benden başkasını da ortak ederek bir ameli
yapmışsa ben böylesi bir amelden pek uzağım ve bu amel ortak kıldığı kişiye
aittir.''
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim
(2/390) rivayet etti.
23598 (2)- Ebu Hureyre
der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana şöyle buyurdu: ''Allah
buyurur ki: ''Ben kişinin ortak koştukları içinde en hayırlısıyım. Bundan
dolayı kişi benden başkasını da ortak ederek bir ameli yapmışsa ben böylesi bir
amelden pek uzağım ve bu amel ortak kıldığı kişiye aittir. ''
[Sahih]
23599 (3)- Ebu
Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: ''Allah buyurur ki: ''Ben kişinin ortak koştukları içinde en
hayırlısıyım. Bundan dolayı kişi benden başkasını da ortak ederek bir ameli
yapmışsa ben böylesi bir amelden pek uzağım ve bu amel ortak kıldığı kişiye
aittir. ''
[Hasen]
Diğer tahric: Müslim,
zühd 4/2289 (2985), Tirmizi, tefsir 5/314 (3154) ve İbn Mace 2/1405 (4202)
rivayet ettiler.