SAHİH-İ BUHARİ

Bablar - Konular - Numaralar

EBVABU’T-TATAVVU

<< 601 >>

باب: صلاة الضحى في السفر.

31. Yolculukta Kuşluk Namazı Kılmak

 

حدثنا مسدد قال: حدثنا يحيى، عن شعبة، عن توبة، عن مروق قال:

 قلت لابن عمر رضي الله عنهما: أتصلي الضحى؟ قال: لا، قلت: فعمر؟ قال: لا، قلت: فأبو بكر؟ قال: لا، قلت: فالنبي ؟ قال: لا إخاله.

 

[-1175-] Müverrak şöyle demiştir: İbn Ömer r.a.'e sen kuşluk namazı kılar mısın, diye sordum. Hayır" dedi. "Peki Ömer kılar mıydı?" diye sordum."Hayir" dedi. "Ya Ebû Bekir kılar mıydı?" diye sordum. Hayır" dedi. "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem kılar mıydı?" diye sordum. "Hayır, sanmıyorum" dedi.

 

 

حدثنا آدم: حدثنا شعبة: حدثنا عمرو بن مرة قال: سمعت عبد الرحمن بن أبي ليلى يقول:

 ما حدثنا أحد أنه رأى النبي يصلي الضحى غير أم هانىء، فإنها قالت: إن النبي دخل بيتها يوم فتح مكة، فاغتسل، وصلى ثماني ركعات، فلم أر صلاة قط أخف منها، غير أنه يتم الركوع والسجود.

 

[-1176-] Abdurrahman İbn Ebî Leyla şöyle demiştir: Ümmü Hanî dışında hiç kimse bize Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i kuşluk namazı kılarken gördüğünü söylememiştir. Ümmü Hanî ise şöyle demiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem Mekke'nin fethedildiği gün evimize girerek yıkandı. Sonra sekiz rekat namaz kıldı. Bunlardan daha hafif bir namaz görmedim, ancak rüku ve secdeyi tam olarak yapıyordu".

 

 

AÇIKLAMA:     Müverrak'ın hadisinin bu konu başlığına girmesi konusu problemli görül­müştür.

 

İbn Battal şöyle demiştir: Bu hadis bu konuya değil, "kuşluk namazı kılma­yan kimse" konusuna daha uygundur.

 

İbnü'l-Müneyyir ise şöyle der: Bana öyle geliyor ki, kuşluk namazı hakkında bunu nefyeden İbn Ömer hadisi ve bunu ispat eden Ebu Hüreyre hadisi Bu-harî'ye çelişkili gelmiş, o da kuşluk namazının kılınmamasını yolculuk durumuna, namazın kılınmasını da hazar durumuna (yolculuk halinde olmamaya) bağla­mıştır.

 

İbn Ömer'in Nebi'in (s.a.v.) kuşluk namazı kılıp kıl­madığı konusunda "sanmıyorum" diye cevap vermesinin sebebi şu olabilir: Ken­disine başkalarından Nebi'in kuşluk namazı kıldığı rivayet edilmiş, o ise zikredene güvenmediği için bunu kabul etmemiştir.

 

İbn Ebî Şeybe, sahih senetle Hakem İbnü'l-A'rec'den şunu rivayet etmiştir: İbn Ömer'e kuşluk namazını sordum o şöyle dedi: "Bu bid'attır. Ama ne güzel bir bid'attır".

 

Abdürrezzak sahih bir senetle Salim aracılığıyla babası İbn Ömer'den şunu rivayet etmiştir: "Hz. Osman şehit edildiği döneme kadar kimse kuşluk namazı kılmazdı. İnsanlar bundan sonra daha güzel bir şey icat etmediler".

 

İbn Ebî Şeybe sahih senetle Şa'bî aracılığıyla İbn Ömer'den şunu rivayet etmiştir: "Müslüman olduğumdan beri kuşluk namazı kılmadım. Ancak Kabe'yi tavaf ettiğim zaman kuşluk namazı değil, tavaf namazı niyetiyle kıldım". İbn Ömer'in ikisine birden niyet etmiş olması da muhtemeldir.

 

İbn Ömer'in bunu belirli bir vakitte yaptığı nakledilmiştir. Nafi'in İbn Ömer'­den naklettiğine göre İbn Ömer yalnızca Mekke'ye geldiği zaman kuşluk namazı kılardı. Mekke'ye kuşluk vaktinde gelir, Kabe'yi tavaf eder sonra da iki rekat na­maz kılardı. Küba mescidine geldiğinde de kuşluk namazı kılardı.

 

İbn Ömer'den rivayet edilen bu hadisler, kuşluk namazının meşru olmadığı­nı göstermez. Çünkü İbn Ömer'in kuşluk namazını reddetmesi değil, gerçekte kuşluk namazının olmadığı onun bunu görmediği anlamına gelir. Yahut da o belirli bir şekildeki kuşluk namazını reddetmiştir.

 

Kadı İyaz ve diğer alimler şöyle demiştir; İbn Ömer kuşluk namazına sürekli devam etmeyi, bunu mescitlerde açıktan ve cemaatle kılmayı reddetmiştir. Ka­bul etmeme sebebi, bu namazın sünnete aykırı olması değildir. İbn Ebî Şeybe'nin İbn Mesud'dan yaptığı şu rivayet bunu desteklemektedir: İbn Mesud kuş­luk namazı kılan bir topluluk görmüş ve onların bu yaptığına tepki göstererek "İlla da kılacaksanız evlerinizde kılın" demiştir.

 

Ümmü Hani, Ebu Talib'in kızı, Hz. Ali'nin öz kız kardeşidir.

 

Bu hadis, kuşluk namazının sünnet olduğuna delil olarak getirilmiştir. Kadı lyaz bazı alimlerden, Ümmü Hanî hadisinde kuşluk namazının sünnet olduğunu gösteren bir durum bulunmadığı görüşünü nakletmiştir. Onlar şöyle demişlerdir: "Nebi'in Mekke'de fetih günü kıldığı namaz, kuşluk namazı değil fethin sünnetidir. Halid İbnü'l-Velid de bazı fetihlerinde bu namazı kılmıştır". Ümmü Hanî hadisinde, Nebi'in bununla kuşluk namazını kasdettiğini göste­ren açık bir delil yoktur. Of yalnızca Nebi'in (s.a.v.) namazı kıldığı vaktin kuş­luk vakti olduğunu belirtmiştir.

 

Bir görüşe göre Nebi'in (s.a.v.) bu namazı, geceleri kıldığı namazı o gece kılamadığından bunun kazasiydı. Nevevî bunu eleştirerek şöyle demiştir: "Doğru olan bu hadisin kuşluk namazına delil getirilmesinin sahih olduğudur. Çünkü Ebu Davud ve diğer imamlar Küreyb aracılığıyla Ümmü Hani'den Hz. Peygam­ber'in 'kuşluk namazı' kıldığını rivayet etmişlerdir."

 

İbnü'l-Kayyim Zad-mead isimli eserinde kuşluk namazı ile ilgili görüşleri altı maddede bir araya getirmiştir:

 

1. Kuşluk namazı müstehabtır. Bunun rekat sayısında farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre en azı iki, en çoğu on iki rekattır. Bir görüşe göre en çoğu sekiz rekattır.

 

2. Bir sebep olmadıkça meşru değildir. Bu görüşte olanlar, Nebi­'in bu namazı ancak bir sebebe bağlı olarak kılmasını delil göstermişlerdir. Nebi'in farklı sebeplerle kıldığı bu namazın kılınması kuşluk vaktine denk gelmiştir.

 

3. Aslen müstehab değildir. Abdurrahman İbn Avf ve İbn Mesud'un bu na­mazı kılmadıkları sahih olarak rivayet edilmiştir.

 

4. Ara sıra kılmak müstehabtır. Bu sürekli yapılmamalıdır. Bu görüş İmam Ahmed'den konu ile ilgili yapılan iki rivayetten biridir.

 

5. Bu namazı kılmak ve devam etmek, namazın evlerde kılınması şartıyla müstehabtır.

6. Bu namazı kılmak bidattir. Bu görüş Urve aracılığıyla sahih bir şekilde îbn Ömer'den rivayet edilmiştir.

 

Hakim, Ebû'1-Hayr aracılığıyla Ukbe İbn amir'den şunu rivayet etmiştir: "Resûiullah (s.a.v.) bize kuşluk namazını bazı sûreleri okuyarak kıl­mamızı emretti. Bu surelerden bazıları Şems ve Duha sûreleridir."

 

Bu hadisin konu ile uyumu açık bir şekilde görülmektedir.

 

 

باب: من لم يصل الضحى، وراءه واسعا.

32. Kuşluk Namazı Kılmayan Ve Terk Edilmesini Caiz Görenler

 

حدثنا آدم قال: حدثنا ابن أبي ذئب، عن الزهري، عن عروة، عن عائشة رضي الله عنها قالت: ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم سبح سبحة الضحى، وإني لأسبحها.

 

[-1177-] Aişe radiyallahu anh şöyle  demiştir: "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in kuşluk namazı kıldığını görmedim.Ben ise kılıyorum."

 

 

AÇIKLAMA:     Ibn Abdiiberr ve bazı alimler şöyle demişlerdir: Hz. aişe'nin bunu görmeme­si bunun gerçekleşmediğini göstermez. Nebi'in (s.a.v.) bu namazı kıldığını rivayet eden sahabenin rivayeti tercih edilir.

 

Beyhakî şöyle demiştir: Bana göre Hz. Aişe'nin sözü "Resulullah'ın (s.a.v.) kuşluk namazına devam ettiğini görmedim, ben ise devam ediyo­rum" anlamına gelir.

 

 

باب: صلاة الضحى في الحضر.

33. Hazar'da  (Mukîm iken) Kuşluk Namazı Kılmak

 

-قاله عتبان بن مالك، عن الرسول صلى الله عليه وسلم.

Bunu İtban İbn Malik, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den rivayet etmiştir.

 

حدثنا مسلم بن إبراهيم: أخبرنا شعبة: حدثنا عباس بن الجريري، وهو ابن فروخ، عن أبي عثمان النهدي، عن أبي هريرة رضي الله عنه قال:

 أوصاني خليلي بثلاث، لا أدعهن حتى أموت: صوم ثلاثة أيام من كل شهر، وصلاة الضحى، ونوم على الوتر.

 

[-1178-] Ebu Hureyre radiyallahu anh şöyle demiştir: Dostum (Resûlullah s.a.v.) bana üç şeyi tavsiye etti, ben ölünceye kadar bunları bırakmam: Her ay'dan üç gün oruç tutmak, kuşluk namazı kılmak, vitir namazını kılınca uyumak. (Yani vitri kılmadan uyumamak)

 

Tekrar: 1981.

 

 

حدثنا علي بن الجعد: أخبرنا شعبة، عن أنس بن سرين قال: سمعت أنس بن مالك الأنصاري قال: قال رجل من الأنصار، وكان ضخما، للنبي صلى الله عليه وسلم: إني لا أستطيع الصلاة معك. فصنع للنبي صلى الله عليه وسلم طعاما، فدعاه إلى بيته، ونضع له طرف حصير بماء، فصلى عليه ركعتين.وقال فلان بن فلان بن جارود لأنس رضي الله عنه: أكان النبي صلى الله عليه وسلم يصلي الضحى؟ فقال: ما رأيته صلى غير ذلك اليوم.

 

[-1179-] Enes İbn Malik (r.a.) şöyle demiştir: Ensar'dan iri yarı bir adam (mescid-i Nebeviye gelip gitmekte zorlanıyordu. Bu adam) Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: "Ben seninle birlikte namaz kılamıyorum" dedi. (Adam namazları kendi evinde kılabilmesi için önce burada Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namaz kılmasını istiyordu} Bunun üzerine Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem için evinde yemek hazırladı ve onu evine çağırdı. Onun için hasırın bir köşesine su serpti, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunun üzerinde iki rekat namaz kıldı.

 

İbnü'l-Carud Enes'e şöyle sordu: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem kuşluk namazı kılar mıydı?

 

Enes: O günden başka kuşluk namazı kıldığını görmedim, dedi.

 

 

AÇIKLAMA:     Ebu Hureyre'nin Nebi'den (s.a.v.) dostum diye söz et­mesi Nebi'in "Şayet dost edinecek olsaydım, Ebu Bekir'i edinirdim" sözü ile çelişmez. Çünkü burada mümkün olmayan şey Nebi'in baş­kasını dost edinmesidir, başkasının onu dost edinmesi değil.

 

Her aydan üç gün oruç tutma ifadesinden ilk anda anlaşılan her kamerî ayın dolunay günleridir (Eyyamu'1-bîz).

 

Ebu Hüreyre'nin sözü, kuşluk namazının müstehab olduğunu ve bunun en az iki rekat olduğunu göstermektedir,

 

Yine bu, vitir namazının uyumadan önce kılınmasının müstehab olduğunu göstermektedir. Bu, gece uyanabileceğine kesin kanaat getiremeyenler hakkın­dadır. Nebi'in bunlara devam etmesini vasiyet etmesinin hikmeti, nefsi namaz ve oruç ibadetine alıştırmak suretiyle farz olanlarını gönül rahatlığı ile yerine getirebilmek ve farzlarda meydana gelebilecek eksiklikleri telafi etmek­tir.

 

Kuşluk namazının yararlarından biri, kişinin her gün her biri için sadaka ver­mesi gereken üç yüz altmış mafsalının sadakasına yeterli gelmesidir. Bu konu ile ilgili Müslim'in Ebu Zer'den rivayet ettiği hadis şöyledir: "Bunun yerine iki rekat kuşluk namazı yeterli olur".