باب:
تقويم
الأشياء بين
الشركاء
بقيمة عدل.
5. ORTAK MALIN DEĞERİNİN ADİL BİR KİMSE TARAFINDAN BELİRLENMESİ
حدثنا
عمران بن
ميسرة: حدثنا
عبد الوارث:
حدثنا أيوب،
عن نافع، عن
ابن عمر رضي
الله عنهما قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (من أعتق
شقصا له من
عبد، أو شركا،
أو قال:
نصيبا، وكان
له ما يبلغ
ثمنه بقيمة
العدل فهو
عتيق، وإلا
فقد عتق منهما
عتق). قال: لا
أدري قوله:
عتق منه ما
عتق، قول من
نافع، أو في
الحديث، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
[-2491-] Abdullah İbn Ömer r.a.'den nakledilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem şöyle buyurmuştur: "Bir köledeki payını azad eden kişinin, adil
bir kişinin biçtiği değere göre köleyi satın alacak parası varsa köle tamamen
azad olur. Yoksa köleden sadece azad ettiği pay azad olur. "
Tekrar: 2503, 2521, 2523, 2524, 2525
حدثنا
بشر بن محمد:
أخبرنا عبد
الله: أخبرنا
سعيد بن أبي
عروبة، عن
قتادة، عن
النضر بن أنس،
عن بشير بن
نهيك، عن أبي
هريرة رضي
الله عنه،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: (من
أعتق شقيصا من
مملوكه فعليه
خلاصه في
ماله، فإن لم
يكن له مال،
قوم المملوك
قيمة عدل، ثم
استسعي غير مشقوق
عليه).
[-2492-] Ebu Hureyre r.a.'den rivayet edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem şöyle buyurmuştur: "Bir kimse kölesini kısmen azad ederse kendi
malından köleyi özgürlüğüne kavuşturması gerekir. Malı yoksa köleye adil bir
kişi tarafından değer biçilir, sonra zorlanmaksızın değerini ödeyinceye kadar
çalıştırılır. "
Tekrar: 2504, 2526, 2527
AÇIKLAMA: İbn Battal şöyle demiştir: Ticaret mallarının
ve diğer eşyanın değeri biçildikten sonra pay edilmesinin caiz olduğu konusunda
alimler arasında görüş ayrılığı yoktur. Ancak alimler, değer biçilmeksizin
payedilmesi konusunda görüş ayrılığına düşmüşlerdir. Karşılıklı rıza olması
durumunda alimlerin geneli bunu caiz görmüştür.
Şafii ise bunu caiz görmemiştir. Onun delili kölesini kısmen
azat eden kişi hakkındaki İbn Ömer hadisidir. Köleler hakkında bu hadisin
ifadesi açıktır. Şafii diğer malları da köle ile aynı kapsamda düşünmüştür.
Musannif İmam Buhari İbn Ömer'den ve Ebu Hureyre'den nakledilen bu hadise
kitabında yer vermiştir. Bu hadisin hükümleri "Azat Etme" bölümünde
ayrıntılı olarak ele alınacaktır. (bkz.2526. hadis)