12. SA'D B. MUAZ R.A.'IN MENKIBELERİ
حدثني محمد
بن بشار:
حدثنا غندر:
حدثنا شعبة، عن
أبي إسحاق
قال: سمعت
البراء رضي
الله عنه يقول:
أهديت
للنبي صلى
الله عليه
وسلم حلة
حرير، فجعل
أصحابه
يمسونها
ويعجبون من
لينها، فقال:
(أتعجبون من
لين هذه؟
لمناديل سعد
بن معاذ خير
منها وألين).
رواه قتادة
والزهري: سمعا
أنسا، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم.
[-3802-] Bera r.a.'dan dedi ki: "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'e ipek bir hulle (elbise) hediye edildi. Ashabı ona dokunmaya
ve yumuşaklığından hayret etmeye koyuldu. Şöyle buyurdu:
Bunun yumuşaklığına hayret mi ediyorsunuz? Andolsun Sa'd b.
Muaz'ın mendilleri bundan daha hayırlı yahut daha yum uşaktır."
حدثني محمد
بن المثنى:
حدثنا فضل بن
مساور، ختن
أبي عوانة:
حدثنا أبو
عوانة، عن الأعمش،
عن أبي سفيان،
عن جابر رضي
الله عنه:
سمعت
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول:
(اهتز العرش
لموت سعد بن
معاذ).
وعن الأعمش:
حدثنا أبو
صالح، عن
جابر، عن النبي
صلى الله عليه
وسلم مثله.
فقال رجل
لجابر: فإن
البراء يقول:
(اهتز السرير).
فقال: إنه كان
بين هذين
الحيين
ضغائن، سمعت
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول:
(اهتز عرش
الرحمن لموت
سعد بن معاذ).
[-3803-] Cabir r.a.'dan: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'i şöyle buyururken dinledim:
"Sa'd b. Muaz'ın ölümü dolayısıyla arş sarsıldı."
Yine Cabir'den, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in buna benzer
bir hadis buyurduğu rivayet edilmiştir.
"Bir adam Cabir'e dedi ki: Bera diyor ki: Serir (taht
sarsıldı). Bunun üzerine (Cabir) dedi ki: Bu iki kabile arasında düşmanlık
vardı. Ben Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i şöyle buyururken dinledim:
Sa'd b. Muaz'ın ölümü dolayısıyla Rahman'ın Arşı sarsıldı."
حدثنا محمد
بن عرعرة:
حدثنا شعبة،
عن سعد بن إبراهيم،
عن أبي أمامة
بن سهل بن
حنيف، عن أبي سعيد
الخدري رضي
الله عنه:
أن
أناسا نزلوا
على حكم سعد
بن معاذ،
فأرسل إليه
فجاء على حمار،
فلما بلغ
قريبا من
المسجد، قال
النبي صلى الله
عليه وسلم:
(قوموا إلى
خيركم، أو
سيدكم). فقال:
(يا سعد إن
هؤلاء نزلوا
على حكمك). قال:
فإني أحكم
فيهم أن تقاتل
مقاتلتهم
وتسبى
ذراريهم، قال:
(حكمت بحكم
الله، أو:
بحكم الملك).
[-3804-] Ebu Said el-Hudrı r.a.'dan rivayete göre
"Bazı kimseler Sa'd b. Muaz'ın hükmünü kabul ederek indiler.
Ona haber gönderildi. Bir eşek üzerinde geldi. Mescide yakın yere gelince, Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
Sizin en hayırlınız --yahut efendiniz-- için ayağa kalkınız, diye
buyurdu. (Sa'd'a hitaben):
Ey Sa'd bunlar senin hükmünü kabul ederek indiler, dedi.
Sa'd, ben de onlar hakkında savaşçılarının öldürülmesi, kadın ve
çocuklarının esir edilmesi hükmünü veriyorum, dedi. Allah Resulü:
Sen Allah'ın hükmü ile yahut Melikin hükmü ile hüküm verdin,
dedi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Sa'd b. Muaz" b. en-Numan b. İmriu'l-Kays b.
Abdi'l-Eşhel "ın menkıbeleri."
Evs'in büyüğü idi. Nitekim Sa'd b. Ubade de Hazredilerin büyüğü
idi.
"Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e ipekten bir hulle
hediye edildi." Ona bunu hediye eden Oı1me'li Ukeydir idi.
"el-Bera: Taht sarsıldı diyor." Kasıt onun üzerinde
bulunandır.
"Bu iki kabile arasında ... " Yani Evsli1erle
Hazrediler arasında düşmanlık vardı. el-Hattabi der ki: Cabir'in böyle demesine
sebep şudur: Sa'd Evsli, el-Bera da Hazredi idi. Hazrediler ise Evslilerln
herhangi bir fazilete sahip olduklarını kabul etmezlerdi. O böyle demiş ise de
bu büyük bir hatadır. Aksine el-Bera da Evslidir. Çünkü o İbn Azib b. el-Haris
b. Adiy b. Mecdea b. Harise b. el-Haris b. el-Hazrec b. Amr b. Malik b.
el-Evs'dir. Sa'd b. Muaz ile birlikte el-Haris b. el-Hazrec ile nesebleri bir
araya gelmektedir ki, el-Hazrec aynı zamanda el-Haris b. el-Hazrec'in de
babasıdır. Bu da Evs'in karşı noktasında nesebde yer alan el-Hazrec değildir.
Onun adı ona verilmiştir. Evet, Evs'in mukabili olan Hazreç'lilerden ona
mukabil olan kişi Cabir'dir.
Cabir'in bu sözleri söylemesi hakkı ortaya çıkarmak ve fazilet
sahibinin faziletini itiraf etmek içindir. O bu sözleriyle el-Bera'nın Evs'li
olmakla birlikte bu sözleri nasıl söylediğine şaşmış gibi görülmektedir. Sonra
da şunları eklemiştir:
Ben her ne kadar Hazredi isem ve Evs ile Hazrediler arasında
olanlar olmuş olsa bile, bu benim hakkı söylememe engel değildir deyip, hadisi zikretmektedir.
Bu hususta el-Bera lehine sürülecek mazeret şudur. O Sa'd b.
Muaz'ın faziletinin üstünü örtrnek maksadıyla bu sözlerini söylememiştir. O
bunu anlamış Ve bunu ifade etmiştir. Onun hakkında ona yakışanı düşünmek, bunu
gerektirmektedir. Ayrıca bu onun taassub sahibi olmadığının da delilidir.
el-Hattabi az önce geçen kanaati ortaya attığından, kendisi ve
ona uyanlar da Cabir'in el-Ber hakkında söylediklerine mazeret bulma ihtiyacını
hissetmişler ve bu hususta özetle şunları söylemişlerdir: Bera bu sözlerinde
mazurdur. Çünkü o bu sözlerini Sa'd'a düşmanlık dolayısıyla söylemiş değildir.
O muhtemelolan bir anlamı çıkarmış ve hadisi ona göre yorumlamıştır. Cabir'in
lehine sürülecek mazeret de şudur: O el-Bera'nın Sa'd'e olan kinini dile getirmek
istediğini zanetmiştir. Dolayısıyla onun Sa'd'e yardım etmesi de uygun bir
davranış görülmüştür. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.
Arş'ın sarsılmasından maksat ise ruhun gelişi ile sevinmesi ve
sürur duymasıdır. Bir kimsenin huzuruna gelmesi dolayısıyla sevinen herkes
için, "Onun gelişine sarsıldı", denilir. Yer bitkilerle yeşerip
güzelleştiği zaman "arz sarsıldı" ifadesi de buradan gelmektedir.
"Bir takım kimseler Sa'd'in hükmünü kabul ederek
indiler" ifadesi ile kastedilenler Kureyza oğullarıdır. İleride buna dair
açıklamalar Meğazi bölümünde gelecektir. (4121 numaralı hadiste)