باب: يبدأ
بالنعل
اليمنى.
38. GİYMEYE SAĞ; AYAKKABI İLE BAŞLAR
حدثنا حجاج
بن منهال:
حدثنا شعبة
قال: أخبرني أشعث
بن سليم: سمعت
أبي يحدث عن
مسروق، عن عائشة
رضي الله عنها
قالت:
كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم يحب
التيمن في طهوره
وترجله
وتنعله.
[-5854-] Aişe r.anha'dan, dedi ki: "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem abdest alışında, saçlarını tarayışında, ayakkabısını
giyinişinde sağdan başlamayı severdi."
Buna dair açıklamalar daha önce Taharet bahsinde (168.hadiste)
geçmiş bulunmaktadır.
باب: ينزع
نعله اليسرى.
39. ÖNCE SOL AYAKKABISINI ÇıKARTIR
حدثنا عبد
الله بن
مسلمة، عن
مالك، عن أبي
الزناد، عن
الأعرج، عن
أبي هريرة رضي
الله عنه:
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (إذا
انتعل أحدكم
فليبدأ
باليمين،
وإذا نزع
فليبدأ بالشمال،
لتكن اليمنى
أولهما تنعل
وآخرهما تنزع).
[-5856-] Ebu Hureyre r.a.'dan rivayete göre Rasulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
"Sizden herhangi bir kimse ayakkabısını giyinecek olursa
sağını giyinmekle başlasın. Ayakkabısını çıkarttığı takdirde de solu çıkarmakla
başlasın. Bu durumda ilk olarak giyilen de sağ olsun, son olarak çıkartılan da
o olsun."
(5855 iLE 5856 FETHU’L-BARiDE TAKDiM TEHiRDiR, BEN BUHARi
SIRASINA ÇEVİRDİM –MAHİR-)
Fethu'l-Bari Açıklaması:
İbnu'l-Arabi dedi ki: Sağ ile başlamak bütün salih amellerde
meşru (şeriatçe öngörülen) bir şeydir. Buna sebep ise maddi olarak sağın daha
güçlü oluşu, şer'an de onun önceliğinin teşvik edilmiş olmasıdır.
Nevevi dedi ki: İkramda bulunmak yahut süslenmek türünden olan
bütün hususlarda sağ ile başlamak müstehaptır. Bunun zıttı olan işlerde de sol
ile başlamak müstehaptır. Helaya girmek, ayakkabıyı, mestleri çıkarmak,
mescitten çıkmak, istincada bulunmak ve bunun dışında diğer hoşa gitmeyen işler
yapmak gibi. Bu kabilden pek çok husus daha önce Taharet bölümünde
(168.hadiste) Aişe r.a.a'nın rivayet ettiği: "Sağ ile başlamak onun
hoşılna giderdi ... " hadisinin şerhinde geçmiş bulunmaktadır.
باب: لا يمشي
في نعل واحدة.
40. AYAKKABI TEKİ GİYİNMİŞ OLARAK YÜRÜMEZ
حدثنا عبد
الله بن
مسلمة: عن
مالك، عن أبي
الزناد، عن
الأعرج، عن
أبي هريرة:
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (لا
يمشي أحدكم في
نعل واحدة،
ليحفهما
جميعاً أو
لينعلهما
جميعاً).
[-5855-] Ebu Hureyre'den rivayete göre Rasulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
"Sizden herhangi biriniz ayakkabı teki ile yürümesin; ya iki
ayağı da çıplak yürüsün yahut her ikisine de ayakkabı giyinsin."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Ayakkabı teki giyinmiş olarak yürümez." Bu başlıkta
Ebu Hureyre'nin rivayet ettiği hadisi zikretmiş bulunmaktadır. el-Hattabı dedi
ki: Bu yasağın hikmeti şudur: Ayakkabı giyinmenin meşru oluşu ayağı yerde
bulunan diken yahut buna benzer şeylere karşı korumaktır. İki ayaktan birisine
ayakkabı giyilecek olursa yürüyen kişi iki ayağından birisine göstermediği bir
dikkati diğerine gösterip korunmaya çalışır. Böylelikle bilinen yürüyüş
tarzının dışına çıkar. Bu halde de tökezleyip düşmemekteri yana emin olamaz.
Bunun, azaları arasında adalet yapmamış olacağından ötürü olduğu da söylenmiştir.
Bazı hallerde böyle bir iş yapan, dengesinin bozulması ya da zayıflaması ile de
nitelendirilebilir.
Beyhaki dedi ki: Bundaki mekruhluk, gösteriş için olmasından
dolayıdır. Bu halde olduğu görülen kimseye herkes dönüp bakar. Oysa giyimde
başkasının dikkatini çekecek halde hareket etmeye dair nehiy varid olmuştur.
Dolayısı ile kişiyi gösteriş noktasına götüren herbir şeyin hakkı, ondan uzak
kalınmasıdır.'
Müslim de, Ebu Rezın yoluyla Ebu Hureyre'den şu lafızIa bir
hadis rivayet etmiştir: "Sizden birinizin ayakkabısının başparmağı
tarafındaki bağı koptuğu takdirde onu tamir edinceye kadar tek bir ayakkabı ile
yürümesin." Yine Müslim'den Cabir yoluyla gelen rivayette:
"Ayakkabısını tamir edinceye kadar" şeklindedir. Müslim ve Ahmed'in,
Hemmam yoluyla Ebu Hureyre'den rivayet ettiği şu hadis de vardır: "Sizden
herhangi birinizin ayakkabısının başparmağı tarafındaki bağı yahut üstündeki
bağı koptuğu takdirde, sakın o ayaklarından birisi ayakkabılı, diğeri çıplak
olarak yürümesin, ya her ikisi ile de ayakkabısız yürüsün ya da her ikisine de
ayakkabıgiyinmiş olarak yürüsün" İşte bu, Tirmizi'nin Aişe'den rivayet
etmiş olduğu şu hadisin zayıflığına delildir: Aişe dedi ki: "Bazen
Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ayakkabısının başparmağı tarafındaki
bağın koptuğu olurdu. O takdirde onu tamir edinceye kadar tek bir ayakkabı ile
yürürdü."
Buhari ve daha başkaları bu hadisin Aişe'ye mevkuf olduğunu
tercih etmektedir. İbn Abdilberr der ki: him ehli bu hususta Aişe'nin görüşünü
benimsememiştir. Ali ve İbn Ömer'den de onların böyle yaptıklarına dair rivayet
varid olmuştur. O takdirde ya bu husustaki nehiy her ikisine ulaştığı halde
onlar bunu tenzihe yorumlamışlardır yahut onların bu işi yaptıkları süre,
sakınılandan yana emin olunacak kadar kısa bir süredir ya da bu husustaki nehiy
onlara büsbütün ulaşmamış olmalıdır. Bu hususlara İbn Abdilberr işaret etmiş
bulunmaktadır.
Şis', ("ayakkabının başparmağı tarafındaki bağ" diye
tercüme edildi) ayakkabının başparmağının içine sokuldu ğu bağcığa denilir.
باب: قبالان
في نعل، ومن
رأى قبالاً
واحداً
واسعاً.
41. BİR AYAKKABIDA İKİ TASMA VE GENİŞÇE BİR TASMAYI UYGUN
GÖRENLER
حدثنا حجاج
بن منهال:
حدثنا
همَّام، عن
قتادة: حدثنا
أنس رضي الله
عنه:
أن
نعلي النبي
صلى الله عليه
وسلم كان لهما
قبالان.
[-5857-] Enes r.a.'dan rivayete göre "Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ayakkabısının her tekinin ikişer tasması
vardı."
حدثني محمد:
أخبرنا عبد
الله: أخبرنا
عيسى بن طهمان
قال: أخرج
إلينا أنس بن
مالك نعلين
لهما قبالان.
فقال ثابت
البناني: هذه
نعل النبي صلى
الله عليه
وسلم.
[-5858-] İsa b. Tahman'dan, dedi ki: "Enes b. Malik bize iki tasması
bulunan bir çift ayakkabı çıkardı. Sabit el-Bünanı de: Bunlar Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'in ayakkabılarıdır, dedi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Bir ayakkabıda", yani her bir tekinde "iki tas
ma bulunması ve geniş tek bir' tasmayı uygun görenler." Yani bunun caiz
olduğunu kabul edenler. (Hadiste) el-Kibal lafzı, tas ma demektir. Burada da
kastedilen, ayakkabıya parmaklar arasında bulunan bağcığı bağlayan bağdır.