باب: قول الله
تعالى: {كل شيء
هالك إلا
وجهه} /القصص: 88/.
16. ALLAH TEALA'NIN "O'NUN VECHİNDEN BAŞKA HER ŞEY YOK
OLACAKTIR"(Kasas 88) SÖZÜ
حدثنا قتيبة
بن سعيد:
حدثنا حمَّاد
بن زيد، عن
عمرو، عن جابر
بن عبد الله
قال: لما نزلت
هذه الآية: {قل
هو القادر على
أن يبعث عليكم
عذاباً من
فوقكم}. قال
النبي صلى
الله عليه وسلم:
(أعوذ بوجهك).
فقال: {أو من
تحت أرجلكم}.
فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم: (أعوذ
بوجهك). قال: {أو يلبسكم
شيعاً}. فقال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (هذا
أيسر).
[-7406-] Cabir b. Abdullah r.a. şöyle demiştir:
"Deki Allah'ın size üstünüzden bir azap göndermeye gücü yeter" ayeti
inince Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "euzü bi vechike = Rabbim senin
vechine sığınırım" dedi. "Veya ayaklarınızın altından bir azap
göndermeye gücü yeter" cümlesinin ardından Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem "euzu bi vechike = Rabbim senin vechine sığınırım" dedi.
"Ya da birbirinize düşürüp, kiminize kiminizin hıncını tattırmaya gücü
yeter" cümlesinin ardından Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Bu daha
kolaydır" dedi.
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Yüce Allah'ın 'O'nun zatından başka her şey yok olacaktır'
sözü." İmam Buhari bu konuda Yüce Allah'ın "Deki: Allah'ın size ...
azap göndermeye gücü yeter." ayetinin inişi hakkındaki Cabir hadisine yer
vermiştir. Bunun açıklaması En' am suresinin tefsirinde geçmişti.
İbn Battal şöyle der: Bu ayet ve hadis, Yüce Allah'ın
"vech"i olduğunu göstermektedir. Vecih onun zatı sıfatlarından
birisidir. Yoksa -yaratıkların yüzlerinde gördüğümüz üzere- bir organ
değildir.
Bu ayet ve hadis Allah'ın yüzü olduğunu ifade etmektedir. Yüce
Allah'ın yüzü yaratıkların yüzü gibi değildir. Hiçbir şey onun gibi değildir. O
işiten ve görendir.
Bazı alimlere göre "el-vech" sözcüğü, zaiddir. Buna
göre mana, "Onun zatından başka her şey yok olacaktır" demek olur.
"Ve yebka vechu Rabbike=Rabbinin zatı baki kalacak"(Rahman 27) ayeti
de böyledir. Bazılarına göre "el-vech" kelimesinden maksat, niyettir.
Buna göre mana, kendisiyle zatı irade edilen kalacak demektir.
Bizim kanaatimiz ise şudur: Bu son yaklaşım, Süfyan ve
başkalarından nakledilmiştir. Bu konuda ileri sürülen görüşler, Kasas suresinin
tefsirinin baş taraflarında geçmişti.
Beyhaki şöyle der: Kur'an ve sahih sünnette "el-vech"
tekrar edilir. Bu kelime, bazı ayet ve hadislerde zatı sıfat anlamındadır.
"Ancak yüzündeki kibriya ridası hariç" ifadesi buna örnektir. Bu
cümle Buhari'nin Sahih'inde Ebu Musa' dan nakledilmektedir. Bazı ayet ve
hadislerde ise kelime "min edi = ... yüzünden" manasındadır.
"İnnema nut'imuküm li vechillahi=Biz sizi Allah rızası için
doyuruyoruz"(İnsan, 9) ayeti buna örnektir. Başka bazı ayet ve hadislerde
ise kelime "rıza" anlamınadır. "YurıdCme vechehCı=Rablerinin
rızasını isteyerek. "(En'am 52) "İllebtiğae vechi Rabbihi'l-a'ld=
Yüce Rabbinin rızasını istemekten başka ... "(LeyI, 20) ayetleri buna
örnektir. Buralardaki "vech" kelimesi, kesinlikle organ anlamında
değildir.
Doğruyu en iyi Yüce Allah bilir.