SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 589 >>

DEVAM: 60. İmamlığa Kim Daha Layıktır

 

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا إِسْمَعِيلُ ح و حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا مَسْلَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَعْنَى وَاحِدٌ عَنْ خَالِدٍ عَنْ أَبِي قِلَابَةَ عَنْ مَالِكِ بْنِ الْحُوَيْرِثِ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَهُ أَوْ لِصَاحِبٍ لَهُ إِذَا حَضَرَتْ الصَّلَاةُ فَأَذِّنَا ثُمَّ أَقِيمَا ثُمَّ لِيَؤُمَّكُمَا أَكْبَرُكُمَا سِنًّا وَفِي حَدِيثِ مَسْلَمَةَ قَالَ وَكُنَّا يَوْمَئِذٍ مُتَقَارِبَيْنِ فِي الْعِلْمِ و قَالَ فِي حَدِيثِ إِسْمَعِيلَ قَالَ خَالِدٌ قُلْتُ لِأَبِي قِلَابَةَ فَأَيْنَ الْقُرْآنُ قَالَ إِنَّهُمَا كَانَا مُتَقَارِبَيْنِ

 

Malik b. Hüveyris'ten (rivayet edildiğine göre) Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Malik'e veya arkadışına (şöyle) buyurmuştur: "Namaz vakti gelince ezan okuyunuz ve sonra kamet ediniz, sonra yaşça büyük olanınız size imam olsun." Mesleme'nin (rivayet ettiği) hadisinde (Malik b. Huveyris şöyle) demektedir: "Biz o gün (ilimce) biri birinize yakındık,,"

 

(Müsedded) İsmail'in (rivayet ettiği) hadisinde de Halid'in (şöyle) dediğini naklediyor:  "Ben Ebu Kılabe'ye: Kur'an kıraatinin tercih edilmesi) nerede (kaldı ya)? dedim. O da, "'Onlar (Malik'le arkadaşı Kur'an okumakta) biribirlerine yakındılar" diye cevab verdi."

 

 

Diğer tahric: Buharî, ezan; Tirmizî, salat; Nesaî, ezan; imame; îbn Mace, ikame, Ahmed b. Hanbel, V, 53.

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerifin çeşitli rivayetleri vardır. Bu rivayetlerin çeşitliliğine bakarak Kurtubî, "Bu sözlerin ayrı ayrı cemaatler arasında söylenmiş olması veya aynı cemaat içinde söylendiği halde hadisin değişik kişiler tarafından farklı şekillerde rivayet edilmiş olması mümkündür" demiştir.

 

Bu hadis-i şerifte geçen "namaz vakti gelince ezan okuyunuz" cümlesi, diğer bir rivayette şöyledir; "Ailelerinize dönünüz onların arasında kalın, namazı kılın, hem onlara öğretin ve emredin namaz vakti gelince size içiniz­den birini müezzinlik yapsın." Bu, Eyyub'un Ebu Kılabe'den rivayetidir.

 

Fakat Halid'in, Ebu Kılabe'den yaptığı rivayette ise, Efendimizin şöyle dediği naklediliyor, "Siz şimdi yola çıktığınız zaman ezan okuyunuz ve ika­met ediniz."

 

Bu iki farklı rivayet görünüşte iki ayrı hüküm ifade etmektedir:

 

1. a) Birinci rivayete göre ailelerinin yanına varıp onlara namazı emret­tikten sonra ezan okumaları emredilmiştir, b) îkinci hadis-i şerifte ise, he­men Medine'den çıkar çıkmaz daha ailelerinin yanına varmadan, yolculuk halinde iken ezan okumaları emredilmektedir.

 

2. Bu iki rivayet arasındaki bir başka farklılık da şöyledir: a) Birinci rivayette ezanın içlerinden biri tarafından okunması emredilmektedir. b) îkinci rivayette ise, ikisine birden ezan okumaları emredilmektedir.

 

Her ne kadar görünüşte bu rivayetler arasında fark varsa da gerçekte en küçük bir ayrılık dahi yoktur. Çünkü birinci hadiste, evlerine vardıkları-zaman ezan okumalarının emredilmesi, yolculuk esnasında ezan okumaları­na mani değildir. Aynı şekilde ikinci hadis-i şerifte yolculuk, esnasında ezan okumalarının emredilmesi yolculuk bittikten sonra evlerinde ezan okumala­rına mani değildir. İkisine birden ezan okumalarının emredilmesinin hikme­ti ise, ikisinin de ezan okumaya liyakat bakımından eşit olmalarıdır. Yani her ikisinin de ezan okumaya yetkili olduklarını ve hangisinin içinden gelir­se onun okumasının caiz olacağı ifade edilmiştir. Çünkü ezanda yaşlı olmak gibi namazda aranan bazı şartlar aranmaz. Nitekim bu husus Eyyub'un rivayetindeki hadis-i şerifin şu cümlelerinden anlaşılmaktadır: "Size biriniz ezan okusun, en yaşlınız da imamlık yapsın"

 

"Sizin ikiniz de ezan okuyunuz." cümlesinden (biriniz ezan okusun di­ğeri de içinden okuyarak ezana icabet etsin) manasını anlamak da mümkün­dür. Kirmani de bu konuda "arab dilinde fiili tesniye veya çoğul siğasiyle kullanıp da müfred bir fiil kast etmek caizdir" demektedir.

 

Tercemesi üzerinde durduğumuz bu hadisdeki "sonra ikamet ediniz" cümlesinin manası da "sizden biriniz ikamet etsin" demektir. Bunun izahı da ezanın izahı gibidir. Ezanı kim okumuşsa kameti de onun okuması daha uygun olur. İmamlık için aranan tercih' sebebleri bir evvelki hadisin şerhin­de geçmiştir.

 

Malik b. Huveyris'in; "biz o zaman ilimce biri birimize çok yakındık" sözlerinden imamlık için ilimde eşitlik olunca yaşça büyük olanın tercih edi­leceği anlaşılmaktadır. Zira Hz. Nebi onlara "Yaşça büyük olanınız imamınız olsun" buyurmuştur.