NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مَحْمُودُ
بْنُ خَالِدٍ
السُّلَمِيُّ
حَدَّثَنَا
الْوَلِيدُ
عَنْ أَبِي
عَمْرٍو
يَعْنِي
الْأَوْزَاعِيَّ
حَدَّثَنِي
عَمْرُو بْنُ
شُعَيْبٍ عَنْ
أَبِيهِ عَنْ
جَدِّهِ
عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
عَمْرٍو
أَنَّ
امْرَأَةً
قَالَتْ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
إِنَّ ابْنِي
هَذَا كَانَ
بَطْنِي لَهُ
وِعَاءً
وَثَدْيِي
لَهُ سِقَاءً وَحِجْرِي
لَهُ حِوَاءً
وَإِنَّ
أَبَاهُ طَلَّقَنِي
وَأَرَادَ
أَنْ
يَنْتَزِعَهُ
مِنِّي
فَقَالَ
لَهَا
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَنْتِ
أَحَقُّ بِهِ
مَا لَمْ
تَنْكِحِي
Amr b. Şuayb'ın dedesi
Abdullah b. Amr (b. As)'dan rivayet olunduğuna göre, bir kadın (Rasûl-i Ekrem'e
hitaben):
“Ey Allah'ın Rasûlü! Şu
benim oğluma, karnım (aylarca) kab oldu. Meme(leri)m su kabı oldu, bağrım onun
için barınak oldu. Onun babası beni boşadı. (Şimdi de) onu benden almak
istiyor" dedi. Rasûlullah (s.a.v.) de ona;
"Sen evlenmediğin
sürece ona (bakmaya başkalarından) daha müstehaksın," buyurdu.
İzah:
Ahmed b. Hanbel, II,
182; Beyhakî, es-Sünenü'l-kübrâ', VIII, 4; Hakim, el-Müstedrek, II, 207.
Hıdâne veya hâdâne
kucağa almak, besleyip, büyütmek üzere yanında bulundurmak gibi manalara gelir.
Bu manâda çocuğa bakana "Hâdîne" denir ki, bu tabir anneye ve diğer
bakıcılara da şâmildir.
İslâmda çocuğun
nafakası babaya, hıdânesi (bakımı) öncelikle anneye aittir. Fakat babalar
nafakaya mecbur olmakla birlikte anneler hidâneye mecbur değillerdir.
Hanefî mezhebine göre
hidâne sahipleri sırasıyla şunlardır: Anne, anneanne, baba-anne, özabla, öz
kizkardeşin kızları, teyze, hala. Bunlar yoksa hala, dede, kardeş, kardeş
çocukları, amcalar, amca çocukları.
Evlilik bozulmuşsa,
erkek çocuğun yedi, kız çocuğun dokuz yaşına kadar hidâne hakkı kendi annesine
aittir. Annesi yoksa veya annesinin hidâne hakkı düşmüşse bu hak diğer hidâne
sahiplerine intikâl eder.
Hidâne ehliyetinin
şartları; hürriyet, akıl, bulûğ, emniyet, korumaya gücü yeterlilik ve kadının
küçüğe yabancı olan birisiyle evli olmaması. Bu şartları taşıyan anne müslüman
olmasa bile çocuğun hidâne hakkına sahiptir.
Hafif meşrep kadınlar hidâne
hakkına sahip değillerdir.