SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SAVM BAHSİ

<< 2416 >>

NUMARALI HADİS-İ ŞERİF:

 

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَهَذَا حَدِيثُهُ قَالَا حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ الزُّهْرِيِّ عَنْ أَبِي عُبَيْدٍ قَالَ شَهِدْتُ الْعِيدَ مَعَ عُمَرَ فَبَدَأَ بِالصَّلَاةِ قَبْلَ الْخُطْبَةِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنْ صِيَامِ هَذَيْنِ الْيَوْمَيْنِ أَمَّا يَوْمُ الْأَضْحَى فَتَأْكُلُونَ مِنْ لَحْمِ نُسُكِكُمْ وَأَمَّا يَوْمُ الْفِطْرِ فَفِطْرُكُمْ مِنْ صِيَامِكُمْ

 

Ebu Ubeyd'den; demiştir ki:

 

Ömer (r.a.) ile birlikte bayramda bulundum. Hutbeden önce namaz kıldırdı. Sonra (kalkıp) şöyle dedi:

 

"Şüphesiz Rasülullah (s.a.v.) bu iki günün orucunu nehyetti. Çünkü kurban bayramı günü kurbanlarınızın etlerinden yiyeceğiniz gündür. Ramazan bayramı ise, oruçlarınıza son verişinizdir."

 

 

İzah:

Buhârî, savm, edahi; Müslim, siyam; Tirmizî, savm; Nesâî, iydeyn; İbn Mâce, siyam ; Muvatta’ iydeyn; Ahmed b. Hanbel, I, 34, 40.

 

Tüm kütüb-i sitte'de yer alan bu hadise göre Hz. Ömer Önce Hz. Peygamber'in bayram günlerinde oruç tutmayı men'ettiğini bildirmiş, sonra bunun sebeplerini beyân etmiştir. Şunu da ifade edelim ki, buradaki bayram günlerinden maksad, ramazan ve kurban bayramlarının birinci günleridir. Kurban bayramının diğer günle­rinin hükmü bundan sonraki babda gelecektir.

 

Hz. Ömer'in ifadesine göre Orucun, kurban bayramında men'edilmesine sebeb kurban etinden yenilemeyeceği endişesidir. Çünkü kurban cenab-ı Allah'ın bir ziyafetidir. O günde oruç tutmak cenab-ı Hakk'ın ziyafetin­den yüz çevirme sayılır. Onun için kurban bayramında oruç tutmak caiz değildir.                             

 

Orucun Ramazan Bayramında men'edilmesi ise, o günün oruca son verme günü oluşu sebebine dayanır. Tirmîzî'nin rivayetinde bu günün mü'minlerin bayramı olduğuda ilâve edilmiştir. Ayrıca ramazan bayramı günü oruç tutulursa, farz oruç nafile oruçla karışacak ve bunları biri birinden ayırmak zor olacaktır.

 

Hadîs-i şerîf müslümanların iki dînî bayramında oruç tutmalarının haram olduğuna delildir. Orucun kaza, keffâret, nezir (adak) ve nafile olması hükmü değiştirmez. Bu hadisin ifâde ettiği hükme delâlet eden da­ha birçok sahih hadis vardır. Onun için âlimler bu günlerde oruç tut­manın haram olduğunda icma etmişlerdir. Ancak bugünlerde oruç tutma­yı adayan kişiye orucun vâcib olup olmayacağı konusunda âlimler farktı görüştedirler:

 

Ulemanın çoğunluğuna göre böyle bir adak adayana oruç vâcib değil­dir. Çünkü masiyette adak sahih olmaz dolayısıyla böyle birinin bayram günlerinde oruç tutamayacağı gibi bilâhere kaza etmesi de gerekmez.

 

Bunlar Ahmed b. Hanbel ve Sünen sahihlerinin rivayet ettikleri şu hadise dayanırlar: "Masiyette nezir olmaz onun keffâreti yemin keffâretidir."

 

Buharî ve Beyhakî'den nakledilen şu haber de bu görüşün delillerindendir:

 

Bir adam İbn Ömer'e;

 

Falan gün sana oruçlu olarak geleceğim diye adakta bulunan bir ki­şinin o gün bayrama rastlarsa ne yapacağını sormuş. İbn Ömer de:

 

"Şüphesiz Allah'ın Rasûlunde sizin için iyi bir örnek vardır"[Ahzâb 21] mâ­nâsına gelen âyeti okuyup "Rasûlullah (s.a.v.) kurban ve ramazan bayramı günlerinde oruç tutmaz ve o günlerde oruç tutmayı emretmezdi" cevabını vermiştir.

 

Hanefîlere göre ise, bayram günü oruç tutmayı adayan kişiye oruç vâcib olur. Ancak ö gün oruç tutmak haram olduğu için bayram günü tutmaz, bilahere kaza eder. Çünkü kişi meşru bir oruç adamıştır. Bayram­da orucun yasak oluşu nezrin dışındaki bir sebebe bağlıdır. O da Allahın ziyafetinden yüz çevirmektir. Onun için nezri sahihtir, fakat günaha düş­memek için bayram günü tutmaz, bilâhare kaza eder. Buna rağmen bay­ram günü oruç tutarsa adağını yerine getirmiş ama günaha girmiş olur.

 

Hanefilerle karşı görüştekilerin arasındaki ihtilâf şuradan kaynaklan­maktadır:

 

Nehy, nehyedilenin fesadını gerektirir mi, gerektirmez mi?

 

Çoğunluğa göre gerektirir, Hanefilere göre gerektirmez.

 

Buharî'nin Ziyad b. Cübeyr'den naklettiği şu haber bu görüşü destek­lemektedir:

 

Bir adam İbn Ömer'e gelip; "Bir kimse pazartesi günü oruç tutmayı adadı. O gün de bayrama rastladı ne yapsın? diye sordu. İbn Ömer şu karşılığı verdi:

 

Allah nezirlerin yerine getirilmesini emretti. Allah Rasûlü ise, bugün­lerde oruç tutmayı men'etti."

 

Bu rivayete göre İbn Ömer, soru sahibine açıkça fetva vermemekle beraber orucu bayramdan başka bir günde kaza etmesini îma etmiştir.

 

Demek oluyor ki, bir kimse muayyen bir gün oruç tutmayı adar fakat o gün bayrama rastlarsa, ittifakla bayram günü tutması haramdır. Ancak Hanefîlere göre başka bir günde kaza eder. İmam Şafiî'nin iki görüşün­den birisi de böyledir. Hatta Bezlıf 1-MechûcTun ta'likinde Mâlikilerin bir kavli ile Hanbelî'lerin görüşünün de böyle olduğu kaydedilir. Ta'liki ya­pan zat, karşı görüşün cumhura nisbet edilmesine şaştığını ifâde eder.

 

Diğer âlimlere göre ise, kaza gerekmez.