SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SAVM BAHSİ

<< 2328 >>

NUMARALI HADİS-İ ŞERİF:

 

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ مُطَرِّفٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ وَسَعِيدٍ الْجُرَيْرِيِّ عَنْ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ مُطَرِّفٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لِرَجُلٍ هَلْ صُمْتَ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ شَيْئًا قَالَ لَا قَالَ فَإِذَا أَفْطَرْتَ فَصُمْ يَوْمًا وَقَالَ أَحَدُهُمَا يَوْمَيْنِ

 

İmrân b. Husayn (r.a.)'ın rivayetine göre, Rasûlullah (s.a.v.) bir adama:

 

"Şa'ban ayının sonunda (herhangi) bir (oruç) tuttun mu?" diye sordu. Adam;

 

Hayır, dedi. Efendimiz;

 

"Ramazan bitince bir gün -Râvîlerden birisi "iki gün" dedi- oruç tut," buyurdu.

 

 

İzah:

Ebû Davud'a hadis İki ayrı isnadla gelmiştir. Bunlar;                            

a. Musa b. İsmail, Hammad, Sabit, Mutarnf, îmran b. Husayn isnadı.

b. Said el-Cerirî, Ebu'l-Alâ, Mutarrıf, İmran b. Husayn isnadıdır.

 

Bu isnadlardan Said el-Cerir kanalıyla gelen rivayete göre Hz. Peygamber adama "Ramazan bitince bir gün oruç tut" buyurmuştur. Sâbit'ten gelen rivayete göre ise, Rasûlullah'ın sözü "Ramazan bitince iki gün oruç tut" şeklindedir.

 

Bu hadis'i ayrıca şunlarda rivayet etti: Buhârî, savm; Müslim, siyam; Ahmed b. Hanbel, IV, 428, 443, 444.

 

Hadis-i şeriften anlaşıldığına göre Hz. Peygamber ashabtan birisine Şa'ban'ın sonunda oruç tutup tutmadığını sormuş o zat da "hayır" cevabını vermiştir. Ebû Davud'un rivayetin­de soru sorulan şahsın ismi verilmemiştir. Müslim'in, Ebu'1-A'la vasıtasıy­la Mutarnf tan rivayeti de Ebü Dâvud'da olduğu gibidir. Fakat yine Müs­lim'in, Sabit vasıtasıyla Mutarrıftan yaptığı rivayette "Imran'dan rivayet edildiğine göre, "Rasülullah (s.a.v.) kendisine veya bir başkasına" denil­mektedir. Buhârînin, İmrân'dan rivayeti ise, "Rasûlullah (s.a.v.) îmran'a sordu veya tmran işitirken bir adama ey filanın babası? diye sordu" şek­lindedir.

 

Bu rivayetlerden anlaşıldığına göre Hz. Peygamber'in sorusunu yö­nelttiği şahıs, bizzat hadisin sahabî râvisi İmran b. Huseyn mıdır, yoksa bir başkası mıdır? Kesin belli değildir.

 

Buhârî'nin, Ebu Numan Muhammed b. Fazl es-Südüsî'den yaptığı rivayette "bu ay..." sözünden sonra râvi'nin, "zannediyorum Ramazanı kastediyor" açıklaması yer almıştır.

 

Hattâbî, "Buhâri'deki Ramazanın zikredilmesi bir vehmdir. Çünkü ramazanın tamamı oruç için teayyün etmiştir" der. Zaten bundan dolayı Buhârî yukarıya alınan rivayetten hemen sonra "Şabanın sonunda oruç tuttun mu?" mânâsına gelen hadisi zikretmiştir.

 

Aynî, Buharî'nin bu davranışının önceki rivayetteki, "bu ay"dan mak­sadın Şaban ayına işaret etmek olduğunu söyler.

 

Bu hadis-i şerifin zahiri önceki hadise muhalif görülmektedir. Çünkü önceki hadiste Hz. Peygamber (s.a.v.) Ramazan'dan önce oruç tutmayı men'-ettiği halde, bu hadiste Şaban'ın sonunda oruç tutmayan şahsa tutmadığı günü Ramazandan sonra kaza etmesini emretmiştir. Bu da açıkça bir çe­lişki teşkil eder.

 

Hattabi görünüşteki bu çelişkiyi giderme sadedinde şunları söyler:

 

"Bu iki hadis görünüşte biribirihe muhaliftirler. İkisinin arasım bul­manın yolu şudur:

 

a. Rasûhıllah (s.a.v.)'ın muhatabı olan şahıs, Şaban'ın sonunda oruç tutmayı adamış, fakat önceki rivayetteki nehyi işitince oruç tutmamıştır. Hz. Peygamber de o orucu ramazandan sonra kaza etmesini istemiştir.

 

b. Adamın her ayın sonunda oruç tutmak âdeti idi. Hz. Peygamber'-in Ramazanı karşılamayı men'eden hadisini duydu, fakat efendimizin be­lirli günlerde orucu- âdet edinenleri bu nehyinden istisna ettiğinden haberi olmadı. Bu yüzden Rasülullah'ın nehyine uyarak Şabanın sonundaki oru­cu terketti. Peygamberimiz de o sahâbî'nin âdeti olan orucu kaza etmesini müstehap gördü."