NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدُ
بْنُ
مُسَرْهَدٍ
حَدَّثَنَا
الْمُعْتَمِرُ
قَالَ
سَمِعْتُ مَنْصُورَ
بْنَ
الْمُعْتَمِرِ
يُحَدِّثُ عَنْ
سَعْدِ بْنِ
عُبَيْدَةَ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
حَبِيبٍ
أَبِي عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
السُّلَمِيِّ
عَنْ عَلِيٍّ
عَلَيْهِ السَّلَام
قَالَ كُنَّا
فِي
جَنَازَةٍ
فِيهَا
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
بِبَقِيعِ
الْغَرْقَدِ
فَجَاءَ
رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ فَجَلَسَ
وَمَعَهُ
مِخْصَرَةٌ
فَجَعَلَ يَنْكُتُ
بِالْمِخْصَرَةِ
فِي
الْأَرْضِ
ثُمَّ رَفَعَ
رَأْسَهُ
فَقَالَ مَا
مِنْكُمْ مِنْ
أَحَدٍ مَا
مِنْ نَفْسٍ
مَنْفُوسَةٍ
إِلَّا
كَتَبَ
اللَّهُ
مَكَانَهَا
مِنْ النَّارِ
أَوْ مِنْ الْجَنَّةِ
إِلَّا قَدْ
كُتِبَتْ
شَقِيَّةً
أَوْ
سَعِيدَةً
قَالَ
فَقَالَ
رَجُلٌ مِنْ
الْقَوْمِ
يَا نَبِيَّ
اللَّهِ
أَفَلَا نَمْكُثُ
عَلَى
كِتَابِنَا
وَنَدَعُ
الْعَمَلَ
فَمَنْ كَانَ
مِنْ أَهْلِ
السَّعَادَةِ
لَيَكُونَنَّ
إِلَى
السَّعَادَةِ
وَمَنْ كَانَ
مِنْ أَهْلِ
الشِّقْوَةِ
لَيَكُونَنَّ
إِلَى الشِّقْوَةِ
قَالَ
اعْمَلُوا
فَكُلٌّ
مُيَسَّرٌ
أَمَّا
أَهْلُ
السَّعَادَةِ
فَيُيَسَّرُونَ
لِلسَّعَادَةِ
وَأَمَّا
أَهْلُ الشِّقْوَةِ
فَيُيَسَّرُونَ
لِلشِّقْوَةِ
ثُمَّ قَالَ
نَبِيُّ
اللَّهِ
فَأَمَّا
مَنْ أَعْطَى
وَاتَّقَى
وَصَدَّقَ
بِالْحُسْنَى
فَسَنُيَسِّرُهُ
لِلْيُسْرَى
وَأَمَّا
مَنْ بَخِلَ
وَاسْتَغْنَى
وَكَذَّبَ
بِالْحُسْنَى
فَسَنُيَسِّرُهُ
لِلْعُسْرَى
Ali (R.A.)'ın (şöyle) dedi(ği
rivayet edilmiştir):
"Biz
"Bakiu'i-Garkad" (denilen mezarlık)da Rasûlullah (s.a.v.)'in de
bulunduğu bir cenazede idik. Rasûlullah (s.a.v.) (yanımıza) gelip oturdu.
Yanında bir de baston
vardı. Bastonla yeri çizmeye başladı. Sonra başını kaldırıp:
"Sizden hiçbir
kimse ve dünyaya gelen hiçbir nefis yoktur ki: Allah onun cehennemden, ya da
cennetten yerini yazmamış olsun; şaki ya da said olarak yazılmamış olsun"
buyurdu.
Bunun üzerine (orada
bulunan) cemaatten bir adam:
"Ey Allah'ın Nebii,
yazgımız üzerinde durup ameli (mizi) bırakıvermeyelim mi? (Çünkü nasıl olsa
yazgısında) saadet ehlinden olan cennete gidecek, şekavet ehlinden olan da
cehenneme gidecek" dedi. Rasûlullah (s.a.v.)'de:
"Çalışınız, herkes
(ne için yaratıldı ise ona) kolayca eriştirilecektir. Saadet ehline saadet
ehlinin ameli, şekavet ehline de şekavet (ehlinin ameli)
kolaylaştıracaktır" buyurdu. Sonra (şu ayet-i kerimeyi) okudu:
"Bundan dolayı kim
(fakirlere) verir (günahlarından) korunursa ve en güzel (söz) ü doğrularsa, ona
en kolay (en rahat şeylerin yolun) u kolaylaştınnz.
Fakat kim cimrilik eder,
kendini zengin görüp (Allah'a kulluğa) tenezzül etmezse ve en güzel sözü de
yalanlarsa, ona en güç şeylerin yolunu kolaylaştırırız."[Leyl 5, 10]
İzah:
Buharİ, cenaiz; teftir,
sure; Müslim, kader; Tirmizî, kader; Tefsir, sure; Ahmed b. Hanbel !, 29; II,
52, 77.
Gerkad üç metre kadar
boyu olan kökü ve dallan beyaz böğürtlen ağacına benzer, kaim yapraklı, dalları
dikenli, çiçeklerinin boynu uzun bir ağaçtır. Koni şeklinde olan meyvesi
vardır. Medine'de içerisinde bu ağacın bol miktarda yetiştiği bir mezarlık
vardır ki bu mezarlığa "Bakîû'l-Garkad" denir. Bugün bu mezarlık
"Cennetu'1-Baki" ismiyle anılmaktadır.
Said: İman saadetine
eren cennetlik kimsedir. Şaki ise, onun zıddı, yani kendisine iman nasib
olmayan bedbaht cehennemlik kişidir.
Hadis-i şerif, herkesin
cennetlik ya da cehennemlik olacağı, Allah tarafından ezelde bilinip tesbit
edildiğine ve dünyaya gelen her insanın hür iradesini kullanarak bu iki yoldan
birini tutup Allah'ın kader dediğimiz ezelî bilgi ve tesbitini doğruladığına ve
herkesin kaderine uygun şekilde amel etmeye muvafak olacağına delâlet
etmektedir.
Bu da gösteriyor ki,
Allah'ın ilm-i ezelisi, ezelden ebede kadar olacak şeylerin hepsini
kuşatmıştır. Her hadiseyi daha olmadan Önce nasıl olacaksa öylece tesbit
etmiştir. Ancak hadiselerin vukua gelmesi, bu ilim ve tesbite tabi değil,
bilakis bu ilim ve tesbit, hadiselere bağlıdır. Bir başka ifadeyle ilim maluma
tabidir. Kişi iradesini hangi fiile sarfederse, Allah onun elinde o fiili
yaratır.
Binaenaleyh, Allah'ın
bir şeyi ezelde bilmesi, bizi onu yapmaya mecbur etmez. Fakat biz yapacağımız
için onu bilir. Allah'ın hayra rızası vardır. Şerre ise rızası yoktur. Kim
iradesini hayra yöneltirse hayrı ona kolaylaştırıp onun elinde hayrı yaratır.
Kim de iradesini şerre sarf ederse onun elinde şerri yaratır. Kul, kâsib, Allah
ise haliktır ve kaderle ihticâc edilemez.
Bu bakımdan kişiye
düşen, iradesini cennetliklerin amelini işleme yoluna sarfedip, cehennemliklerin
amelini işlemekten kaçınmaktır. Çünkü önemli olan son amelimizin iman ve İslam
üzere olmasıdır.[Bk. Buhari, kader; rikak; Tirmizi, kader; Ahmed b. Hanbel, V,
335.]