NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
عُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
حَدَّثَنَا
سُفْيَانُ
عَنْ
الزُّهْرِيِّ
عَنْ عَامِرِ
بْنِ سَعْدٍ
عَنْ أَبِيهِ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
إِنَّ
أَعْظَمَ
الْمُسْلِمِينَ
فِي
الْمُسْلِمِينَ
جُرْمًا مَنْ
سَأَلَ عَنْ
أَمْرٍ لَمْ
يُحَرَّمْ
فَحُرِّمَ
عَلَى
النَّاسِ
مِنْ أَجْلِ
مَسْأَلَتِهِ
Amir İbn Sa'd'ın babasından
rivayet edildiğine göre,
Rasûlullah (s.a.v.):
"Şüphesiz ki müslümanlar arasında en büyük günahkâr müslüman, haram
kılınmamış bir hususa dair soru sorup da, (sırf) kendisi soru sorduğu için o
hususun insanlara haram kılınmasına sebep olan kişidir" buyurdu.
İzah:
Buhari. İ'tisam;
Müslim. fedâil-üs-sahabe: Ahmed b. Hanbel. I, 176, 179.
Bu hadis-i şeriften
maksat çok sual sormayı, bilhassa vuku bulmamış şeylerin sorulmasını,
yasaklamaktır.
Çok sual sormak, şu
sebeplerden dolayı kerih görülmüştür:
1. Müslümanlara o şeyin
haram kılınmasına sebep olabilir. Bu surette onlara meşakkat celbetmiş olur.
2. Verilen cevapta,
soran için, hoşlanmayacağı bir şey olabilir.
3. Ashab-ı Kiram tekrar
tekrar sual sormakta ısrar ederlerdi. Bu ise Nebi (s.a.v.)'e eziyet verirdi.
Helâklarına sebep olabilirdi. Bundan dolayıdır ki, Zât-i Bari Hazretleri:
"Ey iman edenler, çok soru sormayın. Çünkü size açıklanırsa hoşunuza
gitmeyebilir" (Maide, (5), 10i) buyurarak lüzumlu lüzumsuz olmuş veya
olmamış her şeyi sormayı yasak ettiği gibi,
"Şüphesiz ki Allah
ve Rasulüne eziyet verenlere, Allah, hem dünyada, hem âhirette lanet eder,
onlar için dehşetli azab hazırlanmıştır." (Ahzab (33), 85) buyurarak
Rasulüne eziyeti de haram kılmıştır.
Kaadi Iyaz hadisteki
"cürmü" müslümanlara meşakkat vermek diye tefsir etmişse de Nevevi
bunu beğenmemiş, hatta batıl olduğunu söylemiş, sonra sözüne şöyle devam
etmiştir: ''Doğrusu bu hadisin şerhinde Hattâbî ile Tahrir sahibinin ve cumhur
ulemanın söyledikleridir ki şudur: Burada cürümden murad suç ve günahtır. Bu
hadis lüzumsuz yere tekel-lüf ve ısrar göstererek sual soranlar hakkındadır.
Bir zaruretten dolayı mesela bir şey vuku bulduğu için sual sormak günah
değildir. Bu hususta muaheze yoktur. Hadis-i şerifte başkasına zarar verecek
bir şey yapmanın günah olduğuna delil vardır."[Davudoğlıı Ahmed, Sahih-i
Müslim Tercüme ve Şerhi, X, 150.]