DEVAM: 72- İMAN'IN
KABUL OLUNMAYACAĞI ZAMANI BEYAN BABI
250 - (159) حدثنا
يحيى بن أيوب،
وإسحاق بن
إبراهيم. جميعا
عن ابن علية.
قال ابن أيوب: حدثنا
ابن علية.
حدثنا يونس عن
إبراهيم بن
يزيد التيمي
(سمعه فيما
أعلم) عن
أبيه، عن أبي
ذر؛ أن النبي
صلى الله عليه
وسلم قال يوما
"أتدرون أين
تذهب هذه
الشمس؟"
قالوا: الله
ورسوله أعلم.
قال "إن هذه
الشمس تجري
حتى تنتهي تحت
العرش. فتخر
ساجدة. فلا
تزال كذلك حتى
يقال لها: ارتفعي.
ارجعي من حيث
جئت. فتصبح
طالعة من
مطلعها. ثم
تجري حتى
تنتهي إلى
مستقرها ذاك،
تحت العرش.
فتخر ساجدة.
ولا تزال كذلك
حتى يقال لها:
ارتفعي. ارجعي
من حيث جئت
فترجع. فتصبح
طالعة من
مطلعها. ثم
تجري لا
يستنكر الناس
منها شيئا حتى
تنتهي إلى
مستقرها ذاك،
تحت العرش.
فيقال لها:
ارتفعي. أصبحي
طالعة من مغربك.
فتصبح طالعة
من مغربها".
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
"أتدرون متى
ذاكم؟ ذاك
{حين لا ينفع
نفسا إيمانها
لم تكن آمنت
من قبل أو كسبت
في إيمانها
خيرا}"
[6/الأنعام/ آية 158
[:-397-:] Bize Yahya b. Eyyub ve İshak b. İbrahim birlikte İbn
Uleyye'den tahdis etti. İbn Eyyub, bize İbn Uleyye tahdis etti, dedi. Bize
Yunus, İbrahim b. Ebu Yezid'den tahdis etti. -O bunu bildiğim kadarıyla-
babasından dinledi. O
Ebu Zerr'den rivayet
ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir gün:
"Bu güneşin nereye
gittiğini biliyormusunuz" diye sordu. Ashab: Allah ve Resulü en iyi bilir,
dediler. O şöyle buyurdu: "Bu şüphesiz Arşın altında karar kılacağı yere
varıncaya kadar akıp gider. Oraya varınca secdeye kapanır. Kendisine: Kalk ve
geldiğin yerden dön, denilinceye kadar bu halde kalmaya devam eder. Ona böyle
denilince kalkar, o da sabahleyin doğduğu yerden doğar. Sonra yine Arşın
altındaki karar kıldığı yere varıncaya kadar akar. Oraya varınca secdeye
kapanır ve kendisine:
Kalk, geldiğin yerden
dön, denilinceye kadar bu halde kalmaya devam eder. Ona bu sözler söylenince
geri döner ve doğduğu yerden sabahleyin doğar. Sonra yine akıp gider ve
insanlar güneşin halinden alışmadık bir şey görmezler. Nihayet Arşın altında
karar kıldığı o yere varır. Bu sefer ona:
Haydi kalk ve sabah
battığın yerden doğ denilince, o da sabahleyin battığı yerden doğar. "
Sonra ResuluIlah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "O ne zaman olacaktır biliyor musunuz? O:
"Daha önce iman etmemiş yahut imanında bir hayır kazanmamış olan kimseye
imanı fayda vermez." (En'am, 158) buyruğunda kastedilen zaman
olacaktır" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
3199, 4802, 4803 -muhtasar olarak-, 7424, 7433; Ebu Davud, 4002; Tirmizi,
2186,3227; Tuhfetu'I-Eşraf, 11994
(159) وحدثني
عبدالحميد بن
بيان الواسطي.
أخبرنا خالد
(يعني ابن
عبدالله) عن
يونس، عن
إبراهيم التيمي،
عن أبيه، عن
أبي ذر؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال، يوما"
أتدرون أين
تذهب هذه
الشمس؟" بمثل
معنى حديث ابن
علية.
[:-398-:] Bana Abdülhamid b. Beyân el-Vâsati de rivayet etti. (Dedi
ki): Bize Hâlid yani İbni Abdillâh, Yunus'dan, o da İbrâhim-i Teymi'den, o da
Babasından, o da Ebu Zerr'den naklen
haber verdi. Ki,
Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) bir gün: "Bu güneşin nereye gittiğini biliyor musunuz"
dedi ve hadisi (bundan önceki) İbn Uleyye'nin hadisi ile aynı manada olmak
üzere rivayet etti.
(159) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب (واللفظ
لأبي كريب)
قالا: حدثنا
أبو معاوية.
حدثنا الأعمش
عن إبراهيم
التيمي، عن
أبيه، عن أبي
ذر؛ قال: دخلت
المسجد ورسول
الله صلى الله
عليه وسلم جالس.
فلما غابت
الشمس قال "يا
أبا ذر! هل
تدري أين تذهب
هذه؟" قال:
قلت: الله
ورسوله أعلم.
قال "فإنها
تذهب فتستأذن
في السجود.
فيؤذن لها. وكأنها
قد قيل لها:
ارجعي من حيث
جئت. فتطلع من
مغربها".قال،
ثم قراءة
عبدالله: وذلك
مستقر لها.
[:-399-:] Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ile Ebu Küreyb dahi rivayet
ettiler. Lâfız Ebu Küreyb'indir. Dediler ki: Bize Ebu Muâviye rivayet etti.
(Dedi ki): Bize EI-A'meş İbrahim et-Teymi'den, o da babasından, o da
Ebu Zerr'den naklen
rivayet etti. Ebu Zerr dedi ki:
Mescide girdim,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturuyordu. Güneş batınca: "Ey
Ebu Zerr bunun nereye gittiğini biliyor musun" diye sordu.
Ben: Allah ve Resulü en
iyi bilir dedim.
O: "O gider, secde
etmek için izin ister. Ona izin verilir sonra da ona:
Geldiğin yerden dön,
denilir. Sonunda da battığı yerden doğar" buyurdu.
(Ebu Zerr) dedi ki:
Sonra (Allah Resulü) Abdullah'ın kıraatinde olduğu gibi: "Ve bu, onun için
karar kılacağı bir yerdir" diye okudu.
251 - (159) حدثنا
أبو سعيد
الأشج وإسحاق
بن إبراهيم
(قال إسحاق:
أخبرنا وقال
الأشج: حدثتا)
وكيع. حدثنا الأعمش
عن إبراهيم
التيمي، عن
أبيه، عن أبي
ذر؛ قال: سألت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم عن قوله
تعالى:
{والشمس تجري
لمستقر لها}؟ [36/
يس/الآية-38] قال
"مستقرها تحت
العرش".
[:-400-:] Bize Ebu Said el-Eşec ve İshak b. İbrahim tahdis etti,
İshak (2/60b) bize Vekl' haber verdi derken, el-Eşec tahdis etti dedi. Bize
A'meş, İbrahim et-Teymi'den tahdis etti. O babasından, o Ebu Zerr'den şöyle dediğini nakletti:
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e Allah Teala'nın: "Güneş de kendisi için belirlenmiş
bir karar yerine kadar akıp gider. " (Yasin, 38) buyruğu hakkında soru
sordum. O: "Onun karar kıldığı yer Arşın altıdır" buyurdu,
DAVUDOĞLU ŞERHİ İÇİN buraya tıklayın
NEVEVİ ŞERHİ (394-400 numaralı
hadisler): Bu babta (394) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:
"Güneş batısından doğmadan kıyamet kopmayacaktır ... " (2/194) hadisi
ile diğer rivayette (396):
"Üç
alamet çıkacak olursa,., ve Ddbbetu'l-arz" buyruğu yer almaktadır. Kadı
lyaz (rahimehullah) dedi ki: Bu hadis, hadis, fıkıh ve ehl-i sünnet
kelamcılarına göre -onu tevil eden Batınilere muhalif olarak- zahiri üzere
kabul edilmiştir.
Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in son hadiste (400) güneş hakkında:
"Onun
karar kıldığı yer Arşın altıdır" buyruğu ile "secdeye kapanır"
ifadeleri müfessirlerin hakkında ihtilafa düştüğü hususlardandır. (2/195) Bir
topluluk hadisin zahirini kabul etmişlerdir. el-Vahidı dedi ki: Buna göre güneş
her gün battıktan sonra Arşın altında karar kılar ve bu battığı yerden doğacağı
zamana kadar böylece devam edecektir.
Katade
ve Mukatil de şöyle demişlerdir: Bunun anlamı güneşin kendisi için belirlenmiş
bir zamana ve aşmayacağı bir vadeye kadar akıp gideceği şeklindedir,
el-Vahidı
dedi ki: Buna göre güneşin karar kılacağı zaman, dünyanın sonunun geleceği ve
yol alışının sona ereceği vakittir. ez-Zeccac'ın tercih ettiği görüş budur.
el-Kelbi
dedi ki: Güneş aşıp, geride bırakmayacağı, karar kılacağı son yere varıncaya
kadar konaklarında yürüyüp gider, sonra tekrar ilk konağına geri döner. (2/196)
İbn Kuteybe de bu görüşü tercih etmiştir. Allah en iyi bilendir.
Güneşin
secde etmesine gelince, bu yüce Allah'ın onda halk ettiği temyiz (ayırt etme)
ve idrak gücü ile olur.
Hadisin
senedinde (398) Abdulhamid b. Beyan el-Vasıt1 ~ardır. "Beyan" ismi be
ve ondan sonra ye harfi iledir.
Hadis-i
şerifte açıklanacak daha başka yerler de vardır. Bunlar da yüce Allah'ın
izniyle kitabın sonunda Müslim (rahimehullah)'ın hadisi tekrar zikredeceği
yerde gelecektir. Doğruyu en iyi bilen şam yüce Allah'tır.