NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
120 - (583) حدثنا
زهير بن حرب.
حدثنا سفيان
بن عيينة عن عمرو.
قال: أخبرني
أبو معبد (ثم
أنكره بعد) عن
ابن عباس؛ قال:
كنا
نعرف انقضاء
صلاة رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
بالتكبير.
{120}
Bize Züheyr b. Harb
rivayet etti. (Dediki): Bize Stifyân b. Uyeyne, Amr'dan rivayet etti. Demişki:
Bana, bunu Ebu Mâbed, İbni Abbâs'dan naklen haber verdi. (Bir zaman sonra da
onu inkâr etti.) İbni Abbâs:
— Biz Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in namazının bittiğini tekbirle anlardık.» demiş.
121 - (583) حدثنا
ابن أبي عمر.
حدثنا سفيان
بن عيينة عن عمرو
بن دينار، عن
أبي معبد مولى
ابن عباس؛ أنه
سمعه يخبر عن
ابن عباس؛ قال: ما
كنا نعرف
انقضاء صلاة
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم إلا
بالتكبير.قال
عمرو: فذكرت
ذلك لأبي معبد
فأنكره. وقال:
لم أحدثك
بهذا. قال
عمرو: وقد
أخبرنيه قبل
ذلك.
{121}
Bize İbni Ebî Ömer
rivayet etti. (Dediki): Bize Süfyân b. Uyeyne, Amr b. Dinar'dan, o da ibni
Abbâs'ın âzâdlısı Ebu Mâbed'den naklen rivayet etti ki: Onun İbni Abbâs'dan
haber verdiğini işitmiş. İbni Abbâs:
— «Biz Resûlullah(Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'in namazının bittiğini ancak tekbîrle anlardık.» demiş.
Râvî Amr diyor ki :
— «Ben bunu Ebu Mâbed'e söyledim, fakat o inkâr
etti. Ve: Ben bu hadîsi sana rivayet etmedim; dedi. Hâlbuki onu bana daha Önce
haber vermişdi.»
122 - (583) حدثنا
محمد بن حاتم.
أخبرنا محمد
بن بكر. أخبرنا
ابن جريج. ح
قال: وحدثني
إسحاق بن
منصور (واللفظ
له) قال:
أخبرنا
عبدالرزاق.
أخبرنا ابن جريج.
أخبرني عمرو
بن دينار، أن
أبا معبد مولى
ابن عباس
أخبره؛ أن ابن
عباس أخبره؛
أن رفع الصوت
بالذكر حين
ينصرف الناس
من المكتوبة،
كان على عهد
النبي صلى الله
عليه وسلم.
وأنه قال: قال
ابن عباس: كنت
أعلم، إذا
انصرفوا،
بذلك، إذا
سمعه.
{122}
Bize Mubammed b. Hatim
rivayet etti. (Dediki) : Bize Muhammed b. Bekr haber verdi. (Dediki) : Bize
ibni Cüreyc haber verdi. H.
Bana İshâk b. Mansûr da
rivayet etti. Lâfız onundur. Dediki: Bize Abdürrezzâk haber verdi. (Dediki) :
Bize ibni Cüreyc haber verdi. (Dediki) : Bana Amr b. Dinar haber verdi. Ona da
İbni Abbas'ın azadlısı Ebu Mâbed haber vermiş; ona da ibni Abbâs haber vermiş
ki:
Cemaatin farz namazdan
çıkınca yüksek sesle zikirde bulunması Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
devrinde varmış.
Ebu Mâbed şunu da
söylemiş:
— «İbni Abbâs: Ben
cemaatin namazdan çıktıklarını bu sesi işitdiğim zaman bununla bilirdim; dedi.»
İzah:
Bu hadîsi Buharî Ezan;
Ebu Davud da Kitabu's-Salat da tahrîc etmişlerdir.
Görülüyorki hadîsi
evvelâ Ebu Mâbed rivayet etmiş; bir müddet sonra kendisi rivayet ettiğini inkâi
etmişdir.
İmam Müslimin bu
hadîsle ihticâc etmesi onu sahih kabul ettiğine delildir. Yâni râvî kendi
rivayet ettiği bir hadîsi bir müddet sonra inkâr eder; fakat bu hadîsi ondan
mevsuk râvîler rivayet etmiş bulunursa o hadîs sahîhdir. Nevevî: «Hadîs
imamları ile fukahâ ve Usûl-u fıkıh imamlarından müteşekkil cumhûr-u ulemânın
mezhebi budur.» diyor. Bu zevata göre râvînin unutması veya şüpheye düşmesi
sebebi ile inkâr ettiği yahut «Hatırımda değil.» veya: «Bunu sana rivayet
ettiğimi hatırlamıyorum» dediği bir hadîsle ihticâc olunabilir. Bu bâbda
muhalefet eden yalnız Hanefîler'den Kerhî'dir. Ona göre böyle bir hadîsle
ihticâc olunamaz.
Fakat râvî hadîsi kat'î
sûretde inkâr eder; kendisinden rivâyetde buJunanların yalan söylediklerini
bildirir; ve bu hadîsi asla rivayet etmediğini söylerse o hadîsle bütün ulemâya
göre ihticâc caiz değildir.
îbni Abbâs (Raâiyallahû
anh)'ın: «Farz namazdan çıkınca cemaatın yüksek sesle zikirde bulunması Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) devrinde vardı.» demesi Cumhur-u Ulemâya göre
merfû hadîs hükmündedir. Zâten hadîsin diğer rivayetleri mevsûldür.