NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
136 - (745) وحدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا سفيان
بن عيينة عن
أبي يعفور
(واسمه واقد،
ولقبه وقدان).
ح وحدثنا أبو
بكر ابن أبي
شيبة وأبو
كريب. قالا:
حدثنا أبو
معاوية عن
الأعمش. كلاهما
عن مسلم، عن
مسروق، عن
عائشة. قالت:
من
كل الليل قد
أوتر رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فانتهى وتره
إلى السحر.
[ش (من
كل الليل) أي
من كل أجزاء
الليل. من
أوله وأوسطه
وآخره.
(فانتهى وتره
إلى السحر)
معناه كان آخر
أمره الإيتار
في السحر.
والمراد به
آخر الليل].
{136}
Bize Yalıya b. Yahya
rivayet etti. (Dediki): Bize Süfyan b, Uyeyne, Ebû Ya'fûr'dan naklen haber
verdi. (Bu zat’ın ismi Vakid, lakabı da Vakdan'dır.) H.
Bize Ebû Bekr b. Ebi
Şeybe ile Ebû Kureyb dahî rivayet ettiler, dedilerki: Bize, Ebû Muaviye,
A'meş'den rivayet etti. Bunların ikisi de Müslim'den, o da Mesrûk'dan, o da
Âişe'den naklen rivayet etmişlerdir. Âişe şöyle demiş:
«ResûluIIah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem), gecenin her cüz'ünde vitir namazı kılmışdır. Neticede vitr'i
seherde nihayet bulmuşdur.»
137 - (745) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة
وزهير بن حرب.
قالا: حدثنا
وكيع عن
سفيان، عن أبي
حصين، عن يحيى
بن وثاب، عن
مسروق، عن
عائشة. قالت:
من
كل الليل قد
أوتر رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. من
أول الليل
وأوسطه وآخره.
فانتهى وتره
إلى السحر.
{137}
Bize Ebû Bekr b. Ebî
Şeybe ile Züheyr b. Harb rivayet ettiler. Dediler ki: Bize, Vekî', Süfyân'dan,
o da Ebû Hasîn'den, o da Yahya b. Vessâb'dan, o da Mesrûk'dan, o da Âişe'den
naklen rivayet etti. Şöyle demiş:
«Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) gecenin her cüz'ünde (yâni) evvelinde, ortasında ve sonunda
vitir kılmışdrr. Neticede vitr'i seherde nihayet bulmuşdur.»
138 - (745) حدثني
علي بن حجر.
حدثنا حسان
(قاضي كرمان)
عن سعيد بن
مسروق، عن أبي
الضحى، عن
مسروق، عن عائشة.
قالت.
كل
الليل قد أوتر
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فانتهى
وتره إلى آخر
الليل.
{138}
Bana, Alîyü'bnü Hucr
rivayet etti. (Dediki): Bize Kirman kadısı Hassan, Saîd b. Mesrûk'dan, o da
Ebû'd-Duhâ'dan, o da Mesrûk'dan, o da Âişe'den naklen rivayet etti. Âişe, şöyle
demiş:
«Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem), gecenin her cüz'ünde vitr kılmışdır. Neticede vitr'i gecenin sonunda nihayet
bulmuşdur.»
İzah:
Bu hadîsi Buhârî
«Kitâbü'l - Vitr» de; Ebû Dâvûd «Ki-tâbu's-Salât» da tahrîc etmişlerdir.
«Neticede vitr'i
seherde nihayet bulmuşdur.» cümlesinden murâd; Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'in son zamanlarında vitr'i seher vaktinde yâni gecenin sonunda
kıldığını anlatmakdir. Nitekim Ebû Dâvûd'un rivayetinde :
«Lakin vefatı zamanında
vitr'i seherde nihayet bulmuşdur.» denilmişdir.
Aişe r.a.'in de beyân
ettiği vecîhle Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vitir namazını gecenin
her cüz'ünde yâni kimi evvelinde kimi ortasında kimi de sonunda kılmışdir.
Fahr-i Kâinat (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz, bununla vitir namazının
gecenin her cüz'ünde kılınabileceğini anlatmak istemişdir. Vitr'i gecenin
sonuna te'hîr etmesi, uyanacağından emin bulunan kimsenin vitr'i gecenin
sonunda kılmasının efdal olduğuna tenbîh içindir.
Selefden bâzıları
vitr'i gecenin evvelinde kilarlarmış. Ebû Bekr, Osman, Ebû Hureyre ve Râfi' b.
Hadîc (Radiyallahû 'anhûm) bunlar meyânındadır. Ömeru'bnü'l-Hattâb, Alî b. Ebî
Tâlib, İbni Mes'ûd, İbni Abbâs, İbni Ömer ve Ebû'd-Derdâ, hazerâtı ile
Tabiînden birçokları da vitri gecenin sonunda kılarlarmış. Gerçi bir hadîsde
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Ebû Hureyre'ye vitr namazını
uyumadan kılmasını emir buyurmuşdur. Fakat bu efdali beyân değil, onun uyuyup
kalacağından endîşe ettiği içindir.
îbni Huzeyme 'nin Hz.
Ebû Katâde 'den rivayet ettiği bir hadîsde, Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in Hz. Ebû
Bekr'e :
«Vitri ne zaman
kılarsın?» diye.sorduğu, onun da: «Uyumadan kılarım.» cevâbını verdiği; aynı
suâli Ömer'e sorduğu, onun : «Evvelâ uyurum, sonra kalkar vitr'i kılarım.»
cevâbını verdiği görülmektedir. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Hz.
Ebû Bekr'e: «Sen akıllı davrandın. Yahut sağlama iş yaptın!»; Hz. Ömer'e de:
«Sen kuvvetli olan tarafı tutun!» demişdir.
Vitir namazı hakkındaki
muhtelif rivayetlerin araları nasıl bulunduğunu görmüşdük. Bu husûsda Kadı İyâz
da şunları söylemektedir: «Ulemâ derler ki: Bu hadîslerde İbni Abbâs, Zeyd ve
Âişe'den her biri gördüklerini haber vermişlerdir. Hz. Âişe hadîsindeki
ihtilâflar, bâzılarına göre râvîlerden, bâzılarına göre de Âişe (Radiyallahû
anha)'nin kendisindendir. Caiz ki, Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
gece namazını onbir rek'ât kıldığı rivayeti diğerlerinden fazla ola. Hz.
Âişe'nin sair rivayetleri bâzı zamanlarda vâkî olan nâdirâtdandır. Bunların en
çoğu gece namazının, sabahın sünneti ile birlikde onbeş, en azı da yedi rek'ât
olduğunu gösterir ki, bu da vaktin genişliğine veya darlığına göre kıraati
uzatarak kılmdığındandır. Netekim Huzeyfe ve îbni Mes'ûd hadîslerinde böyle
olduğu bildirilmişdir. Yahut uyku veya hastalık gibi bir özürden dolayı veya
yaşı ilerlediği vakit bâzı vakitlerde gece namazını böyle muhtelif kılmışdır.
Netekim Hz. Âişe: Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yaşlandığı vakit
gece namazını yedi rek'ât kılmağa başladı; demişdir. Hz. Âişe'nin bazen gece
namazının evvelinde kıldığı hafif iki rek'âtla sabah namazının sünnetini saymış
olması; bazen de saymaması, yahut bir rivayette bunlardan yalnız birini
söylemiş olması da mümkündür... Bu bâbda ötesine geçilemiyen ve noksanı caiz
olmayan bir had bulunmadığında hilaf yokdur. Gece namazı ne kadar ziyâde
yapılırsa, ecri de o nisbette artan ibâdetlerdendir. Hilaf yalnız Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in fi'li ve kendisi için seçtiği mikdâr
husûsundadır.»