NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
169 - (1073) حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
ليث. ح وحدثنا
محمد بن رمح.
أخبرنا الليث
عن ابن شهاب ؛
أن عبيد بن
السبّاق قال إن
جويرية، زوج
النبي صلى
الله عليه
وسلم أخبرته ؛
أن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم دخل
عليها فقال:
"هل
من طعام ؟"
قالت: لا.
والله ! يا
رسول الله ! ما
عندنا طعام
إلا عظم من
شاة أعطيته
مولاتي من
الصدقة. فقال :
"قريبة. فقد
بلغت محلّها".
{169}
Bize Kuteybetü'bnu Saîd
rivayet etti. (Dediki): Bize Leys rivayet etti. H.
Bize Muhammed b. Rumh da
rivayet etti. (Dediki): Bize Leys, îbni Şihâb'dan naklen haber verdi ki, Ubeyd
b. Sebbâk şöyle demış:
Bana Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Cüveyriye haber verdi ki, Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) onun yanına girerek:
— «Yiyecek bir şey var mı?» diye sormuş;
Cüveyriye:
— «Hayır vallahi yâ Resûlallah! Yanımızda
azatlı cariyemin sadakadan verdiği bir koyun kemiğinden başka hiç bir yiyecek
yok.» demiş. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)-— «Getir!
O, yerini buldu.» buyurmuşlar.
(1073) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة
وعمرو الناقد
وإسحاق بن
إبراهيم. جمعا
عن ابن عيينة،
عن الزهري،
بهذا
الإسناد،
نحوه.
{…}
Bize Ebû Bekir b. Ebî
Şeybe ile Amru'n-Nâkıd ve ishâk b. îbrâhîm toptan ibni Uyeyne'den, o da
Zührî'den naklen bu isnâdla bu hadîsin mislini rivayet ettiler.
İzah:
Resulullah {Sallallahu
Aleyhi ve Sellem): «O, yerini buldu.» buyurmakla «Ondan sadaka hükmü gitti ve
bizel helâl oldu.» demek istemiştir. Hadis-i şerîf:
«Kurban etini veya sair
sadakalardan birini kabul eden fakir, onu satabilir, hattâ sadakayı veren
kimsenin bile alması câizdir.» diyenlerin delilidir.
Mâlikiler'den bâzıları:
«Kurban etini alan kimsenin, onu satması caiz değildir.» demişlerdir.
Hadîs-i şerif, bir
illetten dolayı haram kılınan bir şey'in, o illet ortadan kalkınca tekrar helâl
olacağına delildir. Bu kaaide mecellede: «Mâni zail oldukta, memnu avdet eder.»
şeklinde hulâsa edilmiştir.
Buna usûl-i fıkıh
ilminde «in'ikas-i İllet» denilir. Yâni illetin şartı, aksine dönmektir. İllet
kalkınca hüküm de kalkar. Zîrâ böyle olmasa illet illet olamaz.
İn'ikâs: Nefî ve illet
taraflarında telâzüm hâsıl olmaktır. Delil böyle değildir. Onda, inikas şart
kılınmaz. Çünkü delilin bulunmaması medlulün de bulunmamasını istilzam etmez.
Yine bu hadis âzatlı
köle ve cariyelere sadakanın helâl olduğuna delildir. Çünkü Hz. Cüveyriye,
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve $ellem)'in âzatlı cariyelerinden idi.