NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
4 - (1178) حدثنا
يحيى بن يحيى
وأبو الربيع
الزهراني وقتيبة
بن سعيد.
جميعا عن
حماد. قال
يحيى: أخبرنا حماد
بن زيد عن
عمرو، عن جابر
بن زيد، عن
ابن عباس رضي
الله عنهما.
قال: سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وهو يخطب
يقول:
"السراويل،
لمن لم يجد
الإزار.
والخفان، لمن
لم يجد
النعلين"
يعني المحرم.
{4}
Bize Yahya b. Yahya ile
Ebu'r-Rabî' Ez-Zehrâni ve Kuteybetü'bnü Said hep birden Hammad'dan rivayet ettiler.
Yahya dediki: Bize Hammad b. Zeyd, Amr'dan, o da Câbir b. Zeyd'den, o da İbni
Abbâs (Radiyallahu anhuma)'dan naklen haber verdi. İbni Abbâs şöyle demiş:
Ben, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den işittim, hutbe okurken, ihramlıyı kastederek:
«Don giymek, gömlek
bulamıyana, mest giymek de ayakkabı bulamıyana, caizdir.» buyuruyordu.
(1178) حدثنا
محمد بن بشار.
حدثنا محمد
(يعني ابن جعفر)
ح وحدثني أبو
غسان الرازي.
حدثنا بهز.
قالا جميعا:
حدثنا شعبة عن
عمرو بن
دينار، بهذا
الإسناد ؛ أنه
سمع النبي صلى
الله عليه
وسلم يخطب
بعرفات. فذكر
هذا الحديث.
{…}
Bize Muhammed b. Beşşâr
rivayet etti. (Dediki): Bize Muhammed yani İbni Ca'fer rivayet etti. H.
Bana Ebû Gassân Er-Râzi
de rivayet etti. (Dediki): Bize Behz rivayet etti. Bu râvilerin ikisi de
dedilerki: Bize, Şu'be, Amr b. Dinar'dan bu isnadla rivayet etti ki Amr, Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'i Arafat'da hutbe okurken dinlemiş ve bu hadîsi
anlatmış.
م (1178) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا سفيان
بن عيينة. ح
وحدثنا يحيى
بن يحيى.
أخبرنا هشيم.
ح وحدثنا أبو
كريب. حدثنا
وكيع عن
سفيان. ح
وحدثنا علي بن
خشرم. أخبرنا
عيسى بن يونس
عن ابن جريج. ح
وحدثني علي بن
حجر. حدثنا
إسماعيل عن
أيوب. كل
هؤلاء عن عمرو
بن دينار،
بهذا الإسناد.
ولم يذكر أحد
منهم: يخطب
بعرفات، غير شعبة
وحده.
{…}
Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe
rivayet etti. (Dediki): Bize Süfyân b. Uyeyne rivayet etti. H.
Bize Yahya b. Yahya da
rivayet etti. (Dediki): Bize Hüseyin haber verdi. H.
Bize Ebû Kureyb dahî
rivayet etti. (Dediki): Bize Veki', Süfyân'-dan rivayet etti. H.
Bize Aliyyü'bnü Haşrem
de rivayet etti. (Dediki): Bize İsa b. Yûnus, İbni Cüreyc'den rivayet etti. H.
Bana Aliyyü'bnü Hucr
dahi rivayet etti. (Dediki): Bize İsmail, Eyyûb'dan rivayet etti.
Bu Râvilerin hepsi Amr
b. Dinar'dan bu isnadla rivayette bulunmuşlardır. Şu'be'den başka hiç biri
«Arafât'da hutbe okurken» kaydını zikretmemişlerdir.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri
Kitâbu'l-Hacc- ile Kitâbu'l-Iibâs da, Tirmizl, Nesaî ve İbni Mâce
«Kitâbu'l-Haco da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.
Ayakkabı bulamayan için
mest giymenin caiz olduğu burada mutlak olarak zikredilmişse de bu mutlak
yukardaki mukayyed hadîse hamledilmiştir. Yani «Ayakkabı bulamayan kesik konçlu
mest giysin.» demektir.
Nevevî diyor ki: «Ulemâ
bu iki hadîs hakkında ihtilâf etmişlerdir, îmam Ahmed'e göre mestleri konçlarını
kesmeden giymek caizdir. Delili bu hadîsle bundan sonra gelen Câbir hadîsidir.
Hanbeliyye ulemâsı İbni
Abbâs hadîsinin — yukardaki— İbni Ömer hadîsini neshettiğini söyler ve mestleri
kesmenin mal israfı olacağını iddia ederlermiş.
İmam Mâlik, Ebû Hanîfe,
Şafiî ve Cumhûru ulemâ'ya göre konçlarını kesmeden mest giymek caiz değildir.
Delilleri bundan
evvelki İbni Ömer (Radiyallahû anh) hadîsidir. Onlara göre îbni Abbâs ile Câbir
hadisleri mutlaktırlar. Binâenaleyh onları koncu kesik mest mânâsına hamletmek
îcab eder. Zira mutlak mukayyede hamledilir.
Mevsuk olan râvinin
ziyâdesi makbuldür. .
Hanbeliyye ulemâsının
(Mal israfıdır.) iddiaları doğru değildir. Çünkü mal israfı yasak husûsatta
olur. Şerîatın emrettiği şey, israf olamaz.
Ayakkabı bulamadığı
için mest giyen hacıya fidye lâzım gelip gelmiyeceği mes'elesi de ihtilaflıdır.
îmam Mâlik, İmam Şafiî
ve onlara muvafakat eden diğer ulemâya göre fidye lâzım değildir. Zira lâzım
olsa Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onu bildirirdi.
İmam A'zam ile diğer
Hanefîiyye ulemâsına göre fidye lâzımdır. Nitekim başını traş ettirmeye muztar
kalan hacı traş olur, fidye de verir.
Cumhûr-u ulemâ'ya göre
ihramlı bir kimse gömlek bulamadığı zaman yalnız don giyebilir.
İmam Mâlik bunu tecviz
etmemiştir. Çünkü İbni Ömer hadîsinde bu mes'ele zikredilmemiştir.
Nevevî diyor ki:
«Doğrusu mubah olmasıdır. îbni Ömer hadîsinde buna dair hüccet yoktur. Çünkü o
hadîsde Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gömleğin bulunduğu hali
zikretmiş, Îbni Abbâs ile Câbir (Radiyallahû anh) hadîslerinde ise bulunmadığı
hâli beyân buyurmuştur.
Cabir hadîsi şudur: Bir
sonraki Hadistir.