NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
72 - (1542) حدثنا
يحيى بن يحيى
التميمي. قال:
قرأت على مالك
عن نافع، عن
ابن عمر؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم نهى عن
المزابنة.
والمزابنة
بيع الثمر
بالتمر كيلا.
وبيع الكرم
بالزبيب كيلا.
{72}
Bize Yahya b. Yahya
Et-Temîmî rivayet etti. (Dediki): Mâlik'e: Nâfi'deıı dinlediğim, onun da ibni
Ömer'den naklen rivayet ettiği şu hadisi okudum :
«Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) müzâbeneyi yasak ettiler. Müzâbene taze hurmayı kuru hurma
mukabilinde ölçekle satmak ve taze üzümü kuru üzüm mukabilinde ölçekle
satmaktır.»
73 - (1542) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة
ومحمد بن
عبدالله بن
نمير. قالا:
حدثنا محمد بن
بشر. حدثنا
عبيدالله عن
نافع؛ أن
عبدالله
أخبره؛
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم نهى عن
المزابنة.
والمزابنة
بيع ثمر النخل
بالتمر كيلا،
وبيع العنب
بالزبيب
كيلا، وبيع
الزرع
بالحنطة كيلا.
{73}
Bize Ebû Bekr b. Ebî
Şeybe ile Muhammed b. Abdillâh b. Numeyr rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Muhammed
b. Bişr rivayet etti. (Dediki): Bize Ubeydullah, Nâfi'den rivayet etti. Ona da
Abdullah haber vermiş ki,
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem) müzâbene-den (yâni) hurmanın yemişini kuru hurma mukabilinde ölçekle
satmaktan; taze üzümü ölçekle kuru üzüm mukabilinde satmaktan ve ekini buğday
mukabilinde ölçekle satmaktan nehî buyurmuş.
(1542) - وحدثناه
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثناه ابن
أبي زائدة عن
عبيدالله،
بهذا
الإسناد،
مثله.
{…}
Bize bu hadîsi yine Ebû
Bekr b. Ebî Şeybe rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Ebî Zaide, Ubeydullah'dan
bu isnâdla bu hadîsin mislini rivayet eyledi.
74 - (1542) حدثني
يحيى بن معين
وهارون بن
عبدالله
وحسين بن
عيسى. قالوا:
حدثنا أبو
أسامة. حدثنا
عبيدالله عن
نافع، عن ابن
عمر، قال:
نهى
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
عن المزابنة.
والمزابنة
بيع ثمر النخل
بالتمر كيلا.
وبيع الزبيب
بالعنب كيلا.
وعن كل ثمر
بخرصه.
{74}
Bana Yahya b. Maîn ile
Harun b. Abdillâh ve Hüseyn b. îsâ rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Ebû Usâme
rivayet etti. (Dediki): Bize Ubeydullah, Nâfi'den, o da ibni Ömer'den naklen
rivayet etti. Şöyle demiş:
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) müzâbeneden nehî buyurdu. Müzâbene : Hurmanın yemişini kuru
hurma mukabilinde ölçekle satmak ve kuru üzümü taze üzüm mukabilinde ölçekle
satmaktır. Göz karariyle her meyveyi satmaktan da nehî buyurdular.
75 - (1542) حدثني
علي بن حجر
السعدي وزهير
بن حرب. قالا: حدثنا
إسماعيل (وهو
ابن إبراهيم)
عن أيوب، عن نافع،
عن ابن عمر؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم نهى عن
المزابنة.
والمزابنة أن
يباع ما في
رؤوس النخل
بتمر، بكيل
مسمى. إن زاد
فلي، وإن نقص
فعلي.
{75}
Bana Alî b. Hucr
es-Sa'dî ile Züheyr b. Harb rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize İsmail yâni îbni
İbrahim, Eyyûb'dan, o da Nâfi'den, o da îbni Ömer'den naklen rivayet ettiki,
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) müzâbeneden nehî buyurmuş. Müzâbene: Hurmaların üzerindeki
yemişi belli ölçekle satarak; artarsa benim, yetmezse ben tamamlayacağım
demekmiş.
(1542) - وحدثنيه
أبو الربيع
وأبو كامل.
قالا: حدثنا
حماد، بهذا
الإسناد،
نحوه.
{…}
Bize bu hadisi
Ebu'r-Rabî' ile Ebû Kâmil de rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Hammâd rivayet
etti. (Dediki): Bize Eyyûb bu isnâdla bu hadîsin benzerini rivayet etti.
76 - (1542) حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
ليث. ح وحدثني
محمد بن رمح.
أخبرنا الليث
عن نافع، عن
عبدالله. قال:
نهى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم عن
المزابنة: أن
يبيع ثمر
حائطه، إن
كانت نخلا،
بتمر كيلا.
وإن كان كرما،
أن يبيعه
بزبيب كيلا.
وإن كان زرعا،
أن يبيعه بكيل
طعام. نهى عن
ذلك كله.
وفي رواية
قتيبة. أو كان
زرعا.
[ش
(حائطه)
الحائط هنا
البستان،
فيجمع على
حوائط. وأما
الحائط،
بمعنى الجدار،
فيجمع على
حيطان].
{76}
Bize Kuteybe b. Saîd rivayet
etti. (Dediki): Bize Leys rivayet etti. H.
Bana Muhammed b. Rumh da
rivayet etti. (Dediki): Bize Leys, Nâfi'den, o da Abdullah'dan naklen haber
verdi. Abdullah şöyle demiş :
«Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) müzâbeneyi (yâni) bahçesinin yemişini hurma ise hurma
mukabilinde ölçekle; bağ ise üzümünü kuru üzüm mukabilinde ölçekle; ekin ise
kile ile zahire mukabilinde satmayı yasak etti. Bunların hepsinden nehî
buyurdu. Kuteybe'nin rivayetinde: «veya ekin ise» denilmiştir.
(1542) - وحدثنيه
أبو الطاهر.
أخبرنا ابن
وهاب. حدثني يونس.
ح وحدثناه ابن
رافع. حدثنا
ابن أبي فديك.
أخبرني
الضحاك. ح
وحدثنيه سويد
بن سعيد.
حدثنا حفص بن
ميسرة. حدثني
موسى بن عقبة.
كلهم عن نافع،
بهذا
الإسناد، نحو
حديثهم.
{…}
Bana bu hadîsi
Ebu't-Tâhir de rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Vehb haber verdi. (Dediki):
Bana Yûnus rivayet etti. H.
Bize bu hadîsi İbni
Rafi' dahî rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Ebî Füdeyk rivayet etti. (Dediki):
Bana Dahhâk haber verdi. H.
Bana bu hadîsi Süveyd b.
Saîd de rivayet etti. (Dediki): Bize Hafs b. Meysera rivayet etti. (Dediki):
Bana Mûsâ b. Ukbe rivayet etti. Bu râvüerin hepsi Nâfi'den bu isnâdla
yukarıkilerin hadîsi gibi rivayette bulunmuşlardır.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî ile
Nesâî «Buyu'» bahsinde tahrîc etmişlerdir.
Müzâbenenin lügat
mânâsı itişip kakışmaktır. Burada tahmin suretiyle kuru yemiş karşılığında taze
yemiş satın almaya müzâbene denilmesi bu alış verişte kavga gürültü fazla
olduğu ve alanla satandan her biri hakkını müdafaa ettiği içindir. Kazzâz'ın
«El-Câmi'» adlı eserinde müzâbene şöyle ta'rîf edilmiştir: «Müzâbene: Aldatmayı
tezammun eden her alış veriştir. Göz kararıyla satılıp kilesi, ölçüsü ve sayısı
bilinmeyen şeylerin satışı bu kabildendir.» İmam Şâfiî'ye göre müzâbene: Meçhulü
meçhulle yahut meçhulü nakdi ribâ cinsinden olan malûmla satmaktır. İmam
Mâlik'in kavli de bu ise de onun tarifinde ribâ kaydı mu'teber değildir.
Ebû Ömer İbni
Abdiiberr: «Bu hadiste müzâbenenin tefsiri ya İbni Ömer yahut Resûlullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tarafından yapıldığında ulemâ arasında hilaf
yoktur. En azından İbni Ömer tarafından yapılmıştır ki, hadîsi rivayet eden de
odur; binâenaleyh makbuldür. Kaldı ki, bu hususta muhalefet eden de yoktur.»
diyor.
Başaktaki buğdayı peşin
buğdayla satmaya mühâkale derler. Bâzıları mühâkaleyi: «Yerden çıkan mahsulün
üçte biri yahut dörtte biri gibi muayyen bir miktarını vermek suretiyle yapılan
müzâreadır.» diye ta'rif etmişlerdir. Bu takdirde muhâkale muhabere mânâsında
kullanılmış olur. Muhâkaleyi: «Ekini kemâle gelmeden satmaktır.» diye ta'rif
edenler olduğu gibi: «Yeri buğday karşılığında kiralamaktır.» diyenler de
vardır.
Ebû Ömer îbni
Abdilberr'in beyânına göre ulemâ kuru üzüm karşılığında taze üzüm safî buğday
mukabilinde başakta buğday satmanın haram olduğunda ittifak etmişlerdir.
Cumhura göre taze üzümle taze hurmanın devşirilmiş veya ağaç üzerinde olması
hüküm itibariyle hep birdir. Yalnız İmam Âzam devşirilmiş üzüm, buğday ve
hurmanın kendi misli kuru üzüm, buğday ve kuru hurma karşılığında
satılabileceğini söylemiştir. Fazlalıkla satmaya cevaz vermemiştir. İbni
Münzir: «Zannederim Ebû Sevr de İmam Âzam'a muvafakat etmiştir.» diyor.
İbni Battal; «Ulemâ
hurma ağacının üzerindeki hurmayı kuru hurma karşılığında satmanın caiz
olamayacağına ittifak etmişlerdir; zira bu satış müzâbenedir; Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) onu yasak etmiştir. Devşirilmiş taze hurmayı o miktar kuru
hurma ile satmaya gelince: Cumhura göre hurmayı cinsi cinsine satmak ne misli
misline, ne de fazlalıkla caiz değildir. Hanefîler'den İmam Ebû Yûsuf ile İmam
Muhammed'in mezhepleri de budur...» demiştir.