NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
1 - (1960) حدثنا
أحمد بن يونس.
حدثنا زهير.
حدثنا الأسود
بن قيس. ح
وحدثناه يحيى
ابن يحيى.
أخبرنا أبو خيثمة
عن الأسود بن
قيس. حدثني
جندب بن
سفيان. قال:
شهدت
الأضحى مع رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فلم يعد أن
صلى وفرغ من
صلاته، سلم.
فإذا هو يرى
لحم أضاحي قد
ذبحت، قبل أن
يفرغ من
صلاته. فقال
(من كان ذبح
أضحيته قبل أن
يصلي - أو نصلي -
فليذبح
مكانها أخرى. ومن
كان لم يذبح،
فليذبح باسم
الله).
[ش
(باسم الله)
قال الكتاب من
أهل العربية:
إذا قيل باسم
الله تعين
كتبه بالألف.
وإنما تحذف
الألف إذا كتب
بسم الله
الرحمن الرحيم
بكمالها].
{1}
Bize Ahmed b. Yûnus
rivayet etti. (Dediki): Bize Züheyr rivayet etti. (Dediki): Bize Esved b. Kays
rivayet etti. H.
Bize bu hadîsi Yahya b.
Yahya da rivayet etti, (Dediki): Bize Ebû Hayseme, Esved b. Kays'dan naklen
haber verdi. (Demişki): Bana Cündeb b. Süfyan rivayet etti. (Dediki):
Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) ile birlikte kurbanda bulundum. Namazı kılmaktan ve namazını
bitirip selâm vermekten öteye geçmedi. Bir de ne görsün, o namazından çıkmadan
kesilmiş kurban etleri!.. Bunun üzerine:
«Kim kurbanını namazı
kılmazdan —yahut biz namazı kılmazdan—
önce kesti ise onun yerine bir başkasını kessin) Kim kesmediyse besmele ile
kessin!» buyurdular.
2 - (1960) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا أبو
الأحوص سلام
بن سليم عن
الأسود ابن
قيس، عن جندب
بن سفيان. قال:
شهدت
الأضحى مع
رسول الله صلى
الله عليه وسلم.
فلما قضى
صلاته
بالناس، نظر
إلى غنم قد ذبحت.
فقال (من ذبح
قبل الصلاة،
فليذبح شاة
مكانها. ومن
لم يكن ذبح،
فليذبح على
اسم الله).
[ش
(على اسم الله)
هو بمعنى
رواية: فليذبح
باسم الله. أي
قائلا: باسم
الله. هذا هو
الصحيح في معناه].
{2}
Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe
de rivayet etti. (Dediki): Bize Ebû'I-Ahvas Sellâm b. Süleym, Esved b.
Kays'dan, o da Cündep b. Süfyan'dan naklen rivayet etti. Cündep şöyle demiş:
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'le birlikte kurbanda bulundum. Cemaat'a namazı kıldırdığı vakit kesilmiş
bir takım koyunlar gördüm de:
«Kim namazdan önce kesti
ise onun yerine bîr koyun kessin. Kim kesmediyse besmeleyle kessin!»
buyurdular.
(1960) - وحدثناه
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
أبو عوانة. ح
وحدثنا إسحاق
بن إبراهيم
وابن أبي عمر
عن ابن عيينة.
كلاهما عن الأسود
بن قيس، بهذا
الإسناد.
وقالا: على
اسم الله.
كحديث أبي
الأحوص.
{…}
Bize bu hadîsi Kuteybe
b. Saîd de rivayet etti, (Dediki): Bize Ebû Avâne rivayet etti. H.
Bize İshak b. İsmail ile
İbni Ebi Ömer, ibni Uyeyne'den rivayet ettiler. Her iki râvi Esved b. Kays'dan
bu îsnadla rivayette bulunmuş ve Ebu'l-Ahvas hadîsinde olduğu gibi
«Besmele ile»
demişlerdir.
3 - (1960) حدثنا
عبيدالله بن
معاذ. حدثنا
أبي. حدثنا
شعبة عن
الأسود، سمع
جندبا البجلي
قال:
شهدت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم صلى يوم
أضحى. ثم خطب،
فقال (من كان
ذبح قبل أن
يصلي، فليعد
مكانها. ومن
لم يكن ذبح،
فليذبح باسم
الله).
{3}
Bize UbeyduIIah b. Muâz
rivayet etti. (Dediki): Bize babam rivayet etti. (Dediki): Bize Şu'be,
Esved'den rivayet etti. O da Cündeb El-Becelî'yi şöyle derken işitmiş.
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'i kurban günü namaz kılarken gördüm. Sonra hutbe okudu ve :
«Kim (bayram namazını)
kılmadan kesti ise onun yerine başkasını iade etsin. Kim kesmediyse besmeleyle
kessin!» buyurdular.
(1960) - حدثنا
محمد بن
المثنى وابن
بشار. قالا:
حدثنا محمد بن
جعفر. حدثنا
شعبة، بهذا
الإسناد، مثله.
{…}
Bize Muhammed b. Müsennâ
ile İbni Beşşâr rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivayet
etti. (Dediki): Bize Şu'be bu isnadla bu hadîsin mislini rivayet etti.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî
«îdeyn» ile «Edâhî, Nuzûr, Tevhîd» ve «Zebâih» bahislerinde; Nesâî ile İbnü
Mâce de «Edâhî»'de muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in :
«Namazını kılmazdan önce»mi
yoksa «Biz namazımızı kılmazdan önce» mi. buyurduğunda râvi şekketmiştir.
Ulemâ zengine kurban
kesmenin vâcib olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir. Cumhura göre zenginin
kurban kesmesi sünnettir. Özrü olmadığı halde kesmese günahkâr olmaz, kazası da
lâzım gelmez. Bu kavil Ebû Bekr-i Sıddık, Ömer b. Hattâb, Bilâl-i Habeşî, Ebû
Mes'ud-u Bedrî (Radiyallahu anhum) ile Saîd b. Müseyyeb, Alkame, Esved, Atâ,
İmam Malik, İmam Ahmed, îshak, Ebû Sevr, Müzeni, İbnü Münzir, Dâvud.u Zahirî ve
Hanefîler'den İmam Ebû Yûsuf iîe İmam Muhammed'in. mezhebleridir.
imam Azam, Rabîa ve
Evzâî zengine kurban kesmenin vâcib.olduğuna kaildirler. Mâlikîler'den
bazılarının mezhebi de budur. İbrahim Nehâî: «Kurban kesmek zengine vaciptir.
Bundan yalnız Minâ'daki hacılar müstesnadır» demiştir. Hanefîler'in meşhur olan
mezhebine göre de kurban hür, mukim ve zengin olan müslümana vaciptir.
Kurbanın vakti : İmamla
beraber bayram namazı kılındıktan sonradır. Bu hususta ittifak vardır. İbni
Münzir, bayram günü fecirden önce kurban kesilemiyeceğine ulemânın ittifak
ettiğini söylemiştir. Fecr doğduktan sonra kesilip kesilememesi ihtilaflıdır.
İmam Şafiî ile Dâvud-u
Zahirî, İbni Münzir ve diğer bazı ulemâya göre kurbanın vakti güneş doğarak
bayram namazı kılacak ve iki hutbe okuyacak kadar zaman geçtikten sonra girer.
Bundan sonra mutlak surette kurbanı kesmek caizdir.
Imam-ı Âzam'la Atâ':
«Kurban'ın vakti köylerle sahrada yaşayanlar hakkında fecir doğduktan sonra
girer. Şehirliler hakkında imam bayram namazını kıldırıp hutbeyi okumazdan
girmez. Bir şehirli bundan önce kurbanını kesse, kurban namına kâfi değildir.»
demişlerdir, îmam Mâlik'e göre, imam bayram namazım kılıp hutbesini okumadan ve
kurbanını kesmeden başkaları kurbanını kesemez. İmam Ahmed imam'ın bayram
namazını kıldırmasından önce kurban kesmenin caiz olmadığını namazdan sonra ise
imamın kesmesini beklemeden kurban kesmenin caiz olduğunu söylemiştir. Kurban
kesenin şehirli veya köylü olması hükümde birdir. Hasan-ı Basrî ile Evzâî'den
ve İshak 'dan da böyle bir kavil rivayet olunmuştur; Rarbîa ; «İmam bulunmayan
yerde güneş doğmadan kurban kesilmez. Fakat doğduktan sonra kesilebilir»
demiştir.
Kurban kesmenin son
vakti: İmam Âzam'la İmam Mâlik ve İmam Ahmed'e göre bayram günüyle ondan
sonraki iki gündür. (bayramın ilk 3 günü) Bu kavil ashab-ı kiramdan Ömer b.
Hattâb, Ali b. Ebî Tâlib, Abdullah b. Ömer ve Enes b. Mâlik (Radiyallahu anh)
hazeratından rivayet olunmuştur.
İmam Şafiî: «Kurbanı
bayram günü ile onu takib eden üç teşrik gününde kesmek caizdir» demiştir.
Cübeyr b. Mut'im ve İbni Abbâs (Radiyallahu anh) ile Atâ', Hasan-ı Basrî, Ömer
b. Abdilaziz, Süleyman b. Musa, Mekhûl ve Dâvud-u Zahirî'nin mezhebleri de
budur, Saîd b. Cübeyr şehirler halkının yalnız Kurban Bayramı günü, köylülerin
ise bayram gününden maada teşrik günlerinde de kurban kesebileceğine kail
olmuş. Muhammed b. Sîrîn ise bayram gününden (4 günün birinci günü) başka bir
günde hiç bir kimsenin kurban kesemeyeceğini söylemiştir.
Bayram gecelerinde
kurban kesmek Ebu Hanife ile İmam-ı Şafiî, İmam Ahmed, İshâk, Ebû Sevr ve
cumhura göre mekruhtur. İmam Mâlik'in meşhur kavliyle bilumûm Mâlikiyye
ulemâsına ve İmam Ahmed 'den bir rivayete göre geceleyin kurban kesmek caiz
değildir. Kesilirse iadesi lâzım gelir.
Hadîs-i şerif bayram
hutbesinin namazdan sonra okunacağına da delildir.