NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
102 - (2112) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا خالد بن
مخلد عن
سليمان بن
بلال، عن
سهيل، عن
أبيه، عن أبي
هريرة. قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (لا تدخل
الملائكة
بيتا فيه تماثيل
أو تصاوير).
{102}
Bize Ebû Bekr b. Ebî
Şeybe rivayet etti. (Dediki): Bize Hâlid b. Mâhled, Süleyman b, Bilâl'den, o da
Süheyl'den, o da babasından, o da Ebû Hureyre'den naklen rivayet etti. (Şöyle
demiş): Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«içinde timsâller veya
suretler bulunan eve melekler girmez.» buyurdular.
İzah:
Ebû Talha hadîsini
Buhari «Bed'ül-Halk» ve «Libâs» bahislerinde, Ebû Dâvud «Libâs»'da; Nesâî
«Kitâbu'z-Zine»'de, Hz. Âişe rivayetlerini Buhârî «Libâs», «Buyu'» ve «Nikâh»
bahislerinde, îbni Ömer hadîsini Buhârî «Libâs» bahsinde; İbni Mes'ûd hadîsini
Buhârî «Libâs» bahsinde, Nesâî «Kitâbu'z-Zine»'de, İbni Abbâs hadîsini Buhârî
«Kitâbu'l-Buyu'da, Nesâî «Kitâbu'z-Zine»'de, Ebû Hureyre hadîsini Buhârî
«Kitâbu'I-libâs»'da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.
Görülüyor ki, bu
rivayetler içinde köpek ve suret bulunan eve meleklerin girmeyeceğini, resim
yapmanın memnu olduğunu, canlı resmi yapanların en şiddetli azaba giriftar
olacaklarını bildirmektedirler. Köpek hakkında ulemanın sözlerini, meleklerin
köpek beslenen haneye niçin girmediklerini ve bu girmeyen meleklerin nev'ini
gördük.
Resim meselesine
gelince, bu babda Nevevî şunları söylemektedir: «Bizim ulemâmızla diğer bir
takım ulemâ, hayvan resmi yapmanın şiddetle haram olduğunu söylemişlerdir.
Hayvan resmi yapmak büyük gunahlardandır. Çünkü bu hadislerde zikredıien
şiddetli cezalar bunun üzerine tertib edilmiştir. Hayvan resmini küçümsenip
tahkir edilen bir şey üzerine yapmakla küçümsenmeyen bir şey üzerine yapmak
arasında fark yoktur, bunların ikisi de haramdır. Çunkü canlı resmi yapmakta
Allan'ın yaratmasına benzeyiş vardır. yapılan resmin elbisede, yaygıda, altın
veya gümüş paralarda, kaplarda, duvarda veya başka bir şey üzerinde olması
hükmen hep birdir. Faıtat ağaç ve deve semeri gibi içinde canlı sûreti olmayan
şeylerin resmini yapmaK haram değildir. Kesim yapmanın hükmü budur. Canlı
suretinin yapıldığı şey duvara asılır yahut resim, giyilen elbise ve serpuş
gibi küçümsenip hor görülmeyen şeylere yapılırsa haramdır. Yaygı, döşek ve
yastık gibi çiğnenip hor görülen şeyler üzerine yapılması haram değildir.
Bu hususta gölgesi olan
eşya ile gölgesi olmayanların da bir farkı yoktur. Bu mes'elede bizim
mezhebimizin hulâsası budur. Sahabe ve Tabiin ile onlardan sonra gelen ulemânın
cumhuru da buna kaildirler. Sevrî ile Mâlik, Ebû Hanîfe ve diğer ulemânın
mezhebleri dahî budur. Selefden bazıları sadece gölgesi olan şeyleri yapmanın
haram olduğunu, gölgesi olmayan resimleri yapmakta beis bulunmadığını
söylemişlerdir. Fakat bu mezheb bâtıldır. Çünkü Nebi (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'in kabul etmediği perdedeki suretin mezmum ve çirkin bir şey olduğunda
hiç kimsenin şüphesi yoktur. Halbuki o suretin gölgesi yoktu. Bu babda vârîd
olan mutlak hadîslerde bütün suretlere şâmildir.»
Zührî dahî nehyin umumî
olduğunu söylemiş. Resim ister elbisede bir nakış olsun, ister duvara asılmış
veya elbiseye yahut yaygıya yapılmış olsun, hakîr sayılsın, sayılmasın hükmün
aynı olduğunu söylemiştir.
Ulemâdan bazıları,
resim elbisede bir nakış olursa tahkir edilsin, edilmesin duvara asılsın,
asılmasın caiz olduğunu söylemişler; gölgesi olan heykel gibi şeylerle, duvara
yapılan resimleri mekruh görmüşler, bundan yalnız elbisedeki nakşı istisna
etmişlerdir. Kasım b. Muhammed'in mezhebi budur. Bunlar gölgesi olan şeylerin
memnu' olduğuna ve değiştirilmesi icab ettiğine ittifak etmişlerdir. Kaadî Iyâd
bu hususta küçük kız çocuklarının oynadıkları kukla gibi şeylere ruhsat
verildiğini söylemiştir. Lâkin İmam-ı Mâlik bir kimsenin kızına böyle oyuncak
almasını kerih görmüştür. Hattâ bazı ulemâ kız çocukları hakkında verilen
ruhsatın bu hadîslerle neshedildiğini söylemişlerdir.
Hz. Aişe'nin rivayet
ettiği kuş resimli örtü meselesi resim haram kılınmazdan Önceye hamledilmiştir.
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in girip çıkarken onu gördüğü halde
ses çıkarmaması bundandır. Haram kılınınca onu derhal yırtıp atmıştır.
Ressamların en şiddetli
azaba duçar olacaklarını bildiren rivayet resim ve heykeli tapılmak maksadıyle
yapanlara hamledilmiştir. Bittabi başkası tapsın diye heykel yapan kimse
kâfirdir. En şiddetli azaba duçar olacaktır. Bazılarına göre şiddetli azab
hadisteki mânâyı kasdedenlere yani yaptığı resim ve heykelle kendini Allah'a
benzetenleredir. Böyle bir itikad sahibi dahî kâfirdir. Küfrünün çirkinliğine
göre azabı artar. Fakat yaptığı resim ve heykelden tapma ve benzeme gibi bir
şey kasdetmeyen ressam fasık ve büyük günah işlemiş sayılırsa da kâfir olmaz.
Ressamlara heykeltraşlara :
«Yarattığınız şeylere
can verin!» diye vâki olacak emir usûlü fıkıh ulemâsının erar-i ta'cizi
dedikleri nevîdendir. Yâni bu emir onları âciz bırakmak için verilecektir.
Kur'ân-ı Kerîm 'de ALLAH Teâlâ'nın küffâra Kur'ân-ı Kerîm'in on sûresine nazire
getirmelerini emir buyurması bu kabildendir.
Hâsılı bu hadîsler canlı
resmi yapmanın şiddetle haram kılındığına delildirler.
Ağaç taş gibi ruh
taşımayan şeylerin resmini yapmak, alıp satmak ise haram değildir. Bu babda
ulema müttefikdirler. Yalnız Mücâhid'in meyva veren ağacın resmini mekruh
gördüğü rivayet edilir.