CEBEL-İ TARIK BOĞAZI :
Cebelitarık Boğazı
İspanyolca: Estrecho de Gibraltar), Akdeniz ile Atlas Okyanusu'nu
birleştiren, Avrupa ile Afrika kıtalarını ayıran boğazdır. Antik çağda
Herkül'ün Sütunları olarak da bilinirdi. Adını Tarık bin Ziyad'dan alan boğaz,
60 km uzunluğunda ve 44 km genişliğinde, en derin yeri ise -426 m.'dir. Boğazın
siyasal egemenlik bakımından kontrolü üç ülkenin elindedir; İngiltere, İspanya
ve Fas.
Boğazda, yüzeyde doğudan batıya giden kuvvetli bir akıntı vardır.
Derinlerde ise daha zayıf bir akıntı Akdeniz’den Atlas (Atlantik) Okyanusuna
akar. Cebelitârık Boğazının her iki yanı da sarp kayalıklarla çevrilidir. Bitki
örtüsü bakımından Boğaz’ın iki yakasında berâberlik görülür. Boğaz’dan yılda
7000-7500 gemi geçer. Boğaz’ın Afrika kıyısında bulunan Tanca ise
milletlerarası bir statüye bağlanmıştır. Bu statü muayyen bir devletin buraya
yerleşmesine mâni olmaktadır.
Konu başlıkları
1 Tarihi
2 Konumu
3 Yerleşim Yerleri
4 Politik Sorunlar
4.1 Cebelitarık
4.2 Leyla Adası Krizi
5 Cebelitarik Köprüsü ve tüneli
5.1 Cebelitarik köprüsü
5.1.1 Uzunluk
5.2 Cebelitarik tüneli
Tarihi Eski çağlardaki adı
"Calpe" 'dir. Şimdiki adı ise Arap komutanı Tarık bin Ziyad'dan
gelmektedir. Tarık, boğazın güvenliğini sağlamak için burada boğazın kuzeyinde
bir kale yaptırmıştır. Cebelitarık 1462'de Araplardan, İspanyollara geçmiş
1502'de resmen İspanyol topraklarına katılmıştır. 24 temmuz 1704'te
İngiltere-Hollanda deniz kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir, 1713
tarihindeki Utrecht Antlaşması'yla İspanya kaleyi İngiltere'ye iade etmeyi
kabul etmiştir.
Cebelitarık, boğaza adını veren yer ve tarihsel olarak boğazın en
önemli noktasıdır. İber Yarımadasıda, ayrı bir yarımada olarak, boğazın Akdeniz
girişinde yer alır. Solda Cebelitarık Boğazı, sağda Akdeniz ve en arkada
İspanya Konumu Akdeniz’in batı ucunu Atlas (Atlantik) Okyanusu ile birleştirir.
Kuzeyi İber Yarımadası, güneyi Kuzey Afrika'da Mağrip olarak bilinen bölgedir.
Ulaşım yönünden oynadığı rol itibariyle ve jeopolitik bakımdan en önemli
boğazlardan biridir. Deniz geçidinin önemi Süveyş Kanalının açılması ile daha
da artmıştır. Takriben 60 km uzunluğunda olan boğazın en geniş noktası
Trafalgar Burnu ile Spartel Burnu arasında 44 km, en dar noktası ise Cires
Burnu ile Tarija Burnunun doğusunda 14,2 km’dir. Boğaz’ın ortası, en sığ
noktası olup derinliği 324 metre'dir.
Yerleşim Yerleri
Tanca, Fasın boğaz kıyısındaki en önemli yerleşim
yeridir.Cebelitarık boğazı kıyısındaki yerleşim yerleri
İsim Ülke Nüfus
Afrika
Ceuta İspanya 75,276
Tanca Fas 700,000
Avrupa
Algeciras İspanya 116,209
Barbate İspanya 22,851
Cebelitarık İngiltere 29,286
Tarifa
İspanya 17,793
Politik Sorunlar Cebelitarık
1713 yılında resmen İngiltereye bağlanan, 1830'da ise sömürge ilan edilen
Cebelitarık'ın durumu İspanya-İngiltere ilişkisi içinde zaman zaman öne çıkan
bir pürüz konumundadır. İspanya eski dış işleri bakanı Moratinos, bölgede
İngiliz yönetimi için askeri işgal demiştir. Kendisi daha önce de bu mesele
nedeniyle İngiltere ile normal ilişki kurmanın imkansız olduğunu söylemiştir.
Sorunun çözümü için Cebelitarık'ta oylamalar yapılmış. Yapılan
oylamalar şu şekildedir;
1967, İspanyol egemenliği red edilmiştir.
1969, Cebelitarık halkı yapılan oylama ile İngiltere bağlı özerk
bir yönetim olmayı kabul etmiştir.
2002, İngilterenin, bölgedeki egemenliğin İspanya ile paylaşılması
önerisine halkın %99 karşı oy kullanmıştır.
Leyla Adası Krizi
Haritanın en solunda Leyla Adası(Perejil)Fas kıyılarından 250m,
İspanya kıyılarından ise 8km uzaklıkta bulunan Leyla Adası(Perejil) iki ülke
arasında egemenlik sorunudur. Cebelitarık boğazında yer alan bu hiç bir
yerleşim yerinin olmadığı kayalık ada yüzünden 2002 yılında taraflar arasında
adaya asker çıkarmaya varan bir gerilim yaşanmıştır. Fas'ın adaya asker
çıkarmasıyla başlayan gerilim, İspanyanın adaya kendi askerlerini çıkarmasıyla
sürmüştür.
Cebelitarik Köprüsü ve
tüneli Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir.
Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına bakabilirsiniz.
Maddeye uygun biçimde kaynaklar ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.
Bu maddedeki üslubun,
ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir.
Konuyla ilgili tartışma için maddenin tartışma sayfasına lütfen
bakınız.
Maddeyi geliştirerek ya da konuyla ilgili tartışmaya katılarak
Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.
Cebelitarik köprüsü 14
km'lik Cebelitarık Köprüsü Cebelitarık Boğazı'nın üzerinde inşaa edildiğinde,
şimdiye kadar yapılmış en uzun ve en yüksek köprü unvanını alacak. Bu köprü
tamamlandığında Müslüman bir ülkenin kültürüyle, Hıristiyan bir ülkenin kültürü
arasında bağ oluşturacağı ve Afrika ile Avrupa arasında ekonomik bağlantıların
artmasına yardımcı olacağı düşünülüyor
Uzunluk 14 km, Herbiri 7 km
olan iki kısımdan oluşuyor.
Cebelitarik tüneli Dünyanın
çeşitli devletlerince boğaz altından bir tünelin geçirilmesi düşünülmüş ve
planı hazırlanmış ise de, tatbik sahasına konulmamıştır. Afrika ve Avrupa
kıtalarını birleştirecek olan tünel, Panama Kanalı ve İngiltere-Fransa arasındaki
Manş Tüneli gibi, dünyanın en büyük mühendislik harikaları arasına girecek.
Akdeniz’in Atlas Okyanusu’na açılan "şişeağzı" Cebelitarık Boğazı’nın
iki kıtayı 5 milyon yıl önce ayırmasından bu yana, kimse iki ülke arasına bir
köprü kurmayı başaramamıştı.