AMİGDALA :
Amigdala (Latince: corpus amygdaloideum) beynin medial temporal
lobunun derinlerinde yerleşen nöronların oluşturduğu badem şeklindeki beyin bölümü.
Duygusal hafıza ve duygusal tepkilerin oluşmasındaki primer role sahip bölge.
Limbik sistemin bir parçasıdır.
Başta korku olmak üzere, duyguların denetiminden sorumlu olan
amigdala; sempatik sinir sisteminin aktivasyonu için hipotalamusa, refleksleri
artırmak için talamik retiküler nükleusa, yüzde korku ifadesinin oluşması için
fasial ve trigeminal sinir nükleuslarına uyarır. Ayrıca dopamin, noradrenalin
ve adrenalin salgılanması için ventral tegmental bölge, locus coeruleus ve
laterodorsal tegmental nucleusa da çeşitli uyaranlar yollar.
Anatomik yapı Amigdala, farklı fonksiyonları olan çeşitli
nukleuslar içerir. Bazolateral kompleks, sentromediyal nukleus ve kortikal
nukleus bunlardandır. Amigdala, özellikle sentromediyal nukleus, bazal
gangliyonların parçası sayılır.
Duygusal öğrenme
Amigdala koyu kırmızı olarak gösterilmiştir.Amigdala, duygusal
olaylarla ilgili hafızanın oluşumunda ve depolanmasında önemli rol oynar.
Korkuya bağlı koşullanmada uyarılar amigdalanın bazolateral kompleksine, özellikle
de lateral nukleusa gelir ve burada uyarana ait anılarla ilişki kurulur.
Sinapslarda kayıtlı olan duygusal hafıza, amigdalanın santral
nukleusu ve stria terminalis yolu ile korkma davranışını ortaya çıkarır. Bu
yolla, donakalma, çarpıntı, hızlı solunum ve stres hormonu salınımı gibi
cevaplar oluşur.
Hafızanın düzenlenmesi
Amigdala, hafıza birikiminin düzenlenmesinde de rol alır. Herhangi
bir öğrenme olayında uzun süreli hafıza hemen oluşmaz. Bu olayla ilgili
bilgiler zaman içinde tekrarlanmayla birlikte yavaş yavaş uzun süreli depoya
gönderilir. Buna pekiştirme denir. Olay sırasında oluşan duygusal tepki ne
denli fazlaysa öğrenme de o kadar kuvvetli olur. Bu etkiyi amigdala düzenler.
Amigdalayı uyaran ilaçlar enjekte edilen hayvanlarda pekiştirme daha kolay
olmaktadır.
Nörofizyoloji Primatlarda
yapılan çalışmalar, amigdala hasarlarında hayvanlarda belirgin sosyal ve
emosyonel bozukluklar oluştuğunu göstermiştir. Ön lobu tutan büyük lezyonlarda,
korkusuzluk, duygu azalması, cinsellikte artış ve herşeyi ağza götürme gibi
değişmeler olmuştur. Anne maymunlarda yavrularını reddetme ve onlara kötü
davranma görülmüştür.
İnsanlarda da amigdalanın pekçok ruhsal bozuklukla ilişkisi
saptanmıştır. Borderline kişilik bozukluğu olanlarda normale göre yüksek sol amigdala
aktivitesi olur. Bu kişiler nötral yüzleri ayırt etmede zorlanır ya da bunları
tehdit edici olarak algılayabilirler. Sosyal fobisi olan hastalarda amigdala
aktivitesi artmıştır. Şizofreni hastalarında da sağ amigdalanın sola göre daha
büyük olduğu saptanmıştır.