TAUN / VEBA :
Veba, Yersinia pestis adındaki bakteri tarafından oluşturulan
enfeksiyon hastalıklarına verilen genel isimdir.
Antik Çağlar'dan itibaren tanınmış bir hastalıktır. Lakabı ¨Kara Ölüm¨dür.
Orta Çağ'da 1347-1353 arasında, Avrupa nüfusunun üçte birinin kaybedilmesinden
sorumludur. (Ayrıca bu hastalık 1347-1348 yılları arasında Venedik nüfusu
130.000 iken 70.000'e düşmesine neden olmuştur.) Modern antibiyotiklerle tedavi
edilebilir. Gelişmiş ülkelerin tamamında ve gelişmekte olan ülkelerin pek
çoğunda ortadan kaldırılmış olmasına rağmen Asya ve Afrika kıtalarının bazı
bölgelerinde halen endemiktir.
Kendini 4 şekilde gösterebilir:
Bubonik
Septisemik
Pnömonik
Gastro-intestinal
Bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Vebanın farelerden bulaştığı
kanısı yaygındır, ancak gerçekte bakteriyi yayan bir tür piredir. Ve fareler de
bu hastalığın kurbanıdırlar. Tarihte veba salgınlarından önce şehirlerde büyük
miktarda fare ölümlerinin meydana geldiği görülmüş, ölü farelerle temas eden
insanların, pire ısırması nedeniyle bu hastalığa maruz kaldıkları tespit
edilmiştir.
Hastalık, mikrop kapıldıktan 2-8 gün içerisinde kendini gösterir.
Hastada aniden başlayan baş ve sırt ağrıları, ateş, titreme, kusma, nefes
darlığı, halsizlik, deri lekeleri, burun kanaması, kan tükürme, kasık ağrıları
ve devamlı dalgınlık görülür.
Dili de kahverengi ve kurudur. Yapılacak ilk iş hastayı tecrit
etmektir. Çevresindeki sağlıklı kişiler koruyucu aşı olmalıdır. Bugün için
önemi olmayan ve eski devirlerde de olduğu kadar çok görülmeyen bu hastalığın
tedavisi için geç kalmadan sağlık kuruluşlarına haber vermek gerekir.
'Hıyarcıklı veba' ('bubonik veba') veba hastalığının en yaygın
biçimidir. Hastalığa Yersinia pestis adı verilen enterobakteri neden olur.
Bakteri vücuda girdikten sonra 3 ila 8 gün içinde etkisini gösterir.
Belirtileri, yüksek ateş, üşüme duygusu, başağrısı, ishal ve bubo adı verilen,
lenf bezi şişmeleridir. Deri altında ve iç organlarda kanama başladığı zaman
da, akan kanın birikmesi sonucu ciltte siyah lekeler oluşur.
Geçmişte belirli dönemlerde bu hastalığın büyük salgınları
yaşanmıştır. 14. yüzyılda kara ölüm olarak kayıtlara geçen salgının, hıyarcıklı
veba olduğu sanılmaktadır.