RİC’AT

Rİc'i TALAKLA BOŞANAN KADINA İLİŞKİN HÜKÜMLER

Ric'i talakla boşanan kadının hükmü bazı konularda evli kadının hükmü gibidir. Bazı konularda ise farklıdır. Nevevi önce farklı olduğu konuları ele almaya başlamıştır:

A. Evli Kadından Farklı Olduğu Hükümler

Ric'i talakla boşanmış olan kadından [kocanın cinsel yoldan] yararlanması haramdır.

Cinsel ilişkide bulunursa -bunun haram olduğuna inanan [buna rağmen bu haramı işleyen] hariç- kocaya had ve tazir uygulanmaz. Koca [ilişkide bulunduğu bu kadını] yeniden nikahına almazsa emsal mehir ödemekle yükümlü olur. Mezhepte esas alınan görüşe göre kadını yeniden nikahına alsa da böyledir.

34. Ric'i talakla boşanan kadından ilişkide bulunmak ve başka yollarla -hatta Ravdatü't-talibin'deki ifadeden anlaşıldığına göre şehvetsiz bile olsa bakmak suretiyle bile olsa- yararlanmak haramdır. Çünkü Rafi!'nin sözünden aksi anlaşılsa bile [Ric'i talakla boşamakl tıpkı bain gibi ayrılıktır. Ayrıca nikah kocanın kadından yararlanmasını mübah kıldığı gibi boşamak da haram kılar; çünkü boşanmak nikahın zıddıdır.

Hanemer kocanın [ayette] ba'l diye isimlendirilmiş olmasını gerekçe göstererek bunu caiz görmüşlerdir. Onların bu gerekçesi şu bakımdan geçersizdir: Zıhar yapmış olan kocaya ve hayızlı olan kadının kocasına da ba'l denir ancak onların bu durumda ilişkide bulunması haramdır.

35. Koca Ric'i talakla boşadığı kadınla ilişkide bulunursa bunun haram olduğunu bilse bile alimler mübahlığı konusunda ihtilaf ettikleri için kendisine had ve tazir cezası uygulanmaz.

Ancak kişi bunun haramlığını biliyor ve buna inanıyorsa kendisi açısından günah sayılan bir fiile teşebbüs ettiğinden ona had cezası uygulanır. Helalliğine inanan ve haramlığını bilmeyen kimseye özrü sebebiyle ceza uygulanmaz. Kadın da bu konuda özür sahibi gibidir. Tazir açısından diğer cinsel yararlanmalar da ilişkide bulunmak gibidir.

36. Koca, Ric'i olarak boşadığı karısıyla ilişkide bulunduğunda şayet kadını yeniden nikahına almamış sa ona kesinlikle emsal mehir vermesi gerekir; çünkü ilişkinin haram olması açısından bu kadın, İslam'a girmeyip küfürde kalan kadın hükmünde olduğu gibi mehirde de böyledir.

Not: Alimlerin ifadesinin zahirinden kadından yararlanma tekrarlansa bile bir mehrin ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bulkini şöyle demiştir: "Bu konuya temas edeni görmedim. Alimlerin fasid nikah konusundaki ilişki konusunda ve baba, ortak ve mükatebin ilişkide bulunması konusunda zikrettikleri dikkate alındığında kıyasa göre yalnızca bir mehrin ödenmesi gerekir."

37. Mezhepte esas alınan ve İmam Şaf1ı tarafından açıkça belirtilen görüşe göre koca ilişkide bulunduktan sonra kadını yeniden nikahına alsa yine kadına emsal mehir ödenmesi gerekir.

İlişki sebebiyle kadına mehir ödenmesi "bu durum tek bir akit içinde kadına iki mehir ödenmesini gerekli kılmaya götürür" denilerek itiraza açık görülmüştür.

Buna şöyle cevap verilmiştir: İkinci mehir akit sebebiyle değil şüphe sebebiyledir.

Diğer rivayete göre mehir gerekmez. Bu görüş şu görüşten tahric yoluyla çıkarılmıştır:

"Kadın zifaf sonrasında irtidat edince koca onunla ilişkide bulunsa sonra kadın iddet içinde Müslüman olsa kadına [bu ilişki sebebiyle] mehir verilmesi gerekmez."

Ric'i talakla boşanmış kadınla ilişkide bulunma durumunda mehir vermenin gerekli olduğu görüşünden tahric yoluyla bunun gerekli olduğu görüşü de çıkarılmıştır.

Tercihe şayan olan, İmam Şafii'ye ait her iki görüşü de kabul etmektir. Arada şu fark vardır: İrtidatın etkisi İslam'ı ortadan kaldırır. Boşamanın etkisi ise ric'ati ortadan kaldırmaz.

Bundan sonraki helallik sanki yeni bir akitle elde edilmiş gibidir.

B. Evli Kadın Gibi Olduğu Hükümler

Nevevi daha sonra Ric'i talakla boşanan kadınların evli kadınlar gibi olduğu hükümleri ele alarak şöyle demiştir:

[Ric'i talakla boşanmış kadın üzerinde gerçekleştirilen] ıla, zıhar, boşama ve Mn sahih olur.

Eşler birbirine mirasçı olur.

38. Ric'i talakla boşanmış olan kadın üzerinde gerçekleştirilen lla ve zıhar -ilgili bölümde geleceği üzere kadını nikaha geri alma bu ikisinden sonra gerçekleşmişse- geçerlidir.

39. Ric'i talakla boşanmış kadını boşamak geçerlidir. Bu muayyen bir hul' yoluyla olabileceği gibi "karılarım boştur" şeklinde genel bir ifadeyle de olabilir. Bu durumda daha doğru görüşe göre Ric'i talakla boşanan kadın da bu kapsama girer.

40. Ric'i talakla boşanmış olan kadın üzerinde lian yapılabilir; çünkü ric'at hakkının kocaya ait olmasından dolayı kocanın kadın üzerindeki yetkisi devam etmektedir.

41. Koca ve onun ric'! olarak boşadığı kadın birbirine mirasçı olur.

Mirasçılık ve boşama konuları "yabancı kadına boşama sözünü söylemek" bölümünde geçmişti. Nevevi burada rk'! olarak boşanan kadına ilişkin hükümleri tamamlamak ve İmam Şafii' nin şu sözüne işaret etmek için zikretmiştir: "Rk'! talakla boşanan kadın Allah'ın kitabındaki beş ayette [kocanın halen] evli olan karısı gibidir. Bunlar da belirtilen beş meseleye ilişkin ayetlerdir."

Nevevi nafaka konusunu nafakalar bölümünde zikrettiği için bu-

rada zikretmemiştir.

Not: eş-Şerhu'l-kebir'de tercih edilen görüşe göre rk'ltalakla boşanan kadın kişinin karısı olmakla ona yabancı olmak arasındadır. Tercih bazen birine bazen de diğerine yönelik güçlü delilin bulunmasına bağlı olarak değişir.

Ravdatü't-talibin'de Nevevi şöyle demiştir: Bunun benzeri şu durumlarda da söz konusu olur: "Adaklar şeriat tarafından vacip kılınmış hükümler gibi mi kabul edilir yoksa caiz mi kabul edilir? [Borçlunun borcunu] ibra bir ıskat mıdır yoksa temlik midir?

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN