EMSALU’L-HADİS
Emsal, bir nesnenin
benzeri manasına gelen mesel ve mesel'in çoğuludur. Mesel, delil, Hüccet,
kıssa, Söz, Destan manalarında da kullanılır. (Kamus,3/345).
Buna göre Emsalu'l-Hadis Hadis te mesel
kullanma, Hadis meseleleri demek olur.
Her dilde olduğu gibi Arapçada
da mesel bir fikri basit ölçüler içinde vermek maksadı ile getirilir. Karmaşık
konuları basitleştirmeye, objektif şekle sokarak anlaşılmasını sağlamaya yarar.
Dinleyicilerin ilgisini çeker. En azından söz'e güzellik katar, tesirini
arttırır. Zihinlere yerleşmesini kolaylaştırır.
Kur'an-ı Kerim de
mesel'in güzel ve çarpıcı örnekleri vardır. Hz. Nebi
s.a.v. de sözleri arasında mesel getirmiştir. Rivayete göre o tarafe'nin günler sana bilmediğin şeyleri gösterir. Yol
azığı vermediğin yolcularda haberler getirir mısraını mesel olarak irad ederdi. (Şemail 70,1).
Şu Hadislerinde de tebliği karşısında insanların durumunu bir meselle
çok güzel bir şekilde anlatmıştır.
ALLAH'IN (C.C.) beni hidayet ve ilimle
göndermesi tıpkı toprağa düşen bol yağmur'a benzer. Toprağın bir kısmı kabadır.
Hemen suyu çeker. Gür otlar, çayırlar yetiştirir. Kurak olanı da vardır. Suyu
tutar. ALLAH (C.C.) insanları onunla faydalandırır. Tuttuğu sudan içerler.
Hayvanlarını sular, ekin ekerler.
O bol yağmur bir başka toprağa düşer. Ancak bu toprak kaygandır. Suyu tutmaz ot
bitirmez. ALLAH'IN (C.C.) dinini iyice anlayan, benim aracılığımla gönderdiği
(hidayet ve ilim) den faydalanan, bunu bilip başkasına bildiren kimse ile
(işittiğinde gururundan) başını bile kaldırmayan; ALLAH'IN (C.C.) benimle gönderdiği hidayetini kabul etmeyen
kimse işte böyledir. (Buhari, 1/28).
Hz. Nebi s.a.v.'in
mesel haline gelen sözleri Hadis Kitaplarında dağınık bir şekilde dir. Yalnız Tirmizi'nin Süneninde
Kitabu'l-Emsal ani'n-Nebi s.a.v. adlı müstakil bölüm ayırarak burada Mesel getirmek yoluyla değişik fikirleri
işleyen 16 Hadis nakletmiştir. (5/144-154).
Emsalu'l-Hadis
konusunda telif edilmiş ayrı bir Kitap olarak Er-Ramehurmuzi'nin
Kitabu'l-Emsali'l-Merviyye an Resulullah s.a.v.
isimli eseri vardır. Kısaca Emsalu'l-Hadis adıylada meşhur olan bu Kitaptan başka el-Askeri'nin Mecmau'l-Emsal'inin sonunda mesel olarak kullanılan 58
Hadis e yer verilmiştir.