ŞEK GÜNÜNDE ORUÇ TUTULUR
MU?
807 "Şaban ayının son
günü mü, yoksa ramazan ayının ilk günü mü?" olduğu
hususunda şüpheye düşülen güne "Yevm-i Şek"
denir. Resûl-i Ekrem (sav)'in "Ramazan ayının öncesinden
bir gün veya iki gün oruç tutarak karşılamayınız. Ancak
sizden birinin, başka bir maksadla tutmuş olması
müstesna'dır"(37) buyurduğu bilinmektedir. İmam-ı
Merginani: "Şüpheli olan günde (Yevm-i Şek'te) ancak
nafile olarak oruç tutulabilir. Çünkü Resûl-i Ekrem (sav)
"Ramazan ayından olup olmadığından şüphe edilen günde
oruç tutulmaz. Ancak nafile olarak tutulabilir"
buyurmuştur. Bu mesele birkaç yönlüdür. Bunlardan birincisi;
mükellefin Ramazan ayı orucuna (Farz'a) niyet etmesidir. Bu
rivayet ettiğimiz nass noktasından mekruhtur. Zira "Ehl-i
Kitab'a" benzeme sözkonusudur. Bilindiği gibi onlar; oruç
müddetine ilâvede bulundular"(38) hükmünü zikreder.
808 Mükellef'in;
"şüpheli olan günde (Yevm-i Şek'te)" niyyeti
önemlidir. Eğer şüpheli günde: "Bugün ramazan
ayı'nın ilk günü ise "Farz'a", Şaban ayının son
günü ise "Nafile" oruca, niyyet ettim" diyerek,
muallak bir niyyetle oruç tutarsa bu mekruh olur.(39) Ancak o
günün şaban ayından olduğu anlaşılırsa, tuttuğu oruç
nafile olur. Ramazan ayı'nın ilk günü ise; "Farz"
olarak caizdir. Şayed mükellef; şüpheli olan günde nafile
oruca niyyet etmişse, bunda bir beis yoktur. Nitekim İbn-i
Hümam; Resûl-i Ekrem (sav)'in: Ramazan ayını öncesinden bir
gün veya iki gün oruç tutarak karşılamayınız" Hadis-i
Şerifi ile murad; farz olan oruç'la öne geçmektedir. Zira
farz olan ibadetler, vakitleri girmeden önce edâ edilmezler.
Kaldı ki mükellefin tutmakta olduğu bir oruca tesadüf
etmişse oruç bi'l icma efdaldir. Kaldı ki, nafile oruç'ta
nehyedilmemiştir. Yine her ayın sonundan üç gün veya daha
fazla nafile orucu edâ ediyorsa (Yâni bu mükellefin âdeti
ise) tutması efdaldir"(40) hükmünü beyan etmektedir.
Dikkat edilirse; mükellefin niyyeti kat'i olursa kerahat ortadan
kalkar. Nitekim Molla Hüsrev: "Eğer şüpheli olan gün
(Yevm-i Şek); mükellefin mutad olarak tuttuğu oruca tesadüf
ederse, tutması mendub olur. Yâni oruçlunun sünnet olarak
tuttuğu; Cum'a, Perşembe veya Pazartesi günü orucu, şüpheli
olan güne rastlarsa; mendub olur. Şüpheli olan günde, ilim
sahipleri (Havas) oruçlu olur. Yani müfti ve Kadı gibi ileri
gelenler, itiyat yolunu tutarak şüpheli olan günde oruçlu
olurlar. Nehiyden uzak kalmak için; ilim sahibi olmayanlar da
zevalden sonra iftar ederler"(41) buyurmaktadır..
809
Şüpheli olan günde (Yevm-i Şek'te) Mükellef; "Eğer
yarın Ramazan ayının ilk günü ise oruç'a niyyet ediyorum,
değilse "Niyyet" etmiyorum" derse bu sahih olmaz.
Çünkü kat'i azim bulunmadığı için; niyyet de
bulunmamış olur.(42).