ORUCU BOZAN VE SADECE
"KAZA"YI GEREKTERİN HUSUSLAR
821 Mükellefin herhangi bir
kasdı olmadan; zorlama ve hata sonucu orucu bozulursa, gününe
gün kaza etmesi gerekir. Meselâ; Ramazan-ı Şerif ayında
oruca niyyet eden bir mü'min; unutarak yeyip, içer veya cim'a
eder, daha sonra da sırf cehaleti sebebiyle "orucum
bozuldu" zannına kapılarak, orucunu yerse gününe gün
kaza eder!.. Kezâ kustuğu için veya kan aldırdığı için
"orucunun bozulduğunu" zanneden ve ve sırf bu zann
sebebiyle orucunu yiyen kimsenin de durumu aynıdır.(69) Orucu
zorla yedirilmiş olan kimseye veya hataen orucunu bozmuş olan
kimseye de, sadece kaza lâzım gelir. Keffaret lâzım gelmez.
Feteva-ı Kadıhan'da da böyledir.(70) Dolayısıyla kaide
şudur: Kasden ve kendi ihtiyarıyla, harhangi bir özür
bulunmadan; Ramazan-ı Şerif orucunu bozan mükellefe hem kaza,
hem keffaret gerekir!.. Bunun dışında kendi ihtiyarı
olmaksızın ve meşru bir özür sebebiyle orucunu bozan
mükellefe sadece kaza gerekir!.. Ramazan-ı Şerif orucunun
dışında; farz olan harhangi bir oruca niyyet eden mükellef,
kasden ve teammüden bozsa dahi kaza gerekir. Keffaret; sadece
Ramazan-ı Şerif orucu ile ilgili bir ukûbattır.
822 Şimdi bu genel esaslar
dahilinde; orucu bozan ve sadece "Kaza"yı gerektiren
hususlardan bir kısmını zikredelim:
1. Mazmaza ve istinşak
yapmakta iken karnına su giren kimsenin orucu bozulur, gününe
gün kaza gerekir,
2. Cünüb olarak sabahlayan
bir mü'min; yıkanırken boğazına su kaçarsa orucu bozulur.
Kaza gerekir.
3. Oruç tutan bir kimse;
çakıl, kuru çamur, pamuk, kuru ot ve kâğıt yutmuş olsa
orucu buzulur. Kaza gerekir.
4. Kuru prinç, mercimek,
olgunlaşmamış ve pişmemiş ayva, kuru karpuz kabuğu,
kurtlanmış lâşe ve kan, yumurta kabuğu, başkasının
çiğnemiş olduğu lokma ve bir başkasının tükrüğü gibi
şeyleri yutan kimsenin orucu bozulur. Ancak kefaret gerekmez,
gününe gün kaza eder. Çünkü bunların yenmesi âdet
almadığı gibi, başta kurtlanmış leş ve kan olmak üzere
insan tabiatının nefret ettiği şeylerdir.
5. Makatından şırınga
yaptıran veya mesanesine ilâç veren kimsenin orucu bozulur.
Kaza gerekir.
6. Kendi ihtiyarı
olmaksızın; ağzına kar veya yağmur tanesi giren, bunu yutan
kimsenin orucu bozulur, kaza gerekir.
7. Oruçlu bir kimse
taharetlenirken fazla su kullanır ve su o yolla içeri girerse
orucu bozulur, kaza gerekir.
8. Bir kimse oruçlu iken
karısını öpse ve bu sebeble inzal vaki olsu orucu bozulur.
Kaza gerekir!.
9. Ramazan ayında oruçlu
iken; zorla ve tehditle cim'a edilen kimsenin orucu bozulur.
Keffaret gerekmez. Gününe gün kaza eder.
10. Kendi isteği ve ihtiyarı
olmaksızın; sigara dumanını içine çeken kimsenin orucu
bozulur, kaza gerekir.
11. Elini boğazına sokarak,
kasden kendini birkaç defa ağız dolusu kusturan kimsenin orucu
bozulur. Kaza gerekir.
12. Ramazan-ı Şerif ayının
dışında, herhangi bir oruca niyyet eden mükellef; kasden dahi
bozsa, kaza gerekir.(71)
823
Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Sana şüphe veren şeyi terket,
şüphe vermeyen şeye bak!.."(72) buyurduğu bilinmektedir.
Dolayısıyla her mü'min; oruç ibadeti hususunda titiz olmak
mecburiyetindedir. Meselâ; oruçlu iken banyo yapmak veya denize
girmek, yutmamak şartı ile herhangi bir şeyin tadına bakmak
ve bunun gibi birçok husus için "Mekruh"tur
denilmiştir. Ancak meşru bir özür halinde cevaz verilmiş!..
Meşru bir özür mevcud değilken; birşeyin tadına bakan veya
denize giren kimse, oruç ibadetini tehlikeye sokmuş demektir!..
Kaldı ki; orucu bozulan bir kimsenin dâhi, gündüz boyunca
imsak etmesi (Yeyip-içmemesi) vaciptir.