HANGİ HAYVANLAR KURBAN OLARAK
KESİLEBİLİR?
1071 Kurbanlık hayvanlar
şunlardır: Deve, sığır, manda, koyun ve keçi!.. Molla
Hüsrev: "Kurban, her mükellef için bir koyundur. Bir
mükellef için, bir koyundan daha azı ile caiz olmaz. Yine bir
kişiden, yedi kişiye kadar bir deve veya bir sığırdır.
Kıyâs; bütün kurbanlık hayvanların ancak bir kişiden caiz
olması noktasındadır. Zira kan akıtmak, bir tek kurbet
(İbadet) hükmündedir. Bu ise cüzlere ayrılmayı kabul etmez.
Ancak biz kıyası, Sahabe-i Kiram'dan gelen kaville (Eser'le)
terkediyoruz. Bu eser Hz. Cabir (ra)'den rivayet edilmiştir. Hz.
Cabir (ra): ""Resûl-i Ekrem (sav) ile beraber bir
sığırı yedi kişi; bir deveyi de, yine yedi kişi için
kurban ederdik" buyurmuştur. Koyun hakkında nass
bulunmadığı için, kıyasın aslı üzere
kalmıştır"(343) hükmünü beyan etmektedir. Resûl-i
Ekrem (sav)'in: "Sığır yedi kişi için, deve de yedi
kişi için kesilir"(344) buyurduğu bilinmektedir. Sonuç
olarak; bir koyun veya keçi; bir kişiden fazlası için
kesilemez. Zira burada ortaklık sözkonusu değildir. Deve,
manda veya Sığır; bir kişi için kesilebileceği gibi, iki,
üç, dört, beş, altı veya yedi kişi için kesilebilir.
Ortakların sayısının tek veya çift olmasının herhangi bir
mahzuru yoktur. Ancak Kurban'a iştirak eden hisse sahiplerinden
birisi müslüman değilse veya ibadet kasdı ile değil de,
"Et niyetiyle" iştirak ederse, kesilen kurban bâtıl
olur.(345) Diğer ortakların yeniden kurban kesmesi gerekir.
KURBAN'DA BULUNMASI GEREK
VASIFLAR
1072 Kurbanlık hayvanların
yaşı ile ilgili olarak Hz. Cabir (ra)'den rivayet edilen bir
Hadis-i Şerif'te Resûl-i Ekrem (sav)'in: "İki yaşına
girmiş (Müsinne) hayvandan başkasını kesmeyiniz. Eğer iki
yaşına girmiş hayvan bulamazsanız, bu durumda
"Cezae" halindeki koyunu kurban olarak
kesiniz"(346) buyurduğu bilinmektedir. Hanefi fûkahası:
"Kurbanlık hayvanın yaşı için seniyy kâfidir. Seniyy;
koyunda bir yaşını tamamlayıp ikisine giren, Sığır'dan iki
şayını tamamlayıp, üç yaşına giren, Deve'den de beş
yaşını tamamlayıp, altı yaşına giren hayvandır"(347)
hükmünde müttefiktir.
1073 Molla Hüsrev:
"Deve'den, Sığır'dan ve Koyun'dan "Seniyy" ve
"Seniyye'den" ziyade olanların kurban edilmesi
sahihtir. Seniyy Deve'den beş, Sığır'dan iki ve Koyun'dan bir
yaşında olanına verilen isimdir. Netice olarak;
"Seniyy" ve "Seniyy'den" ziyade olanların
hepsinden udhiyye (Kurban) caizdir. Altı aylık kuyruklu
koyundan da sahih olur. Kuyruğu olan koyuna (Da'n) denir. Altı
aylık koyuna "Cezae'de" denilmiştir. Gösterişli
olan altı aylık kuyruklu koyundan Resûl-i Ekrem (sav)'in:
"Siz senaya (Seniyy) ile kurban kesin. ancak sizden biriniz
tokludan altı aylığını (Cezae'yi) kurban edebilir"
kavli sebebiyle sahih olur"(348) hükmünü beyan
etmektedir. Sonuç olarak; kurbanlık için "Seniyy" ve
"Seniyy'den" ziyade olan hayvanlar, tercih edilmelidir.
Sadece koyundan "Cezae"; gösterişli olmak ve
annesinden farkı bulunmamak şartıyla sahihtir.(349)
1074
Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Dört hayvan kurban olmaz. Bunlar;
körlüğü zahir olan kör hayvan, hastalığı belli olan hasta
hayvan, topallığı zahir olan topal hayvan ve Mezbahaya
(Kesileceği yere) gidemeyecek derecede zayıf olan
hayvan"(350) buyurduğu bilinmektedir. Hanefi fûkahası:
"İki veya bir gözü kör, kulağı veya kuyruğunun
tamamı veya çoğu kesik, kurban edileceği yere kadar
yürümeye gücü yetmeyen hasta veya zayıf hayvanların kurban
edilmesi sahih değildir"(351) hükmünde müttefiktir.
Dolayısıyla kurban edilecek hayvanların bütün azalarının
sağlam olması esastır. Ancak boynuzu olmayan, hadım (İğdiş
edilmiş, burulmuş) olan ve uyuz hastalığı bulunan hayvanın
kurban edilmesi sahihtir. Zira bu hallerin kurbanın etine
herhangi bir zararı sözkonusu değildir. Elbette en güzeli,
her türlü ayıptan salim olan hayvanların kurban edilmesidir.
Mü'minler kurban için hayvan satın alırken, bu vasıflara
dikkat etmelidirler.