BOŞAMA'DA SARİH VE
KİNAYELİ SÖZLER
1160 Dürri'l Muhtar'da:
"Talak'ın lafızları; sarih ve ona mülhak olan sözlerle
kinaye lafızlardır. Talakın mahalli, nikâhlı kadındır.
Ehli de, akıl-bâliğ ve uyanık olan kocadır. Rüknü
istisnadan hali olan lafz-ı mahsustur"(182) hükmü
kayıtlıdır. Hanefi fûkahası: "Talaka ehil olan koca;
karısını sarih ve kinayeli sözlerle boşayabilir"(183)
hükmünde müttefiktir. Sarih söz; kendisiyle neyin murad
edildiği açıkça anlaşılan sözdür.(184) Meselâ; "Ben
seni boşadım" veya "Sen şu günden itibaren boşsun;
iddetini bekle!..." gibi!.. Sarih sözle yapılan talakta;
mükellefin niyeti önemli değildir. Zira niyet etse de, etmese
de, talak vaki olur.(185)
1161 Bizzat talak için
konulmayıp; talaka veya talaktan başkasına muhtemel olan söze
"Kinayeli Söz" denir. Daha açık bir ifadeyle;
kendisiyle neyin murad edildiği gizli olan, ancak mükellefin
niyeti ve halinin delâletiyle kavranabilen sözdür.(186) Talak
niyeti ile; "iddetini bekle rahimini istibra et veya sen
bilirsin" gibi sözler sarfedilirse, ric'i talak vaki olur.
Hanefi fûkahası, kinayeli sözlerle talak hususunda üç hal
üzerinde durmuştur. Bunlar:
1) Rıza ve mülayemet hali
2) Karı-kocanın boşanma
hususunu aralarında müzakere etme hali
3) Şiddetli geçimsizlik ve
kavga durumunda teşekkül eden öfke hali!(187)
Genel
olarak rıza ve mülayemet halinde; niyet sözkonusu olmadığı
durumda, kinayeli lafızlarla talakın vaki olmayacağı esas
alınmıştır. Diğer iki halde ise durum farklıdır. Şöyle
ki; şiddetli geçimsizlik ve kavga halinde iken: "Defol,
annenin ve babanın yanına git" diyen veya "İddetini
bekle" emrini veren koca, boşamaya niyet etmiştir!..
Boşanmayı aralarında müzakere eden karı-koca arasındaki
galip olan hal de budur!.. Ancak talaka ehil olan koca; "Ben
bu sözümle boşamaya niyet etmedim, boşayabileceğimi ihsas
ettirdim" derse, iddiası kazaen tasdik olunur. Zira,
"Defol!.. Annenin ve babanın yanına git!.." sözü
hem talaka, hem de talaktan başka bir şeye hamledilebilir.
"İddetini bekle" emri ise farklıdır. Sonuç olarak;
kinayeli lafızlarda ehil olan kocanın niyeti esastır.