HAYVANLARIN İŞLEDİĞİ
CİNAYETLER
1361 Resûl-i Ekrem (sav)'in:
"Hayvanın yaralaması hederdir"(256) buyurduğu
bilinmektedir. Bu sebeble; hayvanın firar ederek kendiliğinden
işlediği cinayet ve zarardan sahibi mes'ul değildir. Hanefi
fûkahası "Hayvanın suç işlemesi" ile
"Hayvanın üzerinde suç işleme (Sürücü'nün
Cinayeti)" hadiselerini ayrı ayrı olarak ele almıştır.
Bir kimse, köpeğini kışkırtır ve ısırması için
salıverirse, cinayeti bizzat tasarladığı için, meydana
gelecek zarardan mes'ûl olur. Ancak köpek firar eder,
başıboş dolaşırken kendiliğinden bir kimseyi ısırırsa,
meydana gelen zarardan sahibi mes'ûl olmaz. Fûkaha; kasden
salıverme ve tedbirsiz davranma hallerinin dışında, hayvanın
işlediği cinayetten sahibinin mes'ûl olmayacağında ittifak
etmiştir.(257)
1362 Hayvanın üzerindeki
kimse (sahibi veya sürücüsü); hayvanın çiğneyerek ezdiği,
ön ayaklarıyla vurduğu ve ısırdığı zaman, meydana
gelerecek zararı tazmin etmekle mükelleftir. Hayvanın
işemesinden veya yola terslemesinden meydana gelecek zararları
tazmin etmez.(258) Ancak arka ayaklarıyla teptiği veya
kuyruğunu vurmak suretiyle meydana getirdiği zararlar hususunda
ihtilaf vardır. Trafik kazalarında arabanın sürücüsü
(şöför) mes'üldür. meydana gelen zararı tazmin etmekle
mükelleftir. Kadı ve ehl-i hibre, suç durumunu dikkate alarak
tazminat miktarını tesbit etmekle yükümlüdürler.
1363 Hayvanın üzerindeki
kimse (sahibi veya sürücüsü); herhangi bir şahsı
öldürürse, keffaret vacip olur. Zira mübaşirdir, yani
cinayetin işlenmesine bizzat vesile olmuştur. Hataen
öldürülen (maktül) binicinin murisi ise; ona varis olamaz.
Çünkü katili mirastan mahrum olur.(259) Hayvanı önünden
sürüp giden kimse ile çekip götüren kimse, bunun aksinedir.
Onlara keffaret vacib olmaz ve ölümüne sebeb oldukları
kimseye varis olabilirler. Çünkü tesebbüben (bir sebeble)
öldürme sözkonusu olur. Ancak akılesinin diyet vermesi
gerekir. Çünkü bizzat mübaşir (cinayeti işleyen) değilse
de, cinayete sebeb olma söz konusudur.
1364
Bir kimse; bir hayvana ağaç veya başka bir vasıta ile (iğne,
mıh vs.) dürttüğü için, hayvanın tekmesine hedef olur ve
ölürse kanı hederdir.