BİRBİRİNE MİRÂSÇI OLMA
SEBEBLERİ
1904 Hanefi fûkahası:
"İnsanların birbirine mirâsçı olmalarının sebebleri;
neseb (akrabalık), nikâh ve velâ olmak üzere üç kısımda
incelenir"(15) hükmünde müttefiktir. Ölen kimseye; neseb
cihetiyle yakınlığın bulunması, mirâsına hak kazanmak
için şarttır. Esasen karı ve koca müstesnâ; diğer
sınıfların hepsi (Ashab-ı Ferâiz, Asabe ve Zevi'l-erham)
akraba durumundadır. Sahih nikâh; karı-koca arasında,
birbirine mirâsçı olma sebebidir. Resûl-i Ekrem (sav)'in:
"Hangi erkek; hür veya câriye bir kadınla zinâ ederse,
doğan çocuk veled-i zinâdır. Kendisi (Veled-i Zinâ) vâris
olmaz, kendisine de varis olunmaz"(16) buyurduğu
bilinmektedir. Dolayısıyla bâtıl nikâh, muvakkat nikâh ve
mut'a nikâhı; mirâsçı olmak için sebeb teşkil etmez.
Velâ; azad edilen kölenin herhangi bir akrabası bulunmadığı
halde, mirâsının efendisine kalması hadisesidir. Günümüzde
böyle bir vakıa bulunmadığı için üzerinde durmaya gerek
yoktur.
1905 MİRÂS'IN
RÜKÜNLERİ: Öldükten son; geriye mirâs bırakan
kimseye "Mûris" denilir. Dolayısıyla mirâs'ın
birinci rüknü: Mûris'in bulunmasıdır. İslâm fıkhında;
hakikaten veya hükmen ölüm sözkonusudur. Hakikaten ölmek
eceliyle kesin olarak âhiret'e intikâl etmektir. Hükmen ölüm
ise; uzun yıllar ortadan kaybolup; nerede bulunduğu ve hayatta
olup-olmadığı bilinmeyen kimse hakkında
"Kadı'nın" (Hâkim'in) verdiği karardır. İkinci
rükün: Vâris'in bulunması ve hayatta olmasıdır. Şer'i
delille; ölen kimsenin malının verileceği kimseye
"Vâris" denilir. Üçüncü rükün: Ölen kimsenin
vârislerine intikâl edecek mal veya servetinin
bulunmasıdır.(17)
1906
MİRÂS'IN ŞARTLARI: Muhakkak ki bir kimse hayatta
iken malı mirâs olarak dağıtılmaz. Dolayısıyla mirâs'ın
ilk şartı; mûris'in hakikaten veya hükmen ölümünün sâbit
olmasıdır. İkinci şartı; Vârisin hakikaten veya takdiren
hayatta olması gerekir. Takdiri hayattan kasıd; anne rahmindeki
çocuktur. İslâm ûleması; ölen kimsenin; karısının
rahminde bulunan çocuğun da, vâris olacağı hususunda
müttefiktir. O çocuk; takdiren hayatta kabul edilir.(18)
Üçüncü şart: Vârislerde; mirâsa mâni olan hallerden,
birisinin bulunmamasıdır. Eğer mirâsa mâni hallerden
herhangi birisi sözkonusu olursa; vâris hiçbirşey alamaz!..
Bu konu oldukça önemlidir.