304 Önce kelime üzerinde
duralım. Edeb; "Edûbe" fiilinden türetilmiş olup;
zarafet, insanlara sözle ve amelle güzel muamelede bulunmak,
edib bir kimsenin kendisiyle teeddüb ettiği şeyleri taklid
etmek gibi manalara gelir.(107) Seyyid Şerif Cürcani
"Edebi"; insanı hata ve kusurdan koruyan meleke, irfan
olarak tarif ediyor.(108) Abdest'in edebleri; ûlemanın
üzerinde ittifak ettiği hususlardır: Meselâ: Abdest alırken,
başkasından yardım istememek bir edebtir. Aksi sözkonusu
olursa; insanlardan bir kısmının, diğerlerini abdest alırken
dahi hizmetçi tutmasına vesile olur!.. Dolayısıyla bu
İslâmi edebe ve mü'minlerin kardeşliğine zarar verir.
305 Şimdi abdestin edeblerini maddeler halinde zikredelim:
Abdest alırken başkasından yardım istememek,
abdest uzuvlarını ovmak,
abdest alırken kıbleye yönelmek,
küçük (Serçe) parmağını kulakların deliklerine sokmak,
özürlü olmayan kimsenin, abdest'i vaktinden önce alması,
abdest alırken konuşmamak,
kullanılmış sudan sakınmak,
abdest alırken yüksek bir yerde bulunup, sıçramalardan
korunmak,
kerahat vakti değilse, abdest aldıktan sonra iki rekat namaz
kılmak,
abdest alırken elleri çırpmamak,
abdest alırken acele etmemek ve
her azayı yıkarken besmele çekmek.(109)
306 ABDEST'E BAŞLARKEN; ŞU DUA YAPILMALIDIR:
"Bismillâhilazim
velhamdülillâhi alâ dinil İslâm" Allahû Teâla
(cc)'nın adını zikrederek başlarım. İslâm dini üzere
kıldığı için; hamd Allahû Teâla (cc)'ya mahsustur. O'na
hamdederim.
307 Uzuvların yıkınması esnasında selef-i salihinden şu
duaları okumak, Abdestin edeblerindendir.(110)
A) MAZMAZA (AĞIZA SU VERME) ESNASINDA:
"Allahümme eınnî alâ
tilâvetil Kur'âni ve zikrike ve şükrike ve hüsn-i
ıbâdetike." Allah'ım!.. Kur'an-ı Kerim'i okumada, seni
zikretme, sana şükretme ve sana en güzel şekilde kulluk
etmede inayetini (yardımını) istirham ederim.
B) İŞTİNŞAK (BURUNA SU VERME) ESNASINDA:
"Allâhümme erihnî
râyihate'lcenneti ve'r-züknî min neîmihâ." Allah'ım!..
Beni cennetin rayihası ile rayihalandır ve cennet nimetlerinden
beni rızıklandır.
C) YÜZÜ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme beyyıd
vechî binûrike yevme tebyeddu vücûhün ve tesveddü
vücûh." Allah'ım!.. Bir kısım yüzlerin ağarıp
nurlandığı, bir kısım yüzlerin ise karardığı gün; benim
yüzümü nurlandır, ağart!..
D) SAĞ ELİ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme a'tınî
kitâbî biyemînî ve hâsibnî hısâben yesîra." Allah'ım!..
Kitabımı (Amel defterimi) sağ elime ver ve benim hesabımı
kolaylaştır.
E) SOL ELİ YIKAMA ESNASINDA:
"Allâhümme lâ
tu'tınî kitâbî bişimâlî velâ min verâi zahrî." Allah'ım!..
Kitabımı (Amel defterimi) sol elime verme!.. Ve arkamdan da
verme!.. (Beni amel defterleri sol ellerine verilenlerden
eylemediğin gibi, arkalarından verilenlerden de eyleme.)
F) BAŞI MESH ETME ESNASINDA:
"Allûmmec'alnî
minellezîne yestemiûnel kavle feyettebiûne ahseneh." Allah'ım!..
Beni hak sözü dinleyenlerden ve onun en güzeline tabi
olanlardan eyle!..
G) BOYUNA MESH ETME ESNASINDA:
"Allâhümme a'tik unukî
(yahut rakabeti) mine'n nâri." Allah'ım!.. Boynumu
cehennem ateşinden azad buyur.
Ğ) İKİ AYAKLARI YIKAMA ESNASINDA: "Allâhümme
sebbit kademeyye ale's-sırâtı yevme tezillu
fîhi'l-akdâm." Allah'ım!.. Sırat köprüsünde
ayakların kaydığı günde, benim ayaklarımı kaydırma, sabit
eyle!..
H) ABDEST ALIP BİTTİKTEN SONRA; RESÛL-İ EKREM (SAV)'E
SELÂVAT GETİRMELİ VE ŞU DUA OKUNMALIDIR:
"Allâhümme'c-alnî
mine'ttevvâbine vec'alnî minel mütetahhirin." Allah'ım!..
Beni tevbe eden ve günahlarından temizlenen kullarından
eyle!..