Ten kafese benzer.
Girenlerin, çıkanların, insanla dostluk edenlerin aldatmasıyla can
bedende dikendir. Bu, “Ben senin sırdaşın olayım” der. Öbürü “Hayır,
senin akranın, emsalin benim”der.
Bu der ki: “Varlık
aleminde güzellik fazilet, iyilik ve cömertlik bakımından senin gibi
hiçbir kimse yok.” Öbürü der ki: “İki cihan da senindir. Bütün
canlarımız senin canına tabidir.” O da, halkı, kendisinin sarhoşu
görünce kibirlenir, elden, avuçtan çıkmağa başlar. Şeytan onun gibi
binlerce kişiyi ırmağa atmıştır!
Dünyanın lutfetmesi ve
yaltaklanması, hoş bir lokmadır, ama az ye. Çünkü ateşten bir
lokmadır! Ateş gizlidir, zevki meydanda. Dumanı sonunda meydana çıkar.
Sen “Ben o medihleri
yutar mıyım? O, tamahından methediyor. Ben, onu anlarım” deme! Seni
metheden, halk içinde aleyhinde bulunursa onun tesiriyle gönlün,
günlerce yanar.
Onun; mahrumiyetten
senden umduğunu elde edemeyip ziyan ettiğinden dolayı aleyhinde
bulunduğu halde, O sözler, gönlüne dokunur, onun tesiri altında
kalırsın. Medihten de bir ululuk gelir, dene de bak! Medihin de
günlerce tesiri altında kalırsın. O medih canın ululanmasına,
aldanmasına sebebolur.
Fakat bu tesir, zahiren
görünmez, çünkü methedilmek tatlıdır. Kınanmak acı olduğundan derhal
kötü görünür. Kınanmak, kaynatılmış ilaç ve hap gibidir; içer, yahut
yutarsa uzun bir müddet ızdırap ve elem içinde kalırsın.
Tatlı yersen onun zevki
bir andır, tesiri öbürü kadar sürmez.Zahiren uzun sürdüğü için de
tesiri, gizlidir. Herşeyi, zıddıyla anla! Medhin tesiri, şekerin
tesirine benzer; gizli tesir eder ve bir müddet sonra vücütta
deşilmesi icabeden bir çiban çıkar.
Nefis çok öğülmesi
yüzünden Firavunlaştı. Alçak gönüllü, hor, hakir ol; ululuk taslama!
Elinden geldikçe kul ol, sultan olma! Top gibi zahmet çekici ol,
çevgan olma! Yoksa; senin bu letafetin, bu güzelliğin kalmayınca o,
seninle düşüp kalkanlar, senden usanırlar.
Evvelce seni aldatıp
duranlar, o vakit seni görünce “Şeytan” adını takarlar. Seni kapı
dibinde görünce hepsi birden “Mezarından çıkmış hortlak” derler; Genç
oğlan gibi. Ona önce Tanrı adını takarlar, bu yaltaklıkla tuzağa
düşürmek isterler. Fakat kötülükle adı çıkıp da zaman geçince bu
kötülükte sakalı çıkınca; artık ona yaklaşmaktan Şeytan bile utanır.
Şeytan, adamın yanına
bir kötülük için gelir; senin yanına gelmez. Çünkü sen Şeytan’dan da
betersin. Şeytan, sen insan oldukça izini izler, ardından koşar, sana
şarabını tattırırdı.
Ey bir işe yaramaz adam!
Şeytan huyunda ayak direyip şeytanlaşınca senden Şeytan da
kaçmaktadır. Eteğine sarılan kimse de, sen bu hale gelince senden
kaçar!
