Ey doğacak
çocuğun oynaması gibi bu manaları içimde oynatıp duran Tanrı, mademki
bunun tamamlanmasını diliyorsun, kolaylaştır, yol göster, muvaffakiyet
ver. Yahut da bu isteği, bu iştiyakı gider, bizi muahaze etme. Madem
ki müflise altın ihtiyacını ilham ediyorsun, ey gani padişah, gizlice
ona altın ihsan et.
Sen olmadıkça,
senin inayetin lütfetmedikçe gece gündüz nazım ve kafiyenin ne değeri
olabilir,bu çeşit meydana gelen şiire kim bakar ki? Ey bilgi sahibi
padişah, nazım da, cinas da kafiyede korkudan senin emrine kuldur. Sen
her şeyi, seni tespih eder bir hale koymuşsun, akıl ve temyiz sahibi
olanlar da seni tespih eder, akıl ve temyiz sahibi olmayanlar da.
Her birinin
başka çeşit bir tespihi var. Bunun halinden onun haberi bile yok!
İnsan, cansız şeylerin tespih etmesini inkar eder ama cansız şeyler,
ona kullukta üstattır. Hatta yetmiş iki milletin her biri öbürlerinin
halinden bihaberdir. Hepsi de şüphe içinde kalmıştır.
Konuşan, söz
söyleyen iki kişi bile birbirinin halinden haberdar olmazsa duvarla
kapı, nasıl birbirini anlar, duyar? Ben söz söyleyen adamın bile
tespihinden gafil olursam gönlüm, sessiz sedasız bir şeyin tespihini
nasıl duyar? Sünni, Cebri’nin tespihinden bihaberdir.
Cebriye de
Sünni’nin tespihini eser etmez. Sünni’nin hususi bir tespihi vardır.
Fakat cebrinin de bunun zıddı olan bir tespihi vardır ki, ona sığınır.
Bu “ O, sapıktır, yol azıtmıştı” der durur. Halbuki onun halinden de
haberi yoktur, “ Kün” emrinden de!
O, da “ Bunun
hakikatten ne haberi var ki” demektedir. Tanrı takdir etmiş de onları
savaşa düşürmüştür, bu suretle de her birinin aslını meydana çıkarır.
Bir cinse mensup olmayandan izhar eder. Herkes kahrı lütuftan ayırt
eder. Anlar. İster bilgi sahibi olsun, ister cahil, ister aşağılık.
Fakat kahır
içinde gizli olan lütfü, yahut lütuf içinde gizlenmiş bulunan kahrı,
az kişi anlar. Meğer ki gönlünde bir can mehengi olan Tanrıya mensup
bir er olsun. Bundan başkaları kahırda gizli olan lütufla,lütufta
gizli bulunan kahrı anlayamaz, şüpheye düşerler. Onlar, adeta
yuvalarına bir kanatla uçup ulaşmak isteyen kuşlara benzerler
