TOTALİTARİZM

Siyasal faaliyet tekelinin tek bir partiye tanındığı, bu partiye ruh ve güç veren bir ideolojinin egemen olduğu, devletin her türlü kuvvet ve inandırma araçlarım elinde tuttuğu ve polisiye ve ideolojik terörün öne çıktığı siyasal rejimdir. Tarihte pek çok örnekleri varsa da çağımızda Hitler Almanya-sı ile özellikle Stalin dönemi Sovyetler Birliği, totalitarizme en çarpıcı örnek teşkil etmektedirler. Çağdaş örnekler dikkate alındığında parti tekeli, ekonomik hayatın devletleştirilmesi ile ideolojik terör başlıca ayırıcı niteliklerdir. Totalitarizmde ya parti tekeli, İdeoloji tekeli ya da ekonomi tekeli devletin elinde olup devletin dışında serbest bir sivil hayatı düşünme imkânı yoktur. Bütün bu niteliklerin birleşmesi durumunda tam bir totalitarizm gerçekleşmektedir. Rejime egemen olan, ideolojik terör ve zorbalığın yarattığı korkudur.

R. Aron'un tesbitlerine göre totalitarizmin başlıca beş temel niteliği vardır:

1- Politika faaliyeti tekelinin tek bir partiye tanınmış olması,

2- Devletin resmî gerçeği kesilen bir ideolojinin partiye ruh ve güç vermesi,

3- İdeolojinin dile getirdiği resmi gerçeği yaymak için devletin kuvvet ve inandırma vasıtaları (radyo, televizyon, basın vd.) tekelini elinde tutması,

4- Ekonomik ve mesleki işlerin çoğunun devletin

buyruğu altında olması ve ekonomik ve mesleki işlerin resmi gerçeğin rengini taşıması, 5- Her işin devletin işi olması ve ideolojiye bağlı bulunması.

XX. yüzyıldaki bazı totaliter rejimler tek parti rejimleri değillerse de bu genel Özelliği pek değiştirmemektedir. Hatta öyle tek parti rejimleri vardır ki, bunlar totaliterist Özellikler taşımazlar, resmi bir ideoloji geliştirmezler. Fakat genelde endüstri toplumlarında tek partili her rejimin totalitarizme dönüşme eğilimi devamlı vardır. Tek Partili rejimlerde ideoloji tekeli her an yerleşebilir.

Türkiye'de çok partili hayata geçilene kadar totalitarist eğilimleri ağır basan bir rejim bulunuyordu. Tek parti döneminde parti, İdeoloji ve ekonomi tekeli devletin elinde idi. Çok partili hayatla birlikte bu alanlardaki tekel kırıldı ve nisbeten sınırlı bir çoğulculuk yerleştiyse de ideoloji alanında yine de bazı yasal sınırlamalar sürmektedir.

Davut DURSUN