1.Kazancın Fazileti ve Kazanca Teşvik
2.Ticarî İlişkilerin Sıhhatini
Bilmek
3.Ticarette Haksızlıktan Kaçınıp Adaletli
Davranmak
4.Ticarette İhsan (İyi Davranmak)
5.Dünya ve Âhiret
İşlerinde Tüccarın Dini için Titiz Davranması
Giriş
Tevhidinde hak ve bir olan Allah'tan başka herşeyin bütünüyle yok olup
gideceğine inanan muvahhidin hamdiyle Allah'a hamdederiz. Hiç çekinmeden,
Allah'tan başka
herşeyin bâtıl olduğunu açık bir dille belirten bir
kimsenin tâzimiyle Allah'ı tâzim ederiz. Yerde ve göklerde ne varsa, hepsi
bir araya toplansa bile ne bir kara sineği, ne de bir çekirgeyi (veya
zerreyi) yaratmaya güçlerinin yetmeyeceğini ilân eden bir kimsenin
tebciliyle Allah'ı tebcil ederiz. Yeryüzünü kullarına yaygı ve döşek gibi
serdiğinden, gökleri de kubbe olarak yücelttiğinden ötürü Allah'a
şükrederiz. Geceyi gündüz üzerine sardığından, geceyi insanlar için örtü
kılıp gündüzü de maişet zamanı kıldığından ötürü Allah'a şükrederiz.
Gündüzü insanlar için maişet vakti kılmıştır ki, insanlar fazlını aramak
için yeryüzüne dağılsınlar ve elde ettikleri nimetlerle ihtiyaçlarını
gidersinler.
Rasûlü üzerine rahmet deryalarını coşturmasını talep
ederiz. O öyle bir rasûldür ki, mü'minler (kıyamette) susuz olarak onun
havzına vardıklarında kana kana o havuzdan içip dönerler. Onun âli ve
ashâbı için de aynı temennide bulunuyoruz. O ashâb ki, İslâm'a yardımda
zerre kadar ihmalkârlık yapmayıp canla başla çalışmışlardır.
Yarab! Hz.
Peygambere ve ashabına salât ve selâm eyle!
Terbiyecilerin terbiyesi,
sebeplerin hazırlayıcısı olan Allah, ahireti sevab ve ceza evi, dünyayı da
kazanç, çalışma ve zorlukları yüklenme yeri kılmıştır. Dünyadaki çalışma,
sadece ahiret için olup, dünya geçimini ihmal etmek demek değildir. Aksine
dünya geçimliği, ahirete selâmetle vardırmak için vesile ve ahiret için
yardımcıdır. Bu bakımdan dünya, ahiretin tarlasıdır ve ahirete se-lâmetle
vardıran bir merdivendir.
İnsanlar (kazanç hususunda) üç kısma ayrılır:
a)Dünya geçimiyle
meşgul olan ve kendisini ahiretinden tamamen uzaklaştıran kişi ki helâk
olanlardandır.
b)Ahireti kendisini dünya geçiminden alıkoymuş olan kişi ki kurtulmuşlardandır.
c)Ahiretini. düşünerek çalışıp, dünya ile ikisini birden yürüten kişi ki orta yolda gidenlerdendir. İktisad mertebesine (itidale), ancak kazanç elde etmek hususunda doğru yoldan ayrılmayan bir kimse varabilir. Dünyasını ahirete vesile yapsın diye çalışan bir kimse, ilâhî nizamın edebleriyle edeblenmedikçe bu sahada ilerlemiş sayılmaz. Biz ticaret, sanat ve diğer çalışma dallarının edeb ve sünnetlerini teker teker sayacağız ve bunları beş bölümde açıklayacağız:
Birinci Bölüm: Kazancın fazileti ve ona teşvik edici deliller
İkinci Bölüm: Ticarî ilişkilerin sıhhatini bilmek
Üçüncü Bölüm: Ticarette adâletli olmak
Dördüncü Bölüm: Ticarette iyi davranmak
Beşinci Bölüm: Tüccarın kendisini ve dinini koruması