13. ALLAH YOLUNDA CİHAD NİYETİYLE AT BESLEME'NİN
VE ONA İNFAK ETMENİN FAZİLETİ
Allahu Teala şöyle
buyuruyor:
"Onlara karşı gücünüzün yettiği kadar kuvvet ve
besili atlar hazırlayın. Bununla Allah'ın düşmanı ve sizin düşmanınızı ve
bunların dışında sizin bilmeyip Allah'ın bildiği diğer (düşmanları)
korkutup-caydırasınız. Allah yolunda her ne infak ederseniz, size eksiksiz
olarak ödenir ve siz haksızlığa uğratılmazsınız." [1]"Soluk soluğa koşan (at)lara
andolsun." [2]
456- Ebu
Abdillah el-Halimi der ki:
"İbni Abbas,
ondan sonra da İkrime, Mücahid, Atiyye, Ebu'd-Duha ve Katade, "Soluk soluğa koşan (at)lara..."
ve sonraki ayetlerdeki ayetlerde geçen kasem (yemin)in; üzerinde ve kendisiyle
düşmana saldıran atlar olduğu görüşündeler.[3]Bilki
atların bir çok fazileti var:
1- Kim Allah
yolunda cihad niyetiyle at edinip bağlarsa; onu açlığı ve tokluğu, susamışlığı
ve susuzluğunun giderilmesi bevli ve tersi, yediği içtiği ve attığı adımların
sayısınca kıyamet günü onun terazisinde iyilikler olur:
457- Ebu
Hureyre'den Rasululah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Kim Allah yolunda O'na iman ederek ve
va'dinitasdik ederek bir at beslerse; onun tokluğu su içmesi, bevli ve tersi
kıyamet gününde onun mizanında (iyilikler) olur.
"Buhari ve
başkası rivayet etmiş.[4]
458-
Şifa'us-Sudur'un sahibi Abdullah b. Süleyman nakletmiş. Rasulullah (s.a.v.)
şöle buyurmuş:
"Ameli az olan, Allah yolunda bir at bağışlasın.
Muhakkak ki onun tokluğu, susuzluğunun gitmesi, bevli, tersi ve kılları
kıyamet günü onun mizanında iyilikler olurlar." [5]
459- İmam
Ahmed iyi bir isnad ile Abdullah b. Mesud'dan rivayet etmiş. O da Rasulullah'ın
(s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etmiş:
"Üç (çeşit) at vardır: Birisi Rahman, birisi,
insan ve birisi de şeytan içindir. Rahman için olan at; Allah Azze ve Celle
yolunda bağlanılan attır. Onun yemi, bevli ve tersi iyilikler olur. Şeytan
atıda üzerinde kumar oynayan ve rehin ile bahis edilen (veya yanşan) attır.
Onun yemi, bevli ve tersi iyilikler olur. Şeytan (doğuracağı yavrudan) iltimas
eder, bu fakirlikten (onun için) bir perdedir. [6]
460- Yine
aynı şekilde Sahih'in ricali olan bir sened ile Ebu Amr eş-Şeybani'den o da
Ensar'dan bir adam, o da Rasulullah'dan (s.a.v.) rivayet etmiş:
"At üç (çeşit) tür. Birisi adam onu Allah yolunda
bağlar. Dolayısıyla onun parası ecirdir, binilmesi ecirdir, onun borç
alınması/verilmesi ecirdir, yemi ecirdir. Birisi de adam onunla bahse (girerek
yarışa) girer: Bunun parası günah, yemi günah, binilmesi günahtır. Birisi de batni
(yavrusu) içindir. Umulur ki -inşaallah- fakirliğe bir sed/engel olur. [7]
461-
Taberani Habbab b. Eret'ten rivayet etmiş. Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"At üç çeşittir. Rahman için, insan için ve
şeytan için at olmak üzere. Rahman için olan at, Allah yolunda edinilen ve
üzerinde Allah'ın düşmanlarıyla savaşılan attır. İnsanın (kendisi için) olan
at da, gebe kalan ve binilen attır. Şeytan için olan at ise, üzerinde bahse
girilen ve (üzerinde) kumar oynanan attır.[8]
Atların faziletinden
olmasaydı şeref ve büyüklüğü için Rahman Subhanehu ve Tealafa izafe -bu hadisle
ve İbni Mesud'un olduğu gibi- edilmezdi. [9]
462- Bunun benzeri Semura b. Cundup'un sözüdür. O
şöyle demiş:
"Ve sonra
şüphesiz Rasulullah (s.a.v.) korktuğumuzda, bizim süvarilerimize Allah'ın
süvarileri diye isimlendirdi.[10]
Ebu Davud rivayet
etmiş ve "Ordunun yanında ey Allah'ın süvarileri bininiz! diye nida
etme" babı şeklinde başlık/bap koymuş. [11]
463- Esma b. Yezid668'den rivayet edilmiş.
Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyrmuş:
"Atlar kıyamete kadar onların alınlarında hayır
vardır. Kim Allah yolunda onu bağlarsa ve Allah yolunda (iyilik) sayarak ona
harcamada bulunursa; onun açlığı ve tokluğu, susuzluğu, suya kanmışlığı, bevli
ve tersi kıyamet günü onun terazisinde kurtuluş olur. Kim de riya, kibir ve
şöhret için onu bağlarsa; onun tokluğu ve açlığı, suya kanmışlığı ve susuzluğu,
bevli ve tersi kıyamet günü onun mizanında hüsran olur. [12] Esma b. Yezid b. Seken el-Ensariyye el-Eşheliyye,
Ensar'ın hatibesiydi. Rasullullah'a (s.a.v.) biat etmiş ve Yermuk'a katılmıştı.
Tehzib't-Tehzib: 12/399-400. Ebu Ya'la Abdulhamid b. Behram tarikiyle Şehr b.
Havşeb'ten o da ondan (Esma) rivayet etmiş.
Müellif der ki:
Bu isnad sahihtir. Bu
ve benzeri hadislerde riya, gösteriş ve Övünme için at beslemenin haram olduğuna
ve kıyamet gününde böyle yapanın cezalandırılacağına açık delil vardır. Ayrıca
o atların tersi, bevli, açlığı ve tokluğu, susamışlığı ve suya kanması, ona
binilişi, adımları vs. tüm bunlar da onun mizanında günah olarak gelir. Buna
mukabil kim ihlaslı bir şekilde Allah Teala için bağlarsa tüm bunlar onun
mizanında iyilikler olur. [13]
464- Ebu
Hureyre'den "Ey Allah'ın Rasulu ya atlar." Rasulullah (s.a.v.) şöyle
buyurdu:
"Üç çeşittir. Biri adam için günahtır. Bir adam
için örtü, bir adam için de ecir (sevap) tır. Kendisi için günah olana
gelince, adam onu riya, övünme ve İslam ehline düşmanlık için bağlarsa bu onun
için günah olur. Kendisi için örtü olan da, Allah yolunda onu bağlayıp boyunda
ve sırtında Allah'ın hakkını unutmayan adamdır. İşte bu onun için örtü olur.
Kendisi için ecir olana gelince, Allah yolunda ve İslam için (atım) mera veya
bahçede bağlayan kişidir. Bu otlaktan veya bu bahçeden yediği şeyler kadar ona
iyilikler yazılır. Onun tersi ve bevli kadar ona iyilikler yazılır. İpi bırakalıp
bir iki mil şahlanarak koşan bir at yoktur ki onun adımları ve tersleri
sahibine iyilikler yazılmasın. Sahibi onunla bir nehirden geçip sahibi
istemediği halde o nehriden su içmesin ki, Allah içtiği kadar sahibine
iyilikler yazmasın. [14]
Buharı, Müslim rivayet
etmiş. İbni Huzeyme de sahih'inde de rivayet etmiş, ancak o şöyle der: [15]
465- "Atın kendisi için ecir olan; Allah
için onu (atı) edinen yine O'nun (yolunda cihad) için onu hazırlayandır.
Karnına bir şey girmesin ki sahibine ecir olmasın, çayırda sahibi onu otlatırsa
karnına giren her şey için ona iyilikler yazılır. Bir iki tur şahlanarak
koşarsa onun attığı her adım için ona ecir vardır. Onu bir nehre götürüp ona
su verirse, midesine giren her damla (su) için ona ecir var.
"Der ki:
"Öyleki bevlinde
ve tersinde bile ecrin olduğunu zikretti.’’
"Atın kendisi için örtü olan ise, iffet güzellik
ve korunmak için edinendir. Onun sırt ve karnının hakkında ve zorlukla ne de
bollukla engellemez. Kendisi için günah olan ise, atı böbürlenme ve kibir için
edinip, onunla insanlara üstün görünen kişidir.
""....Sahibi istemediği halde..." sözü, niyeti olmasada atın midesine inen herşey için
sevap aldığına bir işarettir. Peki bunu kasdeden ve bunun için onu besleyenin
ecri nedir acaba. Faziletli çok olan ne yücedir.
2- Allah yolunda kim bir at beslerse (tutup
bağlarsa) kıyamet gününde ona bir örtü olur: [16]
466- Beyhaki
de aynısını rivayet etmiş, ancak onda o şöyle demiş:
''Vebal olan ata gelince, insanlara karşı üstünlük
için (at) edinendir. Şüphe yok ki, midesine bir şey indirmesin ki ona
(sahibine) vebal olmasın."
"Öyleki onun
bevlini ve tersini de zikretti."
"Herhangi bir vadide bir tur atmaz ki ona günah olmasın.[17]
467- Zeyd b. Sabit'ten Rasulullah'dan (s.a.y.)
şöyle buyurduğunu işittim:
"Kim Allah yolunda bir at tutup beslese kıyamet
gününde bu onun için kalkan olur.
"İbni Asakir bunu
Muhamed b. Ömer el-Vakidi -ki zayıftır- tarikiyle tahric etmiş.
3- Kim Allah yolunda bir at bağlamaya niyet
ederse kendisine bir şehidin ecri verileceği hususunda: [18]
468- Vakidi
rivayet etmiş. Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Kim sadık bir niyetle bir at bağlamaya niyet
ederse ona bir şehidin ecri verilir.[19]
Ebu Ubeyde bunu
"Kitab'ul-Hayl" de zikretmiş. Murseldir.
4- Kim Allah
yolunda bir at bağl(yıp besle)sa gece-gündüz gizliden ve açıktan mallarını
infak eden (ve) onlar için Rabbleri katında bir ecir, onlara korku olmayan ve
üzülmeyenlerden olacaklarına dair: [20]
469- Sehl b.
Aclan'dan, Ebu Umame el-Bahili'den:
"Mallarını gece-gündüz, açık-gizli ifak edenlere
Rableri katında bir ecir var. Onlara bir korku yoktur ve onlar üzülmezler de. [21]
Ayeti ile ilgili şöyle
dediğini işittiğini söyler:
"Bunu (infakı)
Allah yolunda atlara yapanlardır. Sonra şunu zikreder:
"Kim Allah yolunda riya ve gösterişten uzak bir
at bağlasa, gece-gündüz mallarını infak edenlerden olur.
"İbni Ebi Şeybe,
Süleyman b. Musa ed-Dımeşki'den rivayet etmiş.[22]
470- Arib[23]'den
Rasulullah'dan:
"Mallarını gece-gündüz, açık ve gizliden infak
edenler..."
Ayeti Allah yolunda
atlara harcama (konusun)da indiğini rivayet eder. Taberani bunu Said b. Sinan[24]o da
Yezid b. Abdullah b. Urayb (Bu tanınmıyor) O da babasından, o da dedesinden
olan tarikle rivayet etmiş. Bu sened hakkında konuşulmuş. [25]
471- Ebu
Eyyub b. Halid'ten
"Allah'a güzel bir borç verecek olan kimdir?.."
[26] yeti hakkında şöyle der:"Kim Allah yolunda bir at
bağlarsa bu(nunla) Allah'a güzel bir borç vermiş olur."İbni Ebi Şeybe Musa
b. Ubeyde'den ki onda farklı görüşler var- o da tabiinden Ebu Eyyub'dan
rivayet etmiş. [27]
472- Şifa'us-Sudur'da Ubade b. Samit'ten.
Rasulullah (s.a.v.) dan şöyle işitmiş:
"At, ipi boyuna dolanmış olarak (serbest) ve şahlanarak
dolaşır, sahibi de yatağında uyur. Onun attığı her adımda ona ecir düşer. Şu
bir gerçek ki, Allahu Teala atları bağlama ve onlara infak etme hususnda iki
ayet indirdi:
"Allah'a karşılığını çok artırma ile kat kat
artırğı güzel bir borcu verecek olan kimdir?" [28]
"Onlar ki, malların gece, gündüz; gizli ve açık
infak ederler. Artık bunların ecirleri Rabbleri kalındadır. Onlara korku yoktur
ve onlar mahzun olmayacaklardır."
473- Ebu
Kebşe el-Enbari [30] Rasulullah'ın (s.a.v,)
şöyle buyurduğunu rivayet eder:
"Hayır atların alınlarına bağlanmış (düğümlenmiş)
Onların sahipleri onlara özen gösterirler. Onlara infak-ta bulunan, eliyle
sadaka vermiş gibidir. [31]
Taberani, İbni Hibban
(sahihinde) ve Hakim (sene sahihtir der) rivayet etmiş. [32]
474- Urayb
Rasulullah'dan (s.a.v.) şöyle rivayet eder:
"Atlar kıyamete kadar hayır (ve onlarla ecre)
nail olmak onların alınlarına bağlıdır. Sahipleri onlara çok özen gösterirler.
Ona infakta bulunan, eliyle sadaka vermiş gibi olur. Sahibi için onun bevli,
tersi kıyamette Allah indinde cennetin miskinden olur. [33]
Bunu Taberani Kebir ve
Esvat'ta rivayet etmiş. [34]
475- Sehl b.
HanzaIiyye[35]'den Rasulullah (s.a.v.)
şöyle buyurmuş:
"Allah yolunda bir ata nifak eden, eliyle devam sadaka
veren kimse gibidir. [36]
İbni Ebi Şeybe, Ebu
Davud ve Ebu Avane rivayet etmiş. [37]
476- Ebu
Hureyre'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Kıyamete dek hayır atların alınlarındadır. Ona
infak yapanın misali, sadakada mütekeffif olan gibidir." Muammara:
"Mütekeffif
kimdir?" dedim. Rasulullah (s.a.v.) şöyle dedi:
"Mütekeffif iki eliyle miskinlere sadaka veren
kimsedir.
"Ebu Ya'la ve
Taberani (ricali de sahihin ricalidir) İbni Münzir (Evsafında) ve İbni Hibban
(Sahih'inde) rivayet etmiş.
"Allah yolunda bir bağla(yıp besle)yen saim
(oruçlu) ve kaimin ecri gibi ona ecir var." da o (hadiste)ndandır.[38]
477-
Vakidi'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Kim Allah yolunda bir at bağlasa ona devamlı
oruçlu tutan, geceleri sürekli kıymada olan (kaim) eliyle (sürekli) sadaka
verenlerin ecri vardır. Atma infakta bulunan da böyledir.
"Ebu Ubeyde bunu
"Kitab'ul-Hayl" de rivayet etmiş. Ancak hadis muaddal ve zayıftır.
5- Onların Sahiplerine, onlara infak ve hizmet
ettiklerinde Allah (da) onları yardımla destekler: [39]
478-
Cabir'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Atlar kıyamete dek alınlarında hayır (ve onlarla
ecre) nail olmak vardır. Ehli(ne) (onları bağlayıp bakımlarını yapanlar)
yardım olunurlar. Perçemlerini okşayınız, onunla bereket dileyiniz. Onlara
gerdanlık takınız. Onlara çalgı telini (kirişini) takmayınız. [40]
Ahmed iyi bir isnad
ile zikretmiş.
6- Kıyamete
kadar dünya ve ahiretin (en) hayrı atların alınlarına (bağlı) olduğuna dair:Bu,
geçen bazı hadislerde geçti. Atlara hayrın galabe çalmasından dolayıdır ki
araplar atlara hayır demişlerdir. Kur'an'da da bu şekilde nazil olmuştur. Allah
Subhanehu ve Teala Süleyman'ın (a.s.)kıssasından bahsederken şöyle buyurur:
"...Gerçekten ben, hayır (at) sevgisini Rabbimizikretmekten
dolayı tercih ettim.. [41]Buradaki
hayırdan kasıt atlardır. [42]
479-
Cabir'den, Derki:"Rasulullah'in (s.a.v.) atının perçemini parmaklarıyla
örüp şöyle buyurduğunu duydum:"Atlar kıyamete kadar alınlarında
(bağlı)dir. (Ahiret-te) ecir ve (dünyada) ganimet.[43] Müslim
rivayet etmiş. [44]
480-
Huzeyfe'den. Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Koyunlar berekettir. Develer sahiplerine izzet
verir.Atlar kıyamete kadar perçemlerinde hayır var (düğümlenmiş) kölen senin
kardeşindir, ona iyilikle davran. Onun (işte) mağlub düştüğünü görünce ona
yardım et.
Bezzar Hasan b.
Ammar'a tarikiyle rivayet etmiş-[45]
481-Urve b.
Ebi'l-Cadden [46] Rasulullah (s.a.v.) şöyle
buyurmuş:
"Atların alınlarına kıyamete kadar hayır
(ahirette) ecir ve (dünyada) ganimet düğümlenmiştir. [47]
Buharı ve Müslim
rivayet etmiş. [48]
482- Buharı
şunu da eklemiş: Şebib b. Ğarkede'den . O der ki:
"Onun yani
Urve'nin evinde yetmiş deve gördü.[49]
Kurtubi ve başkaları "Urve el-Bariki'nin cihad için hazırlanmış yetmiş
atı vardı" demişler.[50]
483- İbni
Ömer'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"Atlar kıyamete kadar alınlarına hayır
düğümlenmiştir." [51]
Buhari ve Müslim rivayet etmiş.
Müellif der ki:
"Bu hadis
sahabeden bir cemaatten merfu olarak -geçenler hariç- rivayet edilmiş. Onlardan
bazıları şunlardır: [52]
484- Ali b.
Ebi Talib. [53] Abdullah b. Mesud. Onun
hadisi gelecektir. [54]
485- Abdullah
b.Amr. [55]
486- Ebu
Zer. [56]
487- Ebu'Said
el-Hudri.[57]Enes b. Malik. Bunun
hadisi İlerde gelecek.
488-Berab.
Azib.[58]
489- Ebu
Umame el-Bahili.[59]
490- Suvade
b. Rabi,[60]
491-Muğireb.
Şu'be. [61]
492- Seleme
b. Nefil.Atabe [62] b. Ab es-Silmi'nin
rivayeti ilerde gelcektir.
6- Atlar, kadınlardan sonra Rasuluüah'a (s.a.v.'
sevimli şeyler olduğuna dair:
493- Makıl
b. Yesar'dan der ki:
"Rasulullah'a
(s.a.v.) hiç bir şey atlardan daha sevimli değildi. Sonra dedi ki:
"(Allah'ım) affına sığınırım. Kadın (hariç). [63] Ahmed rivayet etmiş. Ricali sikadm. Nesai'de rivayet
etmiş ancak o şöyle der: [64]
494-
Rasulullah'a (s.a.v.) kadınlardan sonra atlar kadar ona hiç bir şey sevimli
değüdi." Bu hadisten dolayı Rasulullah'a (s.a.v.) iktida babından ister
kendisinin, ister başkasının olsun atları sevmek her müslüman için sünnettir.
7- Onlar
(Atlar) kendilerini sahiplerine sevdirmeleri çin Allah'a dua ederler: [65]
495- Ebu
Zer'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
"Hiçbir arap atı yoktur ki seher vakti şu
kelimelerle dua etmesi için kendisine izin verilmesin:
"Allah'ım! Ademoğullarından beni dilediğinin mülkü
eyledin ve beni onun malı kıldın. O halde beni ona onun en sevgili malı, en
sevgili ehli kıl -yahut- onun en sevgli malından ve ehlinden birisi eyle!"
[66]
Bunu Ahmed, Nesai ve
Hakim rivayet etmiş. Hakim "isnadı sahihtir" der.
496- Said b.
Mansur Müsned'inde bunu mevkuf olaral rivayet etmiş. [67]
497- Şifa'us-Sudur'un
sahibi Rasulullah'dan (s.a.v) şöyle buyurduğunu zikreder:
"Atın günde üç duası var: Birincisinde şöyle der;
Allah'ım! Beni onun sevimli malı kıl. İkincisinde; Allah'ım! Onun rızkım
genişlet ki o da bana genişletsin. Üçüncüsünde; Allah'ım! Üzerimde ona
şehadeti nasip et.
"Müellif der ki:
Atın duasında
garipsenecek bir durum yoktur. Şüphesiz o başkalarından (binek hayvanlarından)
daha fazla idrak ve anlama (anlayış) ile erken terbiyeyi kabul etme, güzel
ahlak gibi gözle görünen ve diğer özelliklerle üstündür. Aşağıdaki rivayet de
bunu pekiştirir. [68]
498- Ebu
Umame'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
"Atları
hoşnut ediniz. Çünkü o hoşnut ediyor (veya hoşnut olmak ister).
[69]Taberani, İbrahim b. A'la ez-Zebidi tarikiyle rivayet
etmiş. Bu isnad her ne kadar (zayıflığı) konuşulmuşsa da hadise gözlem ve
tecrübe ile kulak vermek lazım. [70]
499-
İbn'ul-Mübarek Sediy'den rivayet eder. Der ki:
"Amr b. Atebe b.
Ferkad çıkıp dört binle bir at aldı. İnsanlar onu kınayıp ayıplamaya
başladılar. O şöyle dedi"Onun beni düşmana doğru yaklaştırmak için hiç bir
adım atmaz ki, bana dört binden daha sevimli olmasın. [71] Müellif
der ki:
Amr b. Atabe adındaki
bu zat, Kufe'li muhterem bir zahittir. Tabi'inin büyüklerinden gazilerinden ve
şehitlerindendir. Gaza etmek için çıktığında arkadaşlarına onlara hizmet
etmeyi şart koşardı.Ondan Ali b. Salih b. Hayn'ın naklettiğine göre o (Amr b.
Atebe) arkadaşlarının bineklerini otlatırken bir bulutun onu gölgelendirmiş;
namaz kılarken de bir aslan onu koruyordu.[72]
500- Nesai Sunen'inde İsa b. Amr'dan rivayet
etmiş. Der ki:
"Amr b. Atebe
geceleyin çıkıp kabirlerin üzerinde durduktan sonra şöyle diyordu:
"Ey Kabir ehli! Sahifeler şüphesiz
dürüldü ve ameller de yükseldi. Sonra ağlar, sahabe kadar ayaklarını hizaya
sokar, (saf yapar) (sabah olunca) döner, sabap namazına gelirdi. A'meş derki:
"Amr b. Atebe
şöyle dedi:
:"Allah'tan beni
dünyada zahit kılmasını istedim beni zahid kıldı. Ondan gelip-geçene dikkat
etmem. Namaza güç getirmeyi O'ndan diledim; beni onunla rızıklandirdı. Ve ondan
şehadeti diledim; onu ümit ediyorum.[73]
501-
Abdurrahman b. Yezid der ki:
Bir ordu içinde (gaza
için) çıktık. Onda Alkame [74] ve
Yezid b. Muaviye en-Nahai [75] ve
Amr b. Atebe vardı. Amr b. Atebe, üzerinde bembeyaz ve yeni bir cübbe ile
çıkıp şöyle dedi:
"Bunun üzerinde
ne kadar güzel kan akar!" Der ki:
"Düşmandan gelen
bir taş ona isabet etti ve başını yardı. Kan üzerine akıyordu. Ondan vefat
etti. Biz de onu defnettik. [76]
502- Sudiy Amr b. Atebe'nin çocuklarından birinden
rivayet etmiş. Der ki: Bizler bir çayırda konakladık. Amr b. Atebe dedi ki:
"Bu çayır ne
güzeldir! Şimdi bir münadi:
"Ey Allah'ın
süvarileri bininiz!" diye nida etseydi ne güzel olurdu. Adamın bir çıktı.
Düşmanla ilk karşılaşan ve vurulan bu oldu. Sonra bu çayırda defnedildi.
Devamla der ki:
"Çok geçmeden bir
münadi:
"Ey Allah'ın
süvarileri bininiz! dedi. Amr insanların suratında Atebe'ye -yani babasına-
geldi. O zaman ordu komutanıydı. Ona bu durumu anlattı. Ömer banadır! Ömer
banadır. Onu bulmak için adam gönderdi. Ona ulaşıldı ki vurulmuştu. Der ki:
"Onun mızrağının
bulunduğu yerde defnedildiğini gördüm. Allah ondan razı olsun. Onun menkıbeleri
gerçekten Çoktur. Ancak bu kitap onların yeri değildir.
8- Cennette yakuttan ve kanatlan olan biri
vardır ki bineni dilediği gibi uçurur/gezdirir [77]
503-
Abdurrahman b. Saide'den rivayet edilmiş. Der ki:
"Ben atları (çok) severdim
."Ey Allah'ın
Rasulu! cennette at var mı?" dedim. Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu
"Eğer Allah seni cennete koyarsa Ey Abdurrahman o
zaman onda senin için iki kanatlı yakutan bir at olur. Seni dilediğin gibi
uçurur/gezdirir. Bunu Taberani
rivayet etmiş. Ricali de sikadır. [78]
504- Ebu
Sevre, Ebu Eyyub'dan rivayet etmiş: [79]
"Rasulullah'a (s.a.v.) bir bedevi
gelerek:
"Ey Allah'ın
Rasulu! Ben at(ları) severim. Acaba cennette bana at olurmu?" dedi.
Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu.
"Şayet cennete girersen, sana yakuttan ve iki
kanatlı bir at verilir. Ona bindirilir, dilediğin gibi seni uçurur(gezdirir). [80]
Tirmizi rivayet etmiş
ve "Ebu Sevre [81]
hadisleri zayi bir kimsedir" demiş. [82]
505-
Süleyman b. Büreyde babısndan rivayet etmiş. Bir adam Rasulullah'a (s.a.v.)
:"Ya Rasulallah!
Cennette at var mı?" diye sordu. Rasulullah (s.a.v.) şöyle dedi:
"Eğer Allah seni cennete koyarsa, kırmızı
yakuttan ve seni dilediğin gibi cennette seni uçuracağı bir at dilemezsin ki
hemen ol(u ver)mesin. "Der ki:
Başka bir adam da O'na
şunu sordu:
"Ya Rasulallah!
Cennette deve var mı?" Der ki:
"Arkadaşına söylediğini bana
söylemedi." Rasulullah (s.a.v.) şöyle dedi:
"Eğer Allah seni cennete koyarsa, orada nefsinin
istediği ve gözünün hoşlanacağı haz duyacağı şeyler olur. [83] Tirmizi rivayet etmiş. [84]
506-
Süfyan'ın Alkame b. Sabit'ten o da Rasulullah'dan (s.a.v.) olan bir tarikle de
rivayet emiş ve şöyle demiş: Bu -yani mürsel olan- Mesudi'in hadisinden daha
sahihtir. [85]
9- Kim Allahu Teala yolunda bir at bağlarsa, Allah'ın
emrine ve Rasulunun emrine uymuş olur:
Allah'ın emrine uyması
şundandır:
"Onlara
karşı gücünüzün yettiği kadar kuvvet ve besili atlar hazırlayın..."
507-
Rasulullah'ın (s.a.v.) emri de şu hadistir:
"(Besili) atlar bağlayın (edinin). Perçemlerini
ve sağrılarını sıvazlayın."Veya
şunu da söyledi:
Hörgücünü (sıvazlayın). Ona (boynuna) takı takınız.
Ancak kiriş bağlamayın. [86] Ebu
Davüd rivayet etmiş.
Denildi ki:
Kirişin takılmasının nehyedilmesi,
onunla boğulmamasıdır. Bu görüş Muhammed b. Hasan'dan gelmiş.İmam Malik'e göre
"Onlar nazar için kirişi takıyorlardı onun için nehyedildiler
Kimisine göre de
"Onlar kirişlere muska (nazar boncuğunu) takıyorlardı. Sani kirişleri
nehiy, onları (nazar boncuğunu) takmayı nehyetmektir.Bazıları da Evtar [87]
(kiriş) kelimesinden kasıt kin ve düşmanlıktır demişler. Başka görüşeler de
var. [88]
508- Selman'ı Farisi'den Rasulullah'dan (s.a.v.)
şöyle işittim:
"Gücü yettiğinde bir at bağlayıp beslemek müslüman
üzerinde bir haktır." [89]
509- "Hiçbir
müslüman kişi yoktur ki, gücü yettiğinde (bir) at bağlayıp-beslemesi onun
üzerinde bir hak olmasın”
İlmi Asakir Mende 1 b.
Ali tarikiyle rivayet etmiş. Bu adam zayıftır.
510- İbm
Mesud'dan rivayet edilmiş. Ona bir adam gelerek "Rasulullah'ın (s.a.v.)
atlar hakkında birşey söylediğini duydun mu?" dedi
."Evet,
Rasulullah'ın (s.a.v.) şöyle dediğini duydum:
"Atlar kıyamete kadar alınlarına hayır
düğümlenmiş (bağlanmış) tır. Allah üstüne satın alınız ve yine O'nun üstüne borç
ediniz." Denildi ki:
"Ya Rasulallah!
Allah üstüne nasıl satın alırız ve nasıl O'nun üstüne borç ederiz?"
Rasulullah (s.a.v.) dediki ki
"Şöyle deyiniz. Nasibimiz üzerine borç ettik.
Allah bize fetih verinceye (veya bir kapı açıncaya kadar) sattık.Cihadınız
canlı oldukça hayırda olursunuz. Ahir zamanda cihadın kendilerine güç geleceği
insanlar olacak. Onların döneminde cihad ediniz. Çünkü o gün cihad daha canlı
olur. [90] İbni Asakir bunu Bekiyye b. Velid, o da AH b. Ebi Ali
Yunus'tan, o da Zuhri'den, o da İbni Mesud'tan (olan) tarikle rivayet etmiş.
10- Atın bulunduğu eve cinler girmez: [91]
511- Yezid
b. Abdullah el-Maliki, babasından dedesinden Rasulullah (s.a.v.):
"...bunların dışında sizin bilmeyip Allah'ın
bildiği diğer (düşmanları)..." [92]
Ayetinden kasıt cinler
olduğunu buyurmuş. [93]
512-
Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuş:
"İçinde atik (iyi) at olan eve cin girmez."
Taberani İbni Hatem (tefsirinde) ve İbni
Asakir rivayet etmiş. Hepsi de Ebu Mehdi (yani Said b. Sinan el-Hanefi) den (o
da, Yezid'ten) rivayet etmişler.Hafız İbni Kesir tefsirinde "Bu munker bir
hadistir" [94] der. Kurtubi:
"...bunların dışında..."
dan kasıt Faris ve Rumlardır. Bunu Sediy demiş. Cin olduğunu söyleyenler de
var. Bu da Taberi'nin tercihidir. Kimisi de, düşmanlığını bilmediğin her
kimsedir demiş, zikretmiş. [95] Abdullah
b. Mübarek'ten nakledilmiş:
Ona bir adam gelerek
şöyle dedi:
"Evimde
taşlanıyorum." İbni Mübarek:
"Git evinde bir
arap atını bağla" dedi. Adam bunun Üzrine gidip at bağladı. Taşlama işi de
kesildi. Bunun nedeı ni Abdullah b. Mübarek'e sordu. O da:
"...Bunların
dışında.." ayetini okudu ve "onlar cinlerdi" dedi. [96]
513- Safvan
b. Musa'dan, "...bunların dışında
sizin bilmeyip..." ayeti hakkında:"Onlar cinlerdir. Şeytan evinde
atik bir at bulunan insanı, korkutamaz." dediği gelmiş. Bunu İbni Asakir
nakletmiş. [97]
514- Ebu
Hasan el-îskenderani'den Rasulullah (s.a.v.) şöyle demiş:
"Meryem'in oğlu İsa şeytana gelerek ona şöyle
dedi:
"Ey İblis! Sana bir şey soracağım bana doğru söyleyecek
misin?" Şeytan:"Ey Allah'ın Ruhu! Dilediğini bana sor" dedi.
İsa: "Ölmeyen ve diri olana yemin ettiriyorum/O'nunla soruyorum/vücudundan
kolaylıkla sıyrılıp çıkan ve belini kıran nedir?" Dedi ki:
"Köylerden birinde ve kalelerden birinde Allah
yolundaki atın kişnemesidir. Allah yolunda bir atın bulunduğu eve ben
giremem."Bunu Şifa'us-Sudur'da
zikretmiş. Allah en iyi bilendir.
11- Melekler atları koşturma (oyunu) dışında
başka oyunlarda hazır bulunmazlar: [98]
515- Ebu
Eyyub'dan (r.a.) Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
"Melekler adamın eşiyle oynaması, ok atışı ve at
koşturma hariç hiçbir oyun ve eğlencede hazır olmazlar."İbni Asakir kendi isnadıyla tahric
etmiş.Müellif der ki:
Ât koşturma ile ilgili
hükümler "Atıcılık babında" inşaallah gelecektir. Bunu oraya
erteletmemizin nedeni, şart ve hükümlerin çoğunda onunla (atıcılıkla) benzerlikler
arzetmesindendir. Yine de en iyi bilen Allah'tır.
Ukbe b. Amir'den
Rasulullah'dan (s.a.v.) şöyle işittiği rivayet edilmiş:
"(Ok v.s.) atınız ve bininiz. Atmanız/atış
yapmanız binmenizden daha iyidir bana. Adamın yayıyla ok atması, atını terbiye
etmesi ve eşiyle oynaşması dışında kalan tüm oyun-eğlenceler batıldır."Hadisi Ebu Davud, Nesai ve Hakim rivayet etmiş. [99]
516- Hakim
Ebu Hureyre hadisinden rivayet etmiş ve onu sahih görmüş. Rasulullah (s.a.v.)
şöyle buyurmuş:
"Dünyanın oyun ve eğlencelerinden üçü hariç tümü
batıldır: Bunlar: Yayınla ok atma, atını terbiye etmen ve eşinle oynaşman.
Çünkü bu(nlar) hak(kı olan şeyler) dendir.” [100]
Rasulullah'ın (s.a.v.)
Sekb admda alnı sakar, ayakları sekili, sağ tarafı açık kahverenginde bir atı
vardı. İbni Esir onun yağız olduğunu söyler. Bu O'nun ilk sahip olduğu attı.
Bir bedeviden on evak'a satın almıştı. Uhud'ta üzerinde savaşılan ilk attı ki o
gün müslümanlar ondan ve Ebu Bur-de'nin dışındaki iki atın dışında herhangi bir
ata sahip değillerdi
Şu at Sekb'dir denildiğinde,
onun çok koştuğundandir.Koşarak sanki akıp gidiyor
Bir başkası
Mirtecez'dir. Güzel kişnemesinden bu ism almış. Sanki Recez'i söylüyor. Kimisi
buna Necip vey; Tirf de demişler. Necip ve Tirf atlardan iyi olanıdır. Bir
başkası Lahif'tir. Sanki kuyruğuyla yere sürtüyor. Ona Luhayf da denilmiş. Bunu
O'na (s.a.v.) Rabia b:
Ebi'l-Berra hediye
etmiştir
.Bir başı el-Lezzaz
diye isimlendirilir. Yapıştı anlamında fiil olarak (lazze) kullanılır. Suratından
dolayı sanki matlub olana yapışıyor. Bunu O'na (s.a.v.) Mukavkis hediye etti
.O'nun (s.a.v.) bir
başka atının ismi ez-Zaribtir. Bunu ona Ferve b. Amr hediye etti. Ez-Zarib küç
dağlara denilir. Onun büyüklüğü ve semizliğindenbu isim verilmiş. Kimisine
göre ise, onun kuvveti ve salabetinden bu ismi vermiş.
Bir başkası
el-Vird'ti, Bunu O'na Temim ed-Dari hediye etmişti. O (s.a.v.) da bunu Ömer b.
Hattab'a verdi. Verd, sarıya çalan renktir.
Bir başkasi Sebha'dır.
Koşmada ön ayaklanın güzel atan at için kullanılır.Hafız Şerefeddin ed-Dimyati
ve başkaları der ki:
Bu yedi üzerinde
ittifak vardır. Rasulullah'ın (s.a.v.) bindiği ve (kendisiyle çıktığı) at Sekb
idi. Zikredilen bu yedi atın dışındakilerde ihtilaf edilmiş:
Rivayet edilmiş ki
:Rasulullah'ın
(s.a.v.) sahabesini bindirdiği Eblak bir a vardı.
Bir başkasının ismi
Zu'I-Ukkal idi. Ayaklarında eğrilik olan hayvandır.
Bir başkası
Zu'1-Levme'dir.
Bir başkası
el-Murtecel'dir. Murtecel, adımlarını açıpboyunlarını da uzatarak güzel sürat
yapan attır.
Bir başkası El-Muravih
veya Mirvah idi.
Bir başkası
Sirhan'dır. Bu kurt ismidir.
Bir başka(sının ismi)
Ya'sub idi. Yasub; bir kuş ismi, (bal)lan, kraliçesi ve kavmine başkanlık eden
kişinin ismidir.
Bir başka (atının
ismi) Ya'bub idi. Soylu/cevad/ atın ismidir
Bir başkasının ismi
Bahr idi
Bir başkasının ismi
eş-Şuha idi. Uzun adım atan attır.
Bir başkasının ismi
Mendup'tur.
Bir başkasının ismi
Sicil'dir
Bir başkasının ismi
Melavih idi.
Bir başkasının ismi
et-Tiraf idi.
Bir başkasını ismi
en-Necip idi.
Bunların dışında
zikredilen isimler de var. Ancak tüm bunlarda ihtilaf edilmiştir.
Müellif der ki: Bu
babın faydalarından biri, atları isimlendirirken O'nun (s.a.v.) atlarını
isimlendirdiği isimlerle isimlendirerek O'nu takip etmektir.
O'nun (s.a.v.) Düldül
adında katın vardı. Fidda ve Şehba adında ayrıca iki tane vardır. Şehba'yı Eyle
sahibi hediye etmişti. Devmet'ul-Cendel sahibi de O'na bir tane hediye etmişti.
[101]
517- Kisra'nın
O'na bir katır hediye edildiği rivayet edilmiş. Sa'lebi bunu En'am suresinin
tefsirinde zayıf bir senedle zikretmiş. [102]
518- Necaşi'nin
de O'na bir katır hediye ettiği rivayet edilmiş. Bunu Ebu'-Şeyh İbni Hibban
"Kitabu Ahlak'ın Rasulullah.(s.a.v.) de zikretmiş. Rasulullah'ın (s.a.v.)
eyeri liften idi.[103]
[1] Enfal: 21/60.
[2] Adiyat: 100/1.
[3] El-Minhac Fişiabi'1-Iman: 2/494-5.
[4] Feth'ul-Bari Kitab'ul-Cihad H. no: 2853.
[5] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/325
[6] Müsned: 1/395.
[7] Müsned: 4/69.
[8] El-Mücam'ul-Kebir: 4/93. H. no: 3707.
[9] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/325-326
[10] Kitab'ul-Cihad: 3/55. Senedi zayıftır.Ebü Davud Sünen,
[11] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/326
[12] Ebu Avane Miisned: 5/18.
[13] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/326-327
[14] Muttefekun aleyhtir. Lafız Müslim'e aittir.
Kitab'uz-Zekati: 2/681-682;
Feth'ul-Bari
Kitab'ul-Musakati: 5/45. H. no: 2371;'
Kitab'ul-Cihad: 6/63. H. no:
2860; Kitab'ut-Tefsir: 8/762. H. no: 4962;
Kitab'ul-Hisami bi'l-Kitabi
ve's-Sünneti: 13/329.
[15] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/327
[16] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/327
[17] Es-Sunen'ul-Kübra: 10/15. 328 İbn Nehhas, Cihad,
Tevhid Yayınları: 1/328
[18] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/329
[19] Müellifin Ebu Ubeyde'nİn "Kitab'ul-Hayl"
adlı eserinden naklettiğini ondabulamadımm. Matbu nüshanın eksik olma ihtimali
var.
[20] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/329
[21] Bakara: 2/274.
[22] Musannef: 5/304.
[23] Arib el-Meliki, Ebu Abdillah'tır. Buhari "onun
sohbeti var" derken, İbni Hibban da "onun sohbeti var" der.
İbni Seken "Onun Rasulul-lah'in (s.a.v.) çobanı olduğunu" söyler.
El-İsabe: 2/479.
[24] Said b. Sinan el-Hanefi/Kenedi Ebu Mehdi el-Humsi'dir.
Metruktür. Darekutni ve başkaları onu (hadis) uydurmakla nitelemiş. Takrib'ut-Tehzib
s: 123.
[25] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/330
[26] Bakara: 2/245.
[27] ibni Ebi Şeybe Musannef'inde Ömer b. Hattab sözünden
rivayet etmiş. Onda inkita var.
El-Musannef:
5/338.
[28] Bakara: 2/245.
[29] Bakara: 2/274 İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları:
1/330-331
[30] Said b. Amr veya Amr b. Saİd'tir. Sahabe'dir. Şam'a
gel' yerleşmiş. Onun rivayet ettiği hadisler vardır. Et-Takrib s: 423.
[31] Ebu Avane Müsned: 5/19;
Mevarid'uz-Zaman s: 394;
El-Müstedrek: 2/91;
El-Mu'cem'ul-Kebir; 22/339. H.
no: 849
[32] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/331
[33] E1-Mu'cem'ul-Kebir: 17/188. H. no: 505;
Heysemi "Senedinde
tanımadığım adamlar var" der.
Mecma'uz-Zevaid: 5/259.
Bu senedin doğru
olmadığı daha Önce geçmişti.
[34] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/331
[35] Sehl b. Hanzeliyye (Hanzaliyye annesidir) Bedir hariç
tüm, savaşlarda, Rıdvan biatına katılmış, sahabedir. Muaviye
döneminde vefat etmiş.
Tehzib'ut-Tehzib: 4/250.
[36] Ebu Avane Müsned, Kitab'ul-Cihad: 5/16-17;
Hakim Müstedrek:
2/91-92;Bunu ne Ebu Davud'un Sunen'inde ne de İbni Ebi Şeybe'nin Musannef'inde
göremedim.
[37] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/331-332
[38] Mevarid'uz-Zaman s: 394. Kitab'ul-Cihad, Heysemi
"Ebu Ya'la ve Taberani "El-Evsat'ta rivayet etmiş ricali de
"Sahih'in ricalidir" der. Mecma'uz-Zevaid: 5/259. İbn Nehhas, Cihad,
Tevhid Yayınları: 1/332
[39] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/332-333
[40] El-Müsned: 3/352.
[41] Sa'd: 38/32
[42] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/333
[43] Müslim İmare: 3/1493. H. no: 1873.
[44] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/333
[45] Keşf'ul-Estar Kitab'ul-Cihad Atlar babı: 2/272.
Heysemi: "Bezzar rivayet etmiş. Onda Hasan b. Ammare var ki o
zayıftır" der.
Mecma'uz-Zevaid: 5/259. İbn
Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/333-334
[46] Urve b. el-Cad (babası İyad'tir) el-Bariki sahabedir,
Kufe'de iskan edip oraya atanmış ilk kadıdır. Et-Takrib s: 238.
[47] Feth'ul-Bari Kitab'ul-Cihad: H. no: 2850;
Kitab'ul-Humus: 6/219. H. no: 1319; Kitab'ul-Cihad." no: 3643; Müslim Kitab'ul-İmare Atlar babı:
3/1493. H. no: 1873.
[48] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/334
[49] Feth'ul-Bari Kitab'ul-Menakib: 6/632.
[50] El.Camiu li-Ahkam'il-Kur'an: 8/36.
[51] Feth'ul-Bari Kitab'ul-Cihad, Atlar: 6/54. H no: 2849;
Kitab'ul-Menakib: 6/633;Müslim Kitab'ul-İmare Atlar babı: 3/1492. H. no: 1871.
[52] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/334
[53] İbni Avene Müsned'inde rivayet etmiş: 5/18.
[54] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/334-335
[55] Bunu tahric edeni bulamadım.
[56] Ahmed Müsned: 5/181; Ebu Avene Müsned: 5/19.
[57] Ahmed Müsned: 3/39.
[58] İbni Avane Müsned: 5/17.
[59] Heysemi, "Taberani rivayet etmiş" der.
Mecma'uz-Zevaid: 5/260.
[60] İbni Avane Müsned: 5/16; El-İsabe: 2/92.
[61] İbni Avane Müsned: 5/17.
[62] İbni Avane Müsned: 5/16.
[63] El-Müsned: 5/27. Heysemi: "Ahmed ve Taberani
rivayet etmiş. Ahmed'in "ricali sikadır" der. Mecma'uz-Zevaid: 5/258.
[64] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/335
[65] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/335-336
[66] El-Müsned: 5/170; Nesai Sünen Kitab'ul-Hayl: 6/233;
El-Müstedrek: 2/92.
[67] İki senedle bunu rivayet etmiş onlardan birisinin
senedinin ricali sikadır. 2/3/180-181; İmam Ahmed'de mevkuf olarak rivayet
etmiş. El-Müsned: 5/162.
İbn Nehhas, Cihad,
Tevhid Yayınları: 1/336
[68] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/336
[69] EI-Mu'cem'ul-Kebir: 8/132. H. no: 7529. Hadis
zayıftır.
[70] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/337
[71] Kitab'ul-Cihad: 2/134-135.
[72] Tehzib'ut-Tehzib: 8/75-76. İbn Nehhas, Cihad, Tevhid
Yayınları: 1/337
[73] Alkame b. Kays b. Abdullah en-Nahai el-Kufi'dir. Sika
ve fakihtir. İkinci nesildendir. Altmıştan sonra vefat etti. Et-Takrib. s: 243.
İbn Nehhas, Cihad,
Tevhid Yayınları: 1/337
[74] Yezid b. Muaviye en-Nahai el-Kufi, sika ve abid idi.
İkinci nesilde ve Farst'ta şehit oldu. Et-Takrib s: 384. Et-Tehzib: 11/360)
[75] Et-Tehzib: 8/75-76.
[76] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/338
[77] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/338-339
[78] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/339
[79] Sa'd: 38/32.
[80] Hadis zayfitır. Tirmizi Sünen Ebvabu Sıfat'il-Cenneti:
[81] Ebu Sevre el-Ensari üçüncü nesildendir. Zayıftır.
Et-Takrib s: 410
[82] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/339
[83] Tirmizi Sünen Ebvabu Sıfat'il-Cenneti: 4/87.
[84] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/339-340
[85] Tirmizi Sünen Ebva'bu Sıfat'il-Cenneti: 4/87-88.Hafız
der ki: "Bununla kaidelerini kastediyor eğer murselin tariki, muttasılın
tarikinden daha güçlü ise, mursel, muttasıla tercih edilir." (el-İs-abe:
3/149.)
[86] Ebu Davud Sünen Kitab'ul-Cihad Atlar babı: 3/53;El-MuctebaKitab'ul-Hayl:
6/218.
[87] Kin ve düşmanlık anlamında "Evtar" alınırsa
yani, onun sırtından kim ve düşmanlık taleb etmeyiniz -veya anlamı ona
kirişleri takmayınız ki onunla boğulmasın. Bu Muhamed b. Hasan'ın tevilidir.
bakınız Meşarik'ul-Envar: 2/278)
[88] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/340-341
[89] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/341
[90] Meçhul ve hadisleri münkerdir. Mizan'uİ-İtidai: 3/147.
[91] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/341-342
[92] Enfal: 8/60.
[93] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/342
[94] İbni Kesir'in ibaresi şöyledir:"Bu münker bir
hadistir. Ne isnadı ne de metni sahih değildir" Tefsir'
ul-Kur'an'il-Azim: 4/26.
[95] El-Cami'u li Ahkami'l-Kur'an: 8/38.
[96] Heysemi; "Onlarda bilinmeyen (meçhul) kişiler var
der. 7/27. Ben de İbni Ebu Hatem.'in bu ayeti tefsir ederken bunları
bulamadım."
İbn Nehhas, Cihad,
Tevhid Yayınları: 1/342-343
[97] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/343
[98] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/343
[99] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/343-344
[100] El-Müstedrek: 2/95;'Zehebi Telhis'te "Senedindeki
bir adam -ki Suveyd'tir- metruktür" der.
[101] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/344-346
[102] İbn Nehhas, Cihad, Tevhid Yayınları: 1/346
[103] s152.Senedinde Muhammed b.Ziyadi var.Takrib’te
hafız:’’Doğrudur ve hata ediyor’’der.