DEVAM: 194-195.
Otururken Teşehhüdü Unutan (Ne Yapar?)
حَدَّثَنَا
عَمْرُو بْنُ
عُثْمَانَ
وَالرَّبِيعُ
بْنُ نَافِعٍ
وَعُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
وَشُجَاعُ
بْنُ
مَخْلَدٍ بِمَعْنَى
الْإِسْنَادِ
أَنَّ ابْنَ
عَيَّاشٍ
حَدَّثَهُمْ
عَنْ
عُبَيْدِ
اللَّهِ بْنِ
عُبَيْدٍ الْكَلَاعِيِّ
عَنْ
زُهَيْرٍ
يَعْنِي
ابْنَ سَالِمٍ
الْعَنْسِيَّ
عَنْ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
بْنِ
جُبَيْرِ
بْنِ
نُفَيْرٍ
قَالَ عَمْرٌو
وَحْدَهُ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ ثَوْبَانَ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ قَالَ
لِكُلِّ
سَهْوٍ
سَجْدَتَانِ
بَعْدَ مَا
يُسَلِّمُ وَلَمْ
يَذْكُرْ
عَنْ أَبِيهِ
غَيْرُ عَمْرٍو
Sevbân (r.a.)'den; Nebi
(s.a.v.)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
"Her yanılma için
selâmdan sonra iki secde vardır."
İbn Mâce, ikâme; Ahmed
b. Hanbel, V, 280.
(Ebu Dâvud dedi ki:)
.... kaydını Amr (b. Osman’dan başka hiç bir ravi zikretmemiştir.
İzah:
Bu hadise ilk
bakıldığında bir namaz içerisinde yanılma tekrarlanınca, sehv secdesinin de
tekrarlanmasının gerektiği anlaşılmaktadır. İbn Ebî Leylâ bu görüşü
benimsemiştir. Bazı âlimler "yanılmanın cinsi aynı ise, hepsi için bir
secde yeter, fakat yanılma ayrı ayrı cinsten olursa, her birisi için ayrı ayrı
secde yapılmalıdır" derler. Ancak bu görüşlerin her ikisi de pek taraftar
bulamamıştır.
Cumhura göre (Hanefî ve
Şâfiiler de bu görüştedirler) bir namazda birden fazla yanılma olursa, hepsi
için iki secde kâfidir. Her yanılma için ayrı ayrı secde yapmaya lüzum yoktur.
Şafiîlerin muteber kitaplarından Mühez-zeb'de bunun illeti şöyle ifâde edilmektedir:
"Eğer her hata
için ayrı bir secde icâbetse idi, hatanın hemen akabinde secde gerekirdi. Secde
namazın sonuna bırakıldığına göre, bu namazdaki bütün hataların toplanması
içindir."
Sehv secdesini yaparken
hata eden bir kimseye bu hatadan dolayı yeni bir secde lâzım değildir. Bu
konuda imam Muhammed'le, Nahv imamlarından Teyzezadesi Kısaî arasında geçen
bir konuşma son derece güzeldir. Buraya naklediyoruz:
imam Muhammed
teyzesinin oğlu Kisâî'ye:
Niçin fıkıhla meşgul
olmuyorsun? dedi. Kisâî:
Bir ilmi iyice bilen,
diğer ilimleri de anlar, karşılığını verdi. İmam Muhammed:
Peki, o halde ben sana
bir fıkıh meselesi sorayım da onun cevabını Nahv'den bul bakalım, deyip şu
soruyu sorar:
Sehv secdesinde hata eden
bir kimse ne yapmalıdır? Kısaî biraz düşündükten sonra:
Sehv secdesi yapmaz.
Muhammed:
Sen bu cevabı nahvin
hangi konusundan çıkardın? deyince, Kisâî:
El-Musağğar lâ yusağğar
(tasgir yapılan bir daha tasğîr yapılmaz) karşılığını vermiştir.
Hatanın tekrarı hâlinde
tek secdenin kâfi geleceğini söyleyenler açıklamakta olduğumuz hadisle ilgili
olarak şunları söylerler:
Bu hadis zayıftır,
delil olamaz. Çünkü bu İsmail b. Ayyaş tarikiyle gelmiştir. O da tenkide
uğramıştır. Hadisin sabit olduğu kabul edilirse, mânâ, "namazda meydana
gelen bütün yanılmalar için iki secde kâfidir" şeklinde anlaşılmalıdır.
Beyhakî'nin Hz. Âişe'den rivayet ettiği, "İki secde, namazdaki bütün
eksik ve fazlalıklar için yeterlidir"[Beyhakî es-Sünenu'l-kııbrâ, II,
346.] hadisi de bu manayı desteklemektedir.
Evzâî bu konuda
yukarıda anlatılanlardan tamamen değişik bir görüştedir. Ona göre eğer
hataların hepsi fazlalık veya hepsi noksansa, iki secde kâfidir. Ama bir kısmı
fazlalık bir kısmı noksansa her biri için ayrı secde yapmalıdır.