NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ عَبْدِ
الرَّحِيمِ
بْنِ
الْبَرْقِيِّ
حَدَّثَنَا
ابْنُ أَبِي
مَرْيَمَ
أَخْبَرَنَا
نَافِعُ بْنُ يَزِيدَ
عَنْ
الْحَارِثِ
بْنِ سَعِيدٍ
الْعُتَقِيِّ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
مُنَيْنٍ
مِنْ بَنِي
عَبْدِ كُلَالٍ
عَنْ عَمْرِو
بْنِ
الْعَاصِ
أَنَّ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَقْرَأَهُ
خَمْسَ
عَشْرَةَ
سَجْدَةً فِي
الْقُرْآنِ
مِنْهَا
ثَلَاثٌ فِي
الْمُفَصَّلِ
وَفِي
سُورَةِ
الْحَجِّ
سَجْدَتَانِ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
رُوِيَ عَنْ
أَبِي
الدَّرْدَاءِ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
إِحْدَى
عَشْرَةَ
سَجْدَةً وَإِسْنَادُهُ
وَاهٍ
Amr b. el-As (r.a.)'den
rivayet edildiğine göre:
ResûlulIah (s.a.v.)
kendisine Kur'ân'da on beş secde (âyeti) okutmuştur. Bunlardan üçü
Mufassal(lar)dadır. Hac sûresinde de iki secde vardır.
İbn Mâce, ikâme; Hakim el-Müstedrek,
1,223; Beyhaki es-Sünenü'l-kübra, II, 316.
Ebu Davud dediki: Ebu'd-Derda’
vasıtasıyle Resulullah (s.a.v.)'den on bir secde rivayet edilmiştir. Ancak bu
rivayetin isnadı zayıftır.
İzah:
Hadîs-i şerifte
Kur'ân-i Kerim'deki secde âyetlerinden üçünün mufassallarda (ki bunlar Necm,
İnşikâk ve Alâk sûreleridir), ikisinin Hac Sûresinde olduğu söylenmiştir.
Diğerlerinin yerlerine işaret edilmemiştir. Burada işaret edilmeyen secde
âyetlerinin bulunduğu sûreler şunlardır: el-A'râf, er-Ra'd, cn-Nahl, el-İsrâ,
Meryem, el-Furkan, en-Neml, es-Secde, Sad ve Fussılet.
Hadis-i şerîf Kur'an-ı
Kerim'deki secde âyeti sayısının on beş olduğuna delâlet etmektedir. Leys,
İshak, Şâfiîlerden İbnu'I-Münzîr ve İbn Süreye, Mâ-likilerden de İbn Habib ve
İbn Vehb bu görüştedirler.
Hanefîlere göre
Kur'ân'da on dört secde âyeti vardır. Hanefiler Hac süresindeki ikinci âyeti
secde âyeti olarak kabul etmezler, onu rukû'u emir ile yan yana bulunduğu için
namaz secdesi sayarlar, Zeylâî: "İbn Abbâs ve İbn Ömer'den rivayet edilen,
Hac süresindeki tilâvet secdesi birincisidir. İkincisi namaz secdesidir,
tarzındaki rivayet bizim görüşümüzü takviye etmektedir" derler.[Zeylâi
Tebyinü'l-hâkâik, I, 205.] Tahâvî de Said b. Cubeyr'den İbn Abbas'ın "Hac
süresindeki secdelerin birincisi azimet, ikincisi tâlimdir"[Tahavi, şerhu
meânil-âsar, I, 362.] dediğini rivayet etmiştir.
Şâfiîler, Hanbelîler ve
Zahirîler de Kur'ân'da on dört yerde secde âyeti bulunduğunu söylerler. Ancak
bunlar Hanefîlerdcn farklı olarak Hac sure-sindekini değil, Sâd suresindekini
tilâvet secdesi kabul etmezler, bunun şükür secdesi olduğunu söylerler.
Mâlikîler ise,
Kur'ân'da on bir secde âyeti olduğu görüşündedirler. Hac süresindeki ikinci
âyeti ve mufassallarda ki üç secde âyetini tilâvet secdesi saymazlar. İbn
Mâce'nin Ümmü'd-Derdâ (r.anhâ)dan rivayet ettiği şu haber Mâ-likîlerin
delilidir:
"Ebu'd-Derdâ;
Resulullah (s.a.v.)'la birlikte on bir (yerde) secde yaptı. Necm
onlardandır."[İbn Mâce, ikâme] Ancak cumhur, bu hadisin senedindeki Osman
b. Fâid yüzünden hadisin zayıf olduğunu söylemişlerdir. Nitekim Ebû Dâvûd da
buna hadisin sonunda işaret etmiştir.
Tilâvet secdesi,
Hanefîlere göre vâcib, diğer üç mezhebe göre sünnettir. Ahmed b. Hanbel'den de
namaz içinde okunursa vâcîh, namaz dışında okunursa sünnet olduğuna dâir bir
rivayet vardır.
Hanefîler, görüşlerinde
Ebû Hüreyre'nin Peygamber (s.a.v.)'den rivayet ettiği şu hadise dayanırlar:
Âdemoğlu secde âyetini
okuyup da secde ettiği zaman, şeytan ağlayarak ayrılır ve:
Âdemoğlu secde etmekle
emrolunup secde yaptı da Cennet onun oldu. Ben ise, secde ile emrolundum ve
secde etmedim. Cehennem de benim oldu, der."[İbn Mâce, ikâme] Hadis-i
şerifte müslümanlarm secde etmekle emrolunduklan hikâye edilmektedir. Mutlak
emir ve vücûbu gerektirir. Ayrıca Cenab-i Allah secdeyi terk ettikleri için
bazı kavimleri zemmetmiştir. Meselâ bir âyette: " = Onlara Kur'ân okunduğu
zaman secde etmezler"[İnşikak 21] buyurulmaktadır. Bir kimsenin
zemmedilmesi ancak vacibi ter-ketmekle olur, o halde secde vâcibtir"
derler. Bugün elimizde mevcud Mushaflarda işaret edilen secde âyetleri şu
sûrelerdedir: 1. A'raf 206; 2. Ra'd 15; 3. Nahl 49-50; 4. İsrâ 107; 5. Meryem
58; 6. Hacc 18; (İhtilaflı olarak) 77; 7. Furkan 60; 8. Nemi 25; 9. Secde 15;
10. Fussilet 37; 11. Necm 62; 12. İnşikâk 21; 13. Alâk 19.
Şafiî ve Mâlikilere
göre Nemi Süresindeki secde 26. âyettedir. Ayrıca Sâd sûresinin 24. âyeti de
secde değildir.[Secde konusunda tamamlayıcı bilgiler 1413 ve 1415 no'Iu
hadislerin izahlarında dır.]