NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
عُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
حَدَّثَنَا
هُشَيْمٌ
وَإِسْمَعِيلُ
ابْنُ
عُلَيَّةَ
عَنْ خَالِدٍ
الْحَذَّاءِ
عَنْ أَبِي
قِلَابَةَ
عَنْ أَنَسِ
بْنِ مَالِكٍ
قَالَ إِذَا
تَزَوَّجَ
الْبِكْرَ
عَلَى
الثَّيِّبِ
أَقَامَ عِنْدَهَا
سَبْعًا
وَإِذَا
تَزَوَّجَ
الثَّيِّبَ
أَقَامَ
عِنْدَهَا
ثَلَاثًا
وَلَوْ قُلْتُ
إِنَّهُ
رَفَعَهُ
لَصَدَقْتُ
وَلَكِنَّهُ
قَالَ
السُّنَّةُ
كَذَلِكَ
Enes b. Malik (r.a.)'den;
demiştir ki:
(Bir kimse) Bakireyi dul
kadın üzerine alırsa, onun yanında yedi (gece) kalır. Dulu (bakirenin üzerine)
alırsa, onun yanında üç (gece) kalır. (Ebu Kılâbe dedi ki; Enes) bu hadisi
merfu' olarak rivayet etti desem doğru söylemiş olurum. Fakat o,
"sünnet
böyledir" dedi.
İzah:
Buhârî, nikâh; Müslim,
ridâ; Tirmizî, nikâh; Ahmed b. Hanbel, II, 176; Beyhakî, es-Sünenü'l-kübrâ,
VII, 302.
Ravi Ebıı Kılâbe,
"Enes bu hadisi merfu' olarak rivâyet etti desem, doğru söylemiş
olurum" sözü ile demek istiyor ki; "Bir hadisi mânâ olarak rivayet
etmek caizdir. Bu bakımdan ben, "Hz. Enes, "sünnet böyledir"
dedi." diye rivayet edeceğim yerde "Hz. Enes; Rasülullah böyle
buyurdu! dedi" şeklinde rivayet etseydim, yine doğru rivayet etmiş
olurdum. Çünkü Sahabenin "Sünnet böyledir, yahut şu iş böyledir."
demesi, "Rasülullah böyle buyurdu" mânâsına gelir. İbn Dakiki'l-îyd'e
göre ise, bu sözün iki manası vardır:
1- Ebu Kılâbe, Hz.
Enes'in bu sözü merfu' olarak rivayet ettiğine, kuvvetle ihtimal vermekle
beraber, kesin bir hüküm vermediği için hatadan kurtulmak gayesiyle, bu
hadisin Hz. Enes'in merfu' olarak rivayet ettiğini söylemekten ıçekinmiş've
aynı mânâya gelen "sünnet böyledir" dedi, şeklinde rivayet etmeyi
daha uygun bulmuştur.
2- Aslında Hz. Enes'in
"sünnet böyledir" demesi, "Rasülullah böyle buyurdu"
mânâsına gelir. Binaenaleyh Ebu Kılâbe'nin bu hadisi Hz. Enes'ten merfu' olarak
nakl etmesi ile "sünnet böyledir" demesi arasında bir fark yoktur.
Fakat "sünnet böyledir" sözü, Hz. Enes'in hataya ihtimali olan, kendi
içtihadını da yansıtmaktadır.
"Hz. Enes,
Rasûlullah'm böyle buyurduğunu nakletti," gibi merfu' olarak rivayet
edilen bir hadisten ise, böyle şahsi içtihadı yansıtan bir mânâ
sezilmediğinden, bu rivayet şeklinde, şahsi kanaatleri Hz. Peygambere isnad
etmiş olmak tehlikesi mevcuttur. Bilindiği gibi bir râvinin hataya ihtimali
olan bir ifâdeyi Rasûl-i Ekrem'e isnâd edip merfu' olarak rivayet etmesi, asla
doğru değildir. Bu bakımdan Hz. Ebu Kılâbe'nin bu cümleyi Hz. Enes'den
"sünnet böyledir" şeklinde rivayet etmesi, son derece isabetlidir.[İbn
Hacer, Fethu'l-Bârî, XI, 227.]