NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الْمَلِكِ
بْنُ شُعَيْبِ
بْنِ
اللَّيْثِ
حَدَّثَنِي
أَبِي عَنْ جَدِّي
اللَّيْثِ
حَدَّثَنِي
عُقَيْلٌ
عَنْ ابْنِ
شِهَابٍ
أَخْبَرَنِي
سَالِمُ بْنُ
عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ عُمَرَ
أَنَّ ابْنَ
عُمَرَ كَانَ
يَكْرِي
أَرْضَهُ
حَتَّى
بَلَغَهُ
أَنَّ رَافِعَ
بْنَ خَدِيجٍ
الْأَنْصَارِيَّ
حَدَّثَ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
كَانَ
يَنْهَى عَنْ
كِرَاءِ
الْأَرْضِ
فَلَقِيَهُ
عَبْدُ
اللَّهِ
فَقَالَ يَا ابْنَ
خَدِيجٍ
مَاذَا
تُحَدِّثُ
عَنْ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي كِرَاءِ
الْأَرْضِ
قَالَ
رَافِعٌ لِعَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
عُمَرَ
سَمِعْتُ عَمَّيَّ
وَكَانَا
قَدْ شَهِدَا
بَدْرًا
يُحَدِّثَانِ
أَهْلَ
الدَّارِ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
نَهَى عَنْ كِرَاءِ
الْأَرْضِ
قَالَ عَبْدُ
اللَّهِ وَاللَّهِ
لَقَدْ
كُنْتُ
أَعْلَمُ فِي
عَهْدِ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
أَنَّ
الْأَرْضَ
تُكْرَى
ثُمَّ خَشِيَ
عَبْدُ اللَّهِ
أَنْ يَكُونَ
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَحْدَثَ فِي
ذَلِكَ
شَيْئًا لَمْ
يَكُنْ
عَلِمَهُ فَتَرَكَ
كِرَاءَ
الْأَرْضِ
قَالَ أَبُو
دَاوُد
رَوَاهُ
أَيُّوبُ
وَعُبَيْدُ
اللَّهِ وَكَثِيرُ
بْنُ
فَرْقَدٍ
وَمَالِكٌ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ رَافِعٍ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَرَوَاهُ
الْأَوْزَاعِيُّ
عَنْ حَفْصِ
بْنِ عِنَانٍ
الْحَنَفِيِّ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ رَافِعٍ
قَالَ
سَمِعْتُ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
وَكَذَلِكَ
رَوَاهُ
زَيْدُ بْنُ
أَبِي
أُنَيْسَةَ
عَنْ
الْحَكَمِ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ ابْنِ عُمَرَ
أَنَّهُ
أَتَى
رَافِعًا
فَقَالَ سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
نَعَمْ
وَكَذَا قَالَ
عِكْرِمَةُ
بْنُ
عَمَّارٍ
عَنْ أَبِي
النَّجَاشِيِّ
عَنْ رَافِعِ
بْنِ خَدِيجٍ
قَالَ
سَمِعْتُ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
عَلَيْهِ
الصَّلَاة
وَالسَّلَامُ
وَرَوَاهُ
الْأَوْزَاعِيُّ
عَنْ أَبِي النَّجَاشِيِّ
عَنْ رَافِعِ
بْنِ خَدِيجٍ
عَنْ عَمِّهِ
ظُهَيْرِ
بْنِ رَافِعٍ
عَنْ النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ أَبُو
دَاوُد أَبُو
النَّجَاشِيِّ
عَطَاءُ بْنُ
صُهَيْبٍ
Salim b. Abdullah b.
Ömer'den rivayet edildiğine göre;
İbn Ömer (r.a.), Râfi'
b. Hadîc'in "Rasûlullah (s.a.v.) araziyi kiraya vermeyi nehyederdi."
dediği haberini alıncaya kadar toprağını kiralardı. Râfi'a varıp;
Ey İbn Hadîc, araziyi
kiralama konusunda Rasûlullah'dan ne haber veriyorsun? dedi.
Râfi'de Abdullah b.
Ömer'e şu cevabı verdi:
Amcalarımı, -ikisi de
Bedir'e iştirak etmişlerdir- ev halkına, Rasûlullah (s.a.v.)'in araziyi
kiralamayı nehyettiğini haber verirlerken işittim. Bunun üzerine Abdullah:
Vallahi, Rasûlullah
(s.a.v.) devrinde tarlanın kiraya verildiğini zannediyordum, dedi.
Sonra Abdullah,
Rasûlullah'ın bu konuda kendisinin bilmediği bir şey ihdas etmiş olmasından
korktu ve araziyi kiraya vermeyi bıraktı.
Ebû Dâvûd dedi ki: Bu
hadisi Eyyub, Ubeydullah, Kesîr b. Ferkad ve Mâlik, Nâfi'den, Nâfi' Râfi'den, o
da Rasûlullah'tan rivayet etti. Evzaî de aynı hadisi Hafs b. înân
[et-HanefîJ'den, o Nâfi'den Nâfi'de Râfi'den rivayet etmiştir. (Bu rivayette)
Râfi', ''Rasûlullah'tan işittim... " dedi. Aynı şekilde Zeyd b. Ebî
Üneyse'nin Hakem'den, Hakem'in Nâfi'den, onun da îbn Ömer'den rivayet ettiğine
göre; İbn Ömer, Râfi'e gelip; "Rasûlullah'tan işittin mi?" demiş,
Râfi' de ''evet" karşılığını vermiştir.
Yine bu hadisi, îkrime
b. Ammâr, Ebû Necâşî'den, Ebû Necaşı de Râfi' [b.Hadîc)"den,
"Rasûlullah (s.a.v.)'tan işittim" şeklinde rivayet etmişlerdir.
el-Evzaîise, Ebû Necâşî'den, o Râfi' b. Hadîc'ten, Râfi' de amcası Zahir b.
Râfi' vasıtasıyla Hz. Nebi'den rivayet etmiştir.
Ebû Dâvûd:
"Necâşî'nin babası Atâ b. Süheyb'dir" der.
İzah:
Buhari, hars; Müslim,
buyu'; Nesâî, eymân; Muvatta, kira; Ahmed b. Hanbel, II, 6,64, III, 465.
Bu hadisten
anlaşıldığına göre, İbn Ömer tarlasını kiraya verip ektiriyor ve bunun meşru
olduğunu biliyordu. Ancak, Râfi' b. Hadîc'in, Rasûlullah'ın tarlayı kiraya
vermeyi nehyettiğine dair haberini duydu ve konuyu kendisi ile görüştü. Daha
sonra da Hz. Nebi'in önceki hükmü değiştirip tarlayı kiralamayı yasakladığı ve
kendisinin bundan haberdar olmadığı endişesiyle tarlasını kiraya vermekten
vazgeçti.
Hadisin Müslim'deki bir
rivayetinde, İbn Ömer'in Muâviye'nin hilâfetinin ilk yıllarına kadar tarlasını
kiraladığı, o zaman Râfi'in haberini duyduğu ifade edilmektedir.
Önceki babın ilk
hadisini izah ederken de işaret ettiğimiz gibi, müzâra-anın caiz olmadığına
delâlet eden bu hadis birçok yoldan ve değişik lafızlarla gelmiştir. Ebû Dâvûd
bu yollan, hadisin sonunda göstermiştir. Münzirî bütün isnadların gayet iyi
olduğunu söyler.
Ebû Davud'un hadisin
sonunda işaret ettiği rivayetlerde görüldüğü üzere hadisin bazı rivayetlerinde
Râfi'in bizzat kendisinin Hz. Nebi'den işittiği ifade edilmektedir. Bazılarında
ise tarlayı kiraya vermenin caiz olmadığına delâlet eden haberi kendisine
amcalarının verdiği belirtilmektedir. Bu farklı ifadeler, bir kısım âlim
tarafından rivayette bir kusur olarak görülmüş ve delil olmaya uygun
bulunmamıştır.
Hadisin zahiri, tarlayı
kiraya vermenin caiz olmadığına delâlet etmektedir. Bu konu ile ilgili geniş
bilgi, bundan öncei babın ilk hadisinin şerhinde geçmiştir. Burada tekrarına
lüzum yoktur.