NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ حَدَّثَنَا
حَمَّادُ
بْنُ
سَلَمَةَ
عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ
إِسْحَقَ
عَنْ يَزِيدَ
بْنِ أَبِي
حَبِيبٍ عَنْ
مُسْلِمِ
بْنِ
جُبَيْرٍ عَنْ
أَبِي
سُفْيَانَ
عَنْ عَمْرِو
بْنِ حَرِيشٍ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
عَمْرٍو أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَمَرَهُ
أَنْ
يُجَهِّزَ
جَيْشًا
فَنَفِدَتْ
الْإِبِلُ
فَأَمَرَهُ
أَنْ
يَأْخُذَ فِي
قِلَاصِ
الصَّدَقَةِ
فَكَانَ
يَأْخُذُ
الْبَعِيرَ
بِالْبَعِيرَيْنِ
إِلَى إِبِلِ
الصَّدَقَةِ
Abdullah b. Amr
(b.el-Âs) (r.a)'dan rivayet edildiğine göre:
Rasûlullah (s.a.v.),
kendisine bir ordu teçhiz etmesini emretti. Ancak develer tükendi, (tüm askere
yetişmedi). Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.), genç zekât develeri karşılığında
(deve) almasını emretti. Zekât develeri gelinceye kadar iki deveye karşılık bir
deve alırdı.
İzah:
Ahmed b. Hanbel'in
rivayeti buradakinden biraz değişiktir. Ancak ihtiva ettikleri hüküm açısından
aralarında bir fark yoktur.
Bu hadis de bazı âlimlerce
tenkide uğramıştır. Buna sebep raviler arasındaki Muhammed b. İshak adındaki
zattır. Hafız, Fethu'l-Bârî'de, bunun isnadını kuvvetlendirmektedir.
Hadis-i şeriften
anladığımıza göre, Hz. Nebi (s.a.v.) Abdullah b. Amr b. el-Âs'a ordunun
ihtiyacı olan araç gereçleri hazırlama görevini vermiş, o da bu görevi yerine
getirmiştir. Ancak eldeki develer askerlere tahsis edildiğinde bunun yeterli
olmadığını görmüş ve durumu Nebi Efendimize intikal ettirmiştir. Efendimiz de,
alınacak olan zekât develeri gelince ödenmek üzere iki deveye karşılık bir
deve satın almıştır.
Önceki hadis izah
edilirken de söylediğimiz gibi bu hadis, hayvanı hayvan karşılığında veresiye
satmanın caiz olduğuna delâlet etmektedir. İmam Şafiî ve birçok ilim adamının
görüşü de bu şekildedir. Hanefî ve Hanbelîler ise karşı görüştedirler.
Ulemanın bu konudaki
görüşlerini ve görüşlerine uymayan hadislere bakış açılarını önceki hadisi izah
ederken Şevkânî'den naklen vermiştik; burada tekrar etmiyoruz.
Ancak oradakinden fazla
olarak Hanefîlerin bu hadisin mensuh olması ihtimali üzerinde durduklarına da
işaret edelim.
İbnü'l-Hümâm da Şerhu
Fethi'l-Kadîr adındaki eserinde; bu hadisin zayıf olduğunu uzun uzadıya iddia
etmiş ve Amr b. Harîş'in meçhul olduğunu, Müslim b. Cübeyr'in bundan başka bir
hadisinin bulunmadığını, Ebu Süf-yân için de sözler olduğunu söylemiştir.