NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
الْحَسَنُ
بْنُ عَلِيٍّ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ الرَّزَّاقِ
حَدَّثَنَا
مَعْمَرٌ
عَنْ سَعِيدٍ
الْجُرَيْرِيِّ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
بُرَيْدَةَ
عَنْ أَبِي
الْأَسْوَدِ
الدِّيْلِيِّ
عَنْ أَبِي
ذَرٍّ قَالَ
قَالَ رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
إِنَّ
أَحْسَنَ مَا
غُيِّرَ بِهِ
هَذَا
الشَّيْبُ الْحِنَّاءُ
وَالْكَتَمُ
Ebû Zer' (r.a)'den;
Rasûlullah (s.a.v.)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
Kendisi ile şu
beyazlığın (saç ve sakal beyazlığı) değiştirildiği en iyi şey, kına ve
ketem'dir.
İzah:
Tirmizi. Libas; Nesai,
Zinet: İbn Mace. Libas: Ahmet b. Hanbel
V – 147, 150.
Tirmizî bu hadisîn
basen sahili olduğunu söylemiştir
Ketem: Avnül Mabûd'daki
ifâdeye göre, Yemen'de yetişen bir bitkidir. Kendisinden elde edilen boya
kahverengidir. Bazı âlimler bu bitkinin zeytin ağacı yapraklarına benzeyen
yapraklan ve karabibere benzeyen meyveleri olduğunu söylerler.
Kamusta, bu bitkinin
kökü kaynatılarak mürekkep ekle edildiği bildirilmektedir. Kamus mütercimi, bu
izaha göre anılan bitkinin çivil olu olması gerektiğini söyler İbnü'I Esir'de ketemin
vesimc ile karıştırılarak saçı siyaha boyamaya yarayan bir bitki olduğunu
söylemekledir.
Hâdîs-i şerif
beyazlaşan saç ve sakallan kına ve kelem denilen bitki ile boyamanın, başka bir
şeyle boyamaktan daha iyi okluğuna delâlcl etmektedir. Şüphesiz bu hadis, saçı
sakalı başka bir şeyle boyamanın caiz olmayışına delil sayılamaz.
Saçı sakalı bu iki
madde ile boyamaktan maksat, ikisini karıştırarak boyamak mı, önce birisi ile
sonra da öbürü ile boyamak mı. yoksa bunlardan birisi ile mi boyamak olduğu
konusunda farklı görüşler vardır. Sahîh-i Müslîm'de, Hz. Ebû Bekir'in kına ve
ketemle. Hz. Ömer'in ise sadece kına ile boyadığı bildirilmektedir. Bu rivayet,
Hz. Ebû Bekir'in ikisini karıştırarak saç ve sakalını boyadığını Hz. Ömer'in
ise sadece kına ile boyadığını ortaya koymaktadır.
Yukarıda ketem
kelimesinin ifâde ettiği mânalar konusunda bazı âlimlerin söylediklerini
aktarmıştık. Bu nakillerden bazılarına göre de, kelem, siyah renk veren bir
bitkidir. Buna göre saç ve sakalı boyarken sadece kelem kullanılması bir
müşkil ortaya koymakladır. Çünkü Hz. Nebi (s.a.v.). saçı sakalı siyaha
boyamayı nehyetmiştir. O halde hâdislen maksat. ya hu ikisini karıştırarak
kullanmaktır ki o zaman ortaya kahverengi bir renk çıkar ya da ketem,sırf
siyah renkte değildir. Belki siyaha çalan bir renktir. Kinâvî, kelemin çeşitli
mânâlarını ve bu mânâlara göre hadisin izahını yapmıştır.
Hafız: "Safî
ketem, kırmızıya çalan bir siyahlığı gerektirir. Kına ise kırmızılık verir.
İkisinin birlikte kullanılması siyah kırmızı arası (kahverengi) bir renk
meydana getirir' der.
Bu maddelerin ard arda
kullanılması, yine kırmızı, ve siyah arası bir renk meydana getirir.